powiat | |||||||
| |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
TERC |
2415 | ||||||
Siedziba | |||||||
Starosta |
Leszek Bizoń | ||||||
Powierzchnia |
286,92 km² | ||||||
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||
• gęstość |
547,5 os./km² | ||||||
Urbanizacja |
66,51% | ||||||
Tablice rejestracyjne |
SWD, SWZ[2] | ||||||
Adres urzędu: ul. Bogumińska 244-300 Wodzisław Śląski | |||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||
49°59′35,88″N 18°25′30,72″E/49,993300 18,425200 | |||||||
Strona internetowa | |||||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Powiat wodzisławski – powiat w Polsce (województwo śląskie), reaktywowany w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą i największym miastem jest Wodzisław Śląski.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[3] powiat zamieszkiwało 157 088 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 156 939 osób[4].
W skład powiatu wchodzą:
Wchodzący w skład powiatu wodzisławskiego obszar bywa często określany terminem ziemia wodzisławska[5][6]. Jest to termin umowny, choć granice powiatu pokrywają się mniej więcej z historycznie ukształtowanym obszarem, zwanym ziemią wodzisławską (poza Rydułtowami, które w latach 1945-1975 należały do powiatu rybnickiego) jednak z Jastrzębiem będącym dziś miastem na prawach powiatu. Rodowód ziemi wodzisławskiej sięga czasów późnego średniowiecza, kiedy to powstało Wodzisławskie Państwo Stanowe. Wzmianka o jego istnieniu pochodzi dopiero z końca XV wieku[5]. W związku z reformą administracyjną Prus w 1742 r. państwo to zostało zlikwidowane i ziemia wodzisławska włączona została do powiatu pszczyńskiego, z zachowaniem pewnej autonomii, a po 1816 r. do powiatu rybnickiego. W latach 1922–1939 południowa granica ziemi wodzisławskiej stanowiła granicę z Czechosłowacją do Olzy i od Olzy w stronę Raciborza z Niemcami[6]. Historycznie teren powiatu leży na Górnym Śląsku[7].
Dnia 1 października 1954 w województwie stalinogrodzkim (katowickim) reaktywowano powiat wodzisławski o granicach zbliżonych do historycznych granic państwa wodzisławskiego. Był to jeden z pierwszych powiatów utworzonych po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat wodzisławski złożyły się 1 miasto i 21 gromad, które wyłączono z powiatu rybnickiego w tymże województwie (w praktyce gromady te należały do powiatu rybnickiego przez zaledwie dwa dni)[8]:
13 listopada 1954 roku Pszów i Radlin otrzymały prawa miejskie[16]. 1 stycznia 1956 roku Jastrzębie Zdrój zostało osiedlem[17], którym pozostało do 1 lipca 1963 roku, kiedy to nadano mu prawa miejskie[18]. 20 grudnia 1956 roku przywrócono województwu stalinogrodzkiemu jego pierwotną nazwę województwo katowickie[19]. 1 stycznia 1957 roku do powiatu wodzisławskiego dołączono gromadę Bzie Zameckie z powiatu pszczyńskiego[20].
Po zniesieniu gromad i osiedli oraz reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat wodzisławski podzielono na 4 miasta i 6 gmin[21]:
27 maja 1975 roku, pięć dni przed reformą likwidującą powiaty, miało miejsce przyłączenie jednostek administracyjnych do większych sąsiednich ośrodków miejskich. Spośród 10 jednostek powiatu wodzisławskiego 4 utraciły suwerenność: do Wodzisławia włączono miasta Pszów i Radlin oraz gminę Marklowice (a także miasto Rydułtowy z powiatu rybnickiego), a do Jastrzębia-Zdroju gminę Ruptawa[22] (ponadto gminę Szeroka z powiatu rybnickiego[23]).
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku zredukowane administracyjnie terytorium zniesionego powiatu wodzisławskiego włączono do nowego województwa katowickiego[24].
Jako pierwsze status miasta odzyskały Rydułtowy: odłączyły się od Wodzisławia 1 stycznia 1992[25]. 30 grudnia 1994 roku status miasta odzyskał Pszów, odtworzono także gminę Marklowice[26]. Nieco później, 1 stycznia 1997 roku, prawa miejskie odzyskał również Radlin[27]. Gminy Ruptawa już nie reaktywowano.
Wraz z kolejną reformą administracyjną przywrócono 1 stycznia 1999 roku w województwie śląskim powiat wodzisławski o obszarze nieco zmodyfikowanym w porównaniu z tym z początku 1975 roku[28]. Do powiatu przybyło miasto Rydułtowy (wcześniej związane z powiatem rybnickim, a w latach 1975-1991 jako dzielnica Wodzisławia[5]) a ubyło miasto Jastrzębie-Zdrój, z którego utworzono miasto na prawach powiatu. Obecnie powiat wodzisławski obejmuje gminy związane przez wieki z miastem Wodzisław Śląski.
