Wikiprojekt · Portal  · Pomoc  · Kategorie artykułów


Biblia

w polskojęzycznej Wikipedii

Biblia, Pismo Święte (z gr. βιβλίον, biblion – „zwój papirusu”, „księga”, l.m. βιβλία,biblia – „księgi”) – zbiór ksiąg, spisanych pierwotnie w języku hebrajskim, aramejskim i greckim, uznawanych przez wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa za natchnione przez Boga. Biblia i poszczególne jej części posiadają jednak odmienne znaczenie religijne dla różnych wyznań. Na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament. Biblia hebrajska – Tanach – obejmuje księgi Starego Testamentu, dzielone na następujące części: Prawo (torah), Prorocy (neb’im) i Pisma (ketubim). Muzułmanie uważają, iż część Biblii powstała w wyniku boskiego objawienia, ale jej treść została zafałszowana.

Wszystkie trzy podstawowe nurty chrześcijaństwa (katolicyzm, prawosławie i protestantyzm) mają wspólny kanon ksiąg Nowego Testamentu, stanowiony przez 27 ksiąg (4 Ewangelie, Dzieje Apostolskie, 14 listów Pawła, 7 listów powszechnych oraz Apokalipsa). Kościoły przedchalcedońskie mają kanon obszerniejszy i dołączają doń szereg apokryfów. W przypadku ksiąg Starego Testamentu kościoły protestanckie uznają jedynie kanon żydowski. Łącznie z Nowym Testamentem mają w swoim kanonie 66 ksiąg. Kościoły katolickie, starokatolickie i prawosławne mają więcej ksiąg (księgi deuterokanoniczne, przez protestantów zaliczane do utworów apokryficznych). Kościół katolicki i kościoły starokatolickie mają w sumie 72 księgi, zaś Cerkiew prawosławna –76. Najwięcej ksiąg mają kościoły przedchalcedońskie, wśród których wyróżnia się Kościół etiopski (81 ksiąg). Samarytanie uznają tylko "Pięcioksiąg Mojżeszowy".

Cała Biblia Starego i Nowego Testamentu została przetłumaczona na ponad 400 języków, a poszczególne jej fragmenty na ponad 2300 języków.

Czytaj więcej...
Będziemy wdzięczni za Twoją pomoc w rozwijaniu portalu.Jeżeli chcesz edytować tę stronę przejdź tutaj

Medalowe artykuły


Ewangelia Łukasza (11, 2) w Kodeksie Synajskim.
Ewangelia Łukasza (11, 2) w Kodeksie Synajskim.

Kodeks Synajski (łac. Codex Sinaiticus) – najstarszy (pochodzący z IV wieku) manuskrypt Septuaginty i Nowego Testamentu. Uchodzi za jeden z najlepszych rękopisów Nowego Testamentu. Jest jedynym zachowanym pisanym uncjałą rękopisem, z pełnym tekstem Nowego Testamentu. W Starym Testamencie ma jednak wiele braków. Tekst reprezentuje tradycję aleksandryjską.

Kodeks Synajski jako jedyny został napisany w czterech kolumnach. Otwarty liczył osiem kolumn – tyle co rozwinięty zwój. Niewykluczone więc, że jest to wynik naśladowania rozwiniętego zwoju. Kodeks Synajski oznaczany jest symbolami oraz 01 (Gregory-Aland), δ 2 (von Soden). Obecnie ponad 2/3 zachowanego kodeksu, tj. 346,5 jego kart, przechowywanych jest w londyńskim British Library, (Additional Manuscripts 43725), 43 karty w Lipsku, 12 kart na Synaju i 3 fragmenty w Sankt Petersburgu.

Kodeks został odkryty przez Tischendorfa. Bibliści oceniają go jako jeden z dwu najważniejszych rękopisów Nowego Testament (obok Kodeksu Watykańskiego) i jeden z trzech najważniejszych rękopisów Septuaginty. W mediach traktowany jest jako najważniejszy rękopis Biblii.

więcej informacji...


