Rudolf Carnap (ur. 18 maja 1891 w Ronsdorf, zm. 14 września 1970 w Los Angeles[1]) – niemiecki filozof, logik i matematyk, jeden z głównych przedstawicieli pozytywizmu logicznego (neopozytywizmu), współtwórca Koła Wiedeńskiego. Autor prac z zakresu filozofii nauki, języka, teorii prawdopodobieństwa, logiki klasycznej, indukcyjnej oraz modalnej.
Działał w Wiedniu i Pradze, a od 1935 w USA (Chicago). Głosił tezę, że filozofia powinna się zajmować jedynie logiczną analizą języka nauki. Programowo zwalczał wszelką metafizykę, jako zajmującą się problemami pozornymi. Żądał, aby wszystkie problemy nauk empirycznych sprowadzać do fizyki. Matematyka i logika, były przez Koło Wiedeńskie zaliczane do nauk teoretycznych i nieempirycznych.
 |
Ta sekcja od 2007-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Rudolf Carnap urodził się 18 maja 1891 roku w niewielkiej miejscowości Ronsdorf w Niemczech. Przyszedł na świat w rodzinie niemieckich tkaczy. Po śmierci ojca w 1898 roku przeniósł się do Barmen (obie miejscowości wchodzą dzisiaj w skład miasta Wuppertal) gdzie rozpoczął swoją edukację w tamtejszym gimnazjum.
W latach 1910-1914 studiował na Uniwersytetach w Jenie i Fryburgu. Uczył się tam pod kierunkiem Bruno Baucha, koncentrując się zwłaszcza na badaniu problemu przestrzeni w Krytyce czystego rozumu Immanuela Kanta. Carnap był także jednym z nielicznych studentów w tamtym czasie, którzy z oddaniem uczęszczali na wykłady Fregego. Mimo że już wtedy doceniał jego nowatorskie koncepcje, sam bardziej interesował się zagadnieniami fizyki i to z tej dziedziny planował napisać pracę doktorską. Studiował też logiczne i epistemologiczne prace Bertranda Russella.
Studia doktoranckie Carnapa z fizyki przerwał wybuch I wojny światowej. Na froncie służył przez trzy lata jako oficer armii niemieckiej. Po zwolnieniu z wojska w 1917 przeniósł się tymczasowo na Uniwersytet Berliński, gdzie studiował teorię względności, pod opieką Alberta Einsteina.
Po powrocie do Fryburga Carnap przedstawił projekt swojej nowej pracy dotyczącej zagadnienia przestrzeni Maxowi Vienowi, który był wtedy dyrektorem Instytutu Fizyki w Jenie oraz Bruno Bauchowi. O ile obaj uznali temat za interesujący, to Vien uznał, że jest bardziej filozoficzny, a Bauch, że bliższy naukom ścisłym. Ostatecznie Carnap zdecydował się napisać swoją pracę pod kierunkiem tego drugiego, przyjmując filozoficzny punkt widzenia. Została ona opublikowana w roku 1921 pod tytułem: Przestrzeń: Przyczynek do filozofii nauki.
Przed przybyciem do Wiednia oprócz kilku artykułów o czasie, przestrzeni i przyczynowości, napisał ogłoszony parę lat później Abriss der Logistik (Zarys logiki matematycznej, 1929). Wkrótce potem ukończył swoje pierwsze ważne dzieło filozoficzne, Der logische Aufbau der Welt (Logiczna budowa świata, 1928).
W tym samym roku (1921) Carnap napisał słynny list do Bertranda Russella prosząc go o pomoc w kwestii dzieła Principia Mathematica, którego ani on, ani jego uczelnia nie byli w stanie nabyć. W odpowiedzi Russell napisał liczące 36 stron streszczenie najważniejszych twierdzeń. Lektura tego tekstu umożliwiła Carnapowi napisanie książki Abriss der Logistik, która jednakże wydana została dopiero w 1929.