Powiat wodzisławski leży w województwie śląskim, w jego południowej części, od północy graniczy z miastem Rybnik, od wschodu z powiatem rybnickim i miastem Jastrzębie-Zdrój należącym do 1975 r. do powiatu wodzisławskiego. Od południa granica powiatu stanowi również granicę państwa z Czechami. Od zachodu powiat graniczy z powiatem raciborskim. Na terenie powiatu wodzisławskiego leżą 4 miasta i 5 gmin. Stolicą powiatu jest położone w środku powiatu miasto Wodzisław Śląski. Przez powiat przepływają rzeki Odra, Olza, Lesznica, Nacyna i Szotkówka. W zachodniej części powiatu swoje źródło ma rzeka Sumina, a na wschodnich jego krańcach swe źródła ma rzeka Pszczynka. W powiecie wodzisławskim występują bardzo duże różnice w wysokościach względnych sięgające ponad 100 metrów. W okolicach Rogowa i Bełsznicy roztacza się malowniczy krajobraz na dolinę Odry. Stawy Wielikątu tworzą ponadto doskonały teren dla dzikiego ptactwa. Północna część regionu (od Wodzisławia na północ) to krajobraz górnośląski z kominami zakładów przemysłowych i hałdami.
Życie kulturalne mieszkańców powiatu skupia się głównie w Wodzisławiu Śląskim w którym mają swe siedziby min. Wodzisławskie Centrum Kultury, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna, Muzeum Miejskie czy Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej. W Wodzisławiu działa również klub piłkarski Odra Wodzisław Śląski, przez wiele lat występujący w Ekstraklasie. Rozpoznawalnym miejscem jest również bazylika w Pszowie oraz Sanktuarium MB Fatimskiej w Turzy Śląskiej, które są jednym z istotniejszych miejsc pątniczych na Śląsku. W powiecie istnieją ścieżki rowerowe, które przebiegają wzdłuż interesujących miejsc w regionie. Obiekty, które można zobaczyć po drodze to m.in. kościoły WNMP w Wodzisławiu, Radlinie, dawny klasztor franciszkanów wraz z gotyckim kościołem Świętej Trójcy, pałace w Wodzisławiu, zabytkowy XV w. drewniany kościół w Łaziskach. Część zabytków ziemi wodzisławskiej została nakazem ówczesnych władz przeniesiona do innych miejscowości (drewniane kościoły w Syryni i Jedłowniku). Latem wypocząć można w nadodrzańskich miejscowościach takich jak np. Olza, Odra, Buków czy Nieboczowy lub skorzystać z leśnego kąpieliska Balaton.
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
osób | % | osób | % | osób | % | |
Ogółem | 155 090 | 100 | 79 934 | 51,54 | 75 156 | 48,46 |
Miasto | 103 025 | 66,43 | 53 429 | 34,45 | 49 596 | 31,98 |
Wieś | 52 065 | 33,57 | 26 505 | 17,09 | 25 560 | 16,48 |
Do najważniejszych dróg na terenie powiatu należą:
Najważniejsze stacje kolejowe w powiecie wodzisławskim to:
Komitet wyborczy | 2002−2006[31] | 2006−2010[32] | 2010–2014[33] | 2014–2018[34] | 2018–2023[35] |
---|---|---|---|---|---|
Sojusz Lewicy Demokratycznej | 7 (SLD-UP) | - | - | - | - |
Ruch Demokracji Lokalnej | 5 | - | - | - | - |
Razem Polsce | 1 | - | - | - | - |
Niezależna Inicjatywa Powiatowa | 7 | 8 | - | - | - |
Forum Samorządowe | 5 | 6 | 2 | - | - |
Inicjatywa Społeczna Wspólnota Samorządowa | 2 | - | - | - | - |
Prawo i Sprawiedliwość | - | 5 | 5 | 10 | 8 |
Demokracja i Samorządność | - | 1 | - | - | - |
Powiatowy Ruch Demokracji Lokalnej | - | 6 | 3 | - | - |
Wspólnota Samorządowa w Powiecie | - | 1 | 5 | 5 | - |
Platforma Obywatelska | - | - | 10 | 9 | 6 (KO) |
Ruch Autonomii Śląska | - | - | 1 | 1 | - |
Ruch Demokracji Samorządowej | - | - | 1 | - | - |
Zgoda i Rozwój | - | - | - | 2 | 3 |
Wspólnota Samorządowa | - | - | - | - | 8 |
Głos Pokoleń | - | - | - | - | 2 |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.