Rezerwat przyrody Morysin
Ilustracja
Ścieżka w rezerwacie nad kanałem Sobieskiego
rezerwat leśny
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Położenie

Warszawa

Mezoregion

Dolina Środkowej Wisły

Data utworzenia

1996

Akt prawny

M.P. z 1996 r. nr 42, poz. 409

Powierzchnia

53,4565 ha

Powierzchnia otuliny

254,18 ha

Ochrona

czynna

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, na dole znajduje się punkt z opisem „Rezerwat przyrody Morysin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rezerwat przyrody Morysin”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Rezerwat przyrody Morysin”
Ziemia52°10′25″N 21°06′00″E/52,173611 21,100000

Rezerwat przyrody Morysin – utworzony w 1996 r.[1] leśny rezerwat przyrody znajdujący się w Warszawie, w dzielnicy Wilanów, między Jeziorem Wilanowskim, rzeką Wilanówką i Kanałem Sobieskiego, na terenie obszaru Morysin.

Ochrona przyrody

Powierzchnia rezerwatu (obejmującego park, północną zatokę Jeziora Wilanowskiego i wyspę na jeziorze) wynosi: 53,4565 ha[2]. Wokół rezerwatu wyznaczono otulinę o powierzchni 254,18 ha[2]. Obszar rezerwatu podlega ochronie czynnej[3].

Cel powołania rezerwatu to ochrona fragmentu doliny Wisły z lasem łęgowym i licznymi okazami drzew pomnikowych oraz bogatą florą i fauną[4].

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Morysina wszedł w skład Wilanowskiego Parku Kulturowego, obejmującego także zespoły Gucin Gaju i skarpy warszawskiej wraz z ich otoczeniem i powiązaniami krajobrazowymi oraz zespoły rezydencjonalne Wilanowa, Ursynowa i Natolina.

Rezerwat ten położony jest na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 42/14.02.2007 r., poz. 870)[5][6].

Do 19 września 2014 r., kiedy wszedł w życie plan ochrony rezerwatu, był to teren dostępny tylko na mocy pozwolenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie. Obecnie wstęp do parku jest możliwy bez pozwolenia i może odbywać się po ścieżkach wskazanych w planie ochrony – prowadzących obok zabytkowych ruin domku stróża w dwóch kierunkach: do ruin rotundy i do gajówki.

Przyroda

Siedlisko i roślinność

Jedno z drzew pomnika przyrody (topola biała)
Kanał Sobieskiego widziany ze ścieżki w rezerwacie Morysin
Martwe drewno (pień przewróconego drzewa).
Szlak, z lewej strony oznakowanie na kamieniu.

Dominującymi siedliskiem w rezerwacie jest las łęgowy[7][8] z elementami grądu niskiego i typowego. Drzewostany przetrwały dzięki przyłączeniu na początku XIX wieku do parku Wilanowskiego. W czasach późniejszych dzięki brakowi pielęgnacji przez kilkadziesiąt lat niemal zupełnie zatarły się ślady ingerencji człowieka[7]. W parku znajdują się duże ilości martwego drewna stanowiącego siedlisko życia wielu organizmów[8].

Kilkadziesiąt drzew rezerwatu wykazuje rzadko spotykane rozmiary – topole białe osiągają do 2 m średnicy pnia (i wysokości 30-35 m), wiązy do 1,3 m, topole czarne do 2,2 m[7]. Niektóre drzewa uznano za pomnik przyrody:

Gatunek[7][9][10] Ilość
drzew[7][9][10]
Obwód pnia[7][10] Wysokość
Topola biała 6 4,50-6,10 m 32-35 m[7]
32-45 m[10]
Wiąz pospolity (6[7][9])
5[10]
3,30-4,00 m 20-30 m[7]
20-40 m[10]
Lipa drobnolistna 3 3,00-3,80 m 30-40 m[7]
35 m[10]
Jesion wyniosły 3 3,05-3,10 m 25 m[7][10]

(te wszystkie drzewa stanowią jeden pomnik przyrody)

W 2012 roku zniesiono status pomnika przyrody wiązu o obwodzie pnia na wysokości 1,3 m – 350 cm[11]. Obecnie pomnikiem jest więc już nie 18, ale 17 drzew[12][a][3].

W parku spotykane są również wielkie czeremchy[7]. Z kolei Sumiński i Tenenbaum w 1921 r. pisali w swoim przewodniku o największej pod Warszawą ilości kwitnących tutaj tych krzewów[13].

Bardzo bogate jest też runo[7].

Fauna

Według dawniejszych danych wśród ptaków spotykane są tutaj m.in. uszatka, puszczyk, dzięcioły (np. zielony[14]). W 1999 r. na Wilanówce koło parku widziano niepłochliwą samicę tracza nurogęsi z pisklętami, w końcu lat 80. gnieździły się tu turkawka (wymieniana już u Sumińskiego i Tenenbauma w 1921 r.[13]), według badań z lat 1994–1995 strumieniówka, gnieżdżą się w parku świergotek drzewny (Luniak 2001), strzyżyk, lubiące stare drzewostany wilga (dane z 1990 r.) i kowalik, ok. 1990 r. gil[14].

