Fragment Limes Saxoniae granicy między Sasami oraz Słowianami z plemienia Obodrzytów ustanowiona ok. 810 r. na terenie obecnego landu Szlezwik-Holsztyn

Słowianie połabscy, Połabianie – jedna z grup Słowian wchodząca w skład plemion zachodniosłowiańskich z grupy plemion lechickich, zamieszkujące od VI wieku ziemie między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Od wschodu graniczyli z Lubuszanami i Pomorzanami, od zachodu przez Limes Sorabicus oraz Limes Saxoniae z Sasami i Turyngami, od południa zaś z plemionami czeskimi.

Historia

 Osobny artykuł: Kronika Słowian.
Tereny zamieszkane przez Słowian we wczesnym średniowieczu na niemieckiej mapie ukazującej przebieg Limes Sorabicus – granicy między Germanami a Słowianami.
Rekonstrukcja słowiańskiego grodu w MeklemburgiiGroß Raden
Rekonstrukcja słowiańskiego grodu na ŁużycachRadusz

Jedną z kultur archeologicznych wiązanych ze Słowianami połabskimi jest kultura Sukow-Dziedzice (rozszerzająca swoje wpływy za Odrę). Inne to tornowska i feldberska[1].

Słowianie połabscy zamieszkiwali tereny między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą od VI wieku. We wczesnym średniowieczu stali się celem ekspansji Karola Wielkiego, a później najazdów Sasów. Obodrzyce i Wieleci w VII wieku dostali się pod wpływy państwa Franków. Wyzwolili się z nich w 983 po zdobyciu m.in. Hobolina i Hamburga[2]. Powstanie zakończyła nierozstrzygnięta bitwa pod Białoziemiem, między Tangerą a Muldą – dopływami Łaby.

 Osobne artykuły: Germania SlavicaBavaria Slavica.

Dokument cesarza Ludwika Pobożnego napisany do biskupa Würzburga w latach 826-830, który odwołuje się do wydarzeń z czasów Karola Wielkiego, wspomina dwa słowiańskie plemiona "Moinvinidi i Radanzvinidi" mieszkające między rzeką Men i Radencą. W dokumencie tym cesarz zaleca ochrzczenie Słowian należących do tych plemion i zbudowanie dla nich kościoła na terenie diecezji würzburskiej[3].

W 937 roku Otton I Wielki utworzył na południowo-wschodnich rubieżach Saksonii Marchię Wschodnią zwaną też "Marchią Saską", obejmującą terytorium od gór Harz po rzeki Soławę i Muldę. Celem ustanowienia tej marchii był podbój graniczących z nią ziem zamieszkałych przez Słowian połabskich.

 Osobny artykuł: Powstanie Słowian połabskich.

W latach 955–957 przez Połabie przetoczyła się fala powstań słowiańskich przeciwko dominacji niemieckiej. Powstanie objęło także północnych Wieletów i Obodrzyców. Pomimo trudności z powodu braku poparcia działań królewskich przez opozycję, powstanie zostało spacyfikowane. Najdłużej opierali się Wieleci, pokonani w 957 roku. Władza niemiecka na terytoriach Słowian połabskich umocniła się, czego wyrazem było powołanie w Brennie i Hobolinie biskupstw[4].

Po zajęciu Łużyc w 963 roku marchia ta graniczyła bezpośrednio z państwem polskim Mieszka. Jej władcą był margrabia Gero (zm. 965). Po jego śmierci, w roku 966, cesarz Otton podzielił marchię na 6 części.

W roku 1108 biskupi niemieccy ogłosili manifest nawołujący do ekspansji na ziemie Słowian połabskich. W XII wieku (wyprawa z 1147) miała miejsce tzw. krucjata połabska – zbrojna wyprawa wojenna zorganizowana z upoważnienia papieża Eugeniusza III. Feudałowie niemieccy zaatakowali pogańskie plemiona Słowian połabskich. W wyniku licznych wypraw krzyżowych, w których brali udział także schrystianizowani wcześniej władcy polscy, wiele z tych plemion zostało ujarzmionych. Najdłużej (do pocz. XVIII wieku) ich język i obyczaje zachowały się na zachód od dolnej Łaby, gdzie mieszkali potomkowie Drzewian. Jedynym władcą słowiańskim, który oparł się chrystianizacji i odparł krucjatę był książę Niklot.

Na podbitych terenach Niemcy rozpoczęli we wczesnym średniowieczu tzw. Ostsiedlung[5] proces osiedleńczy na wschód od rzeki Łaby i Soławy oraz wzmożoną germanizację ludności słowiańskiej w wyniku czego do dnia dzisiejszego na tych terenach dawniej zamieszkanych przez Słowian połabskich obecnie zachowała się jedynie 60 tys. populacja Serbów łużyckich[6].

Podział plemion połabskich

     Marchia Wschodnia (Marchia Saska; ok. 1000 roku) i jej podział na 6 części. Plemiona słowiańskie zaznaczone czerwoną kursywą.

Najważniejsze plemiona wchodzące w skład Połabian to:

Zamieszkiwali terytorium północno-zachodniego Połabia.

Dewastacja ziemi słowiańskiej w wyprawie Ottona III przeciw Obodrytom i Lucicom w 995, ilustr. w Chronik der Sachsen warsztatu Lucasa Cranacha
Osadnictwo słowiańskie na obszarze obecnego Berlina ok. 1150 r.

Zamieszkiwali część środkową (dorzecze rzeki Sprewy i Hoboli) oraz część północno-zachodnią Połabia. Centrum polityczne Wieletów mieściło się w Radogoszczy.

Zamieszkiwali na południu Połabia.

Inne plemiona:

Język Słowian połabskich

Kronika Słowian Helmolda wydana po polsku w 1862 w Warszawie w tłumaczeniu Jana Papłońskiego.

Słowianie połabscy posługiwali się językiem połabskim, spokrewnionym blisko z językiem pomorskim, polskim oraz czeskim (łącznie języki, wraz ze słowackim, tworzą grupę języków zachodniosłowiańskich).

Zobacz też

Przypisy

  1. Jerzy Strzelczyk: Słowianie połabscy. Poznań: 2013, s. 29-30. ISBN 978-83-7177-986-2.
  2. Paweł Jasienica, Polska Piastów, PIW 1985, str. 44-45.
  3. Jerzy Gąssowski, "Dzieje i kultura dawnych Słowian (do X wieku)", Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1964.
  4. Kazimierz Myśliński: Polska wobec Słowian połabskich do końca wieku XII. Wodzisław Śląski: 2011, s. 14. ISBN 978-83-932793-4-0.
  5. Charles Higounet "Die deutsche Ostsiedlung im Mittelalter" Berlin: Siedler, 1986/2001. – ISBN 3-88680-141-1
  6. Jan Sołta "Zarys dziejów Serbołużyczan", Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1984.

Bibliografia

  • Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T. "Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek", Książka i Wiedza 2005, ISBN 8305134076.
  • "Helmolda Kronika Słowian", tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974.
  • Robert F. Barkowski: Słowianie połabscy. Dzieje zagłady. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13741-7.

Linki zewnętrzne

  • Germania slavica. Universität Leipzig. [dostęp 2016-12-10]. (niem.).
  • Славяне. Историко-археологическое исследование (ros.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się