W latach 1924-1925 Carnap uczestniczył w seminariach prowadzonych przez Edmunda Husserla twórcę fenomenologii. O wiele ważniejszą postacią okazał się dla niego jednak Hans Reichenbach, którego poznał na konferencji w Erlangen w 1923. Wynikiem tego spotkania była wieloletnia przyjaźń obu naukowców. Reichenbach poznał Carnapa z Moritzem Schlickiem, charyzmatycznym profesorem Uniwersytetu Wiedeńskiego. Na jego zaproszenie Carnap odwiedził ich w Wiedniu w 1925 roku, a rok później przeniósł się tam, by objąć stałą posadę.
Carnap i Reichenbach redagowali filozoficzne czasopismo Erkenntnis. Wraz z grupą bliskich znajomych Moritza Schlicka tworzyli tzw. Koło Wiedeńskie. Carnap bardzo szybko zyskał sobie opinię jednego z wiodących przedstawicieli tej grupy, a w roku 1929 przy współpracy Hansa Hahna i Otto Neuratha opublikował jej manifest pod tytułem: Wissenschaftliche Weltauffassung: Der Wiener Kreis.
W okresie wiedeńskim najważniejszą pracą Carnapa była Logiczna budowa świata (Der Logische Aufbau der Welt). Na drugim miejscu wyróżnia się Pseudoproblemy filozofii (Scheinprobleme in der Philosophie), gdzie zdefiniował większość problemów metafizycznych jako błędy i nadużycia językowe, w związku z czym postulował wyeliminowanie metafizyki z zakresu poważnych badań. Temu podobne odważne postulaty były bardzo charakterystyczne dla tego filozofa i budowały jego popularność w środowisku naukowym.
W lutym 1930 roku Carnap poznał Alfreda Tarskiego podczas jego wykładów w Wiedniu i będąc pod wrażeniem jego teorii modeli i semantycznej teorii prawdy jeszcze tego samego roku złożył mu wizytę w Warszawie.
W roku 1931 Carnap został mianowany profesorem na niemieckim uniwersytecie w Pradze. Tam w 1934 napisał swoją najbardziej znaną pracę Logiczna składnia języka. Jego głównym polemistą był W.V.O.Quine, który z tego powodu odwiedził go w Pradze. Zapoczątkowało to trwającą wiele lat, pełną wzajemnego szacunku, dyskusję między tymi filozofami.
Członkowie Koła Wiedeńskiego nie mieli żadnych wątpliwości co przyniosą Europie nazistowskie Niemcy. Carnap, który słynął z radykalnie lewicowych i pacyfistycznych poglądów, nie mógł się czuć bezpieczny. Dzięki pomocy Quine’a i Charlesa Morrisa w 1935 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Rok później, jego przyjaciel Moritz Schlick został zamordowany, przez wyznającego nazistowską ideologię studenta. Członkowie Koła Wiedeńskiego rozproszyli się po świecie. W 1941 roku Carnap przyjął amerykańskie obywatelstwo.
W latach 1936-1952 Carnap pracował głównie na Uniwersytecie w Chicago, chociaż pomiędzy 1939 a 1941 tymczasowo przyjął prestiżową posadę w Harvardzie, gdzie ponownie spotkał się z Tarskim. Przez pewien czas pracował też w Instytucie Badań Zaawansowanych w Princeton, zwlekając z przyjęciem propozycji na Uniwersytecie Kalifornijskim. Stało się tak, ponieważ były to czasy maccartyzmu i wymagano od niego przysięgi lojalności oraz fałszywych deklaracji politycznych, czemu ostro się sprzeciwiał. Ostatnie lata spędził na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Katedrę na Uniwersytecie w Chicago przejął po nim Henryk Mehlberg[2].
Carnap, Rudolf (1891–1970) (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-09].
Artykuły na Internet Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-09-19]:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.