Według nowszych informacji dostępnych w 2010 roku w rezerwacie gnieżdżą się lub prawdopodobnie gnieżdżą się 34 gatunki ptaków, a najliczniejszą grupą gatunków są dziuplaki. W porównaniu z latami poprzednimi wycofało się 9 spośród 40 wcześniej gniazdujących gatunków leśnych – m.in. uszatka, turkawka i pokrzywnica, a pojawiły 3 nowe – myszołów, słowik rdzawy i dzięcioł czarny[15].

Spośród ssaków występują w parku lis[7][16], łasicowate (borsuk europejski, kuna, łasica pospolita[7][16], norka amerykańska, wydra europejska[16]), sarna europejska[7][16], dzik[16], zając[7][16], gryzonie (wiewiórka, nornica ruda, piżmak, badylarka, mysz leśna i polna, nornik zwyczajny), nietoperze (nocek rudy i raz stwierdzony nocek Natterera, borowiec wielki i raz stwierdzony borowiaczek, karlik większy i drobny, gacek brunatny), jeż wschodni, ryjówkowate (ryjówka malutka i aksamitna), kret[16]. Łaszek (1980 r.) wymienia również królika[7], Sumiński i Tennenbaum (1921 r.) pisali o gronostaju[13].

W rezerwacie występuje też zaskroniec, raz stwierdzono padalca. Jest również kilka gatunków płazów (żaba śmieszka, moczarowa i trawna, raz stwierdzono ropuchę szarą)[16]. Sumiński i Tenenbaum wymieniali w 1921 roku huczka i traszki[13].

Autorzy ci pisali również m.in. o dużej ilości gatunków wijów oraz najliczniejszych pod Warszawą żyworódkach zamieszkujących łachę, nad którą położona jest część parku[13].

Zabytki

Zespół parkowy w Morysinie[17] (Zespół urbanistyczno-architektoniczny (budowlany) Morysin[18]) jest wpisany do rejestru zabytków (Nr Rej. 640/1-6[18] bez 5[17]). Są to następujące obiekty:

Jedynie ostatni obiekt znajduje się poza rezerwatem. Domek stróża jest opatrzony datą wpisu 4.1965, pozostałe obiekty 4.1973 (73-04-01[18])[17].

W granicach rezerwatu znajdują się również zabytki figurujące w inwentarzu muzealnym wpisanego pod nr 639/3 z 1.07.1965 oraz 639/3 z 1.01.1973 parku pałacowego z wystrojem architektoniczno-rzeźbiarskim[17]:

Zarówno zespół parkowy w Morysinie jak i park pałacowy są częścią zespołu pałacowo-ogrodowego Wilanów, nr rej.: 639/1 z 1.01.1973 i z 1.07.2008[17].

Historia

W wieku XVII-XVIII Morysin w całości był porośnięty lasem łęgowym, który ze względu na naturalne granice pełnił funkcję zwierzyńca. W początku XIX wieku - za rządów Stanisława Kostki Potockiego - ówczesnego właściciela dóbr wilanowskich, jego północną część przekształcono w park romantyczny i nazwano Morysinem na cześć wnuka Potockiego - Maurycego Eustachego, zwanego zdrobniale Morysiem. W parku w 1811 r. wzniesiono pałacyk z rotundą wzorowaną na świątyni Westy w Tivoli, a w 1825 tzw. oraculum, czyli figurę pogańskiego bóstwa między dwoma kolumnami. Park ten był skomunikowany z wilanowskim zespołem pałacowym dzięki wodom Jeziora i Kanału Sobieskiego. Istniały także kanały wewnątrzparkowe, które pozwalały podpływać łodziami aż do stóp pałacyku-rotundy. W połowie XIX wieku w parku powstał murowany dom dozorcy oraz drewniana gajówka, a park przebudowano, tworząc modne wówczas klomby. W 1846 r. na otwartym terenie na południe od parku (na polach morysińskich) wybudowano ceglaną neogotycką bramę, która zamykała wysadzaną drzewami aleję położoną na osi pałacu w Wilanowie. Park pełnił rolę rekreacyjno-wypoczynkową dla właścicieli pałacu i ich gości do 1939 r., kiedy to zaczęła się jego dewastacja. Po 1945 r. park włączony został do Muzeum Narodowego w Warszawie, a od 1995 r. jest własnością Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.

W 1973 r. park został wpisany do rejestru zabytków województwa warszawskiego, w 1994 r. został uznany na mocy zarządzenia Prezydenta RP za część Warszawy – pomnika historii.

Galeria

Uwagi

  1. Grupę tych drzew ustanowiono pomnikiem przyrody na mocy orzeczenia Nr 72 z dnia 07.10.1975 r. Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu Urzędu m.st. Warszawy o uznaniu za pomnik przyrody[12]. Później w rozporządzeniu Nr 24 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody położonych na terenie powiatu warszawskiego nie zamieszczono jednego wiązu szypułkowego z tej grupy[10][12]. Drzewo to zostało usunięte zgodnie z postanowieniem Wojewody Mazowieckiego z dnia 04.11.1999 r. Wiąz obumarł i stwarzał zagrożenie dla bezpieczeństwa osób i mienia, gdyż rósł w bliskim sąsiedztwie drogi pieszej[12].

Przypisy

  1. Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 14 czerwca 1996 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody. (M.P. 1996 Nr 42 poz. 409)
  2. a b Rezerwat przyrody Morysin. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-01-31].
  3. a b c d e f g h Zarządzenie Nr publikowane w Dzienniku Urzędowym województwa mazowieckiego poz. 8272 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 3 września 2014 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Morysin”.
  4. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z 17 czerwca 2010 r. w sprawie rezerwatu przyrody Morysin
  5. Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 42/14.02.2007 r., poz. 870: Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lutego 2007 r. w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu; Załącznik nr 43 do rozporządzenia nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lutego 2007 r. Opis przebiegu granicy Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu dla m. stoł. Warszawy Dzielnicy Wilanów według mapy sygnatura Warszawa-Wilanów//WOChK/z z dnia 22 grudnia 2000 r. [data dostępu: 2015-04-13].
  6. Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2015-04-13].
  7. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Czesław Łaszek: Przyroda Warszawy. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza (KAW), 1980, s. 40-41.
  8. a b c d e f g Julia Dobrzańska: Rezerwat przyrody Morysin – miejsce spotkania przyrody i historii. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. [dostęp 2015-04-13].
  9. a b c UCHWAŁA NR XCII/2689/2010 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 7 października 2010 r. w sprawie uchwalenia zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy. Załącznik: Studium - kierunki, WYKAZ NR 7 OCHRONA PRZYRODY – FORMY OCHRONY PRZYRODY, Pomniki przyrody, str. 195. [data dostępu: 13 kwietnia 2015 r.]
  10. a b c d e f g h i Rozporządzenie nr 24 Wojewody Mazowiecki8ego z dnia 31 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody położonych na terenie powiatu warszawskiego (Dz.Urz.Woj.Mazow. z 2009 r. Nr 124, poz. 3639). Str. 28, Lp. 371. PDF
  11. UCHWAŁA NR XLV/1198/2012 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 18 października 2012 r. w sprawie zniesienia statusu pomników przyrody. PDF
  12. a b c d UZASADNIENIE PROJEKTU UCHWAŁY RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY w sprawie zniesienia statusu pomników przyrody DOC
  13. a b c d e 37. Morysinek. W: St. M. Sumiński, Sz. Tenenbaum: Przewodnik zoologiczny po okolicach Warszawy. Warszawa, Poznań, Lwów, Lublin, Łodź, Wilno: Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie, 1921, s. 53-56. [dostęp 2015-04-14].
  14. a b Maciej Luniak, Paweł Kozłowski, Wiesław Nowicki, Joanna Plit. Ptaki Warszawy 1962-2000. „Atlas Warszawy”. zeszyt 8, 2001. Warszawa: POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO. [dostęp 2015-04-13]. 
  15. Beata Kojtek, Ewa Rochowicz. Zespół lęgowy leśnych ptaków rezerwatu Morysin w Warszawie. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”. 29 (2), 2010. Białowieża: Białowieski Park Narodowy. [dostęp 2015-04-13]. 
  16. a b c d e f g h GBIF.org (15th April 2015) GBIF Occurrence Download http://doi.org/10.15468/dl.7kg68o. University of Warsaw, Dept. of Ecology: Faunal Inventory of Morysin Nature Reserve. January-November 2006. [data dostępu: 16 kwietnia 2015 r.]
  17. a b c d e f g h i j k l m n Narodowy Instytut Dziedzictwa - Zestawienia Zabytków Nieruchomych. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2015-04-13. [dostęp 2015-04-13].
  18. a b c d e f g h i UCHWAŁA NR XCII/2689/2010 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z dnia 7 października 2010 r. w sprawie uchwalenia zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy. Załącznik: Studium - kierunki, DZIEDZICTWO KULTUROWE, WYKAZ NR 1 - OBSZARY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW - wg dzielnic (stan na listopad 2005 r.) UKŁADY URBANISTYCZNE: ZESPOŁY PAŁACOWO-PARKOWE, DWORY Z PARKAMI, PARKI I OGRODY (wg dzielnic), str. 64. [data dostępu: 13 kwietnia 2015 r.]

Linki zewnętrzne

  • Artykuł o Parku – dużo zdjęć – dawnych i pokazujących teraźniejszy stan parku
  • Rezerwat Morysin z satelity
  • Zarządzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Morysin” (w załącznikach plan wskazujący udostępnione szlaki)
  • informacje o Morysinie na stronie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się