Czy wiesz, że ...


  • Najdłuższym rozdziałem Biblii jest Psalm 119
  • Najkrótszym rozdziałem Biblii jest Psalm 117
  • Najkrótszą księgą Biblii jest 2. List Jana
  • 2. List Jana jest tak krótki, że nie zdążył wykorzystać wszystkich 24 liter greckiego alfabetu (Ψ)
  • Dz 15,18 ma tylko 14 liter greckich (γνωστα απ αιωνος}
  • Pierwszym przekładem Starego Testamentu była Septuaginta
  • Najstarszym polskim przekładem fragmentu Biblii jest Psałterz floriański
  • Psalmy znajdują się nie tylko w Księdze Psalmów, bo psalmem jest także 3 rozdział w Księdze Habakuka
  • Najczęściej tłumaczoną księgą biblijną jest Księga Psalmów (w języku polskim ponad 40 przekładów)
  • W prawosławnej Biblii „List Jeremiasza” jest osobną księgą, w katolickiej 6 rozdziałem Księgi Barucha
  • Kościół koptyjski wyłączył dwa ostatnie rozdziały Księgi Przypowieści i stworzył osobną księgę
  • Kościoły przedchalcedońskie do ksiąg Nowego Testamentu dołączają także „3 List Pawła do Koryntian” i „List Koryntian do Świętego Pawła”
  • 29 września 2008 roku liczba zarejestrowanych rękopisów greckiego Nowego Testamentu wyniosła 5555. [1]



Wyróżnione artykuły


Rękopis Ewangelii z V wieku z Biblioteki Watykańskiej, (Vat. Lat. 3806. F° 2v.)

Kanony Euzebiusza – system odniesień pomiędzy paralelnymi tekstami (perykopami) czterech Ewangelii, opracowany w pierwszej połowie IV wieku przez Euzebiusza z Cezarei.

Kanony Euzebiusza stosowane były w licznych rękopisach Ewangelii późnej starożytności i w średniowieczu. Stosowane też były i nadal są w niektórych drukowanych wydaniach greckiego Nowego Testamentu[2]. W iluminowanych ewangeliarzach tablice wraz z listem Euzebiusza umieszczane były zazwyczaj na początku rękopisu otrzymując zwykle bogatą dekorację artystyczną kanonu w kształcie arkad, obejmujących kolumny numerów paralelnych tekstów (perykop) Ewangelii.

więcej informacji...


Podstawowe pojęcia



Zobacz też



Księgi biblijne


Stary Testament
Księga Rodzaju · Księga Wyjścia · Księga Kapłańska · Księga Liczb · Księga Powtórzonego Prawa · Księga Jozuego · Księga Sędziów · Księga Rut · 1 Księga Samuela · 2 Księga Samuela · 1 Księga Królewska · 2 Księga Królewska · 1 Księga Kronik · 2 Księga Kronik · Księga Ezdrasza · Księga Nehemiasza · Księga Estery · Księga Hioba · Księga Psalmów · Księga Przysłów · Księga Koheleta · Pieśń nad pieśniami · Księga Izajasza · Księga Jeremiasza · Lamentacje Jeremiasza · Księga Ezechiela · Księga Daniela · Księga Ozeasza · Księga Joela · Księga Amosa · Księga Abdiasza · Księga Jonasza · Księga Micheasza · Księga Nahuma · Księga Habakuka · Księga Sofoniasza · Księga Aggeusza · Księga Zachariasza · Księga Malachiasza

Księgi deuterokanoniczne
Księga Tobiasza · Księga Judyty · 1 Księga Machabejska · 2 Księga Machabejska · Księga Mądrości · Mądrość Syracha · Księga Barucha · List Jeremiasza
Nowy Testament
Ewangelia Mateusza · Ewangelia Marka · Ewangelia Łukasza · Ewangelia Jana · Dzieje Apostolskie · List do Rzymian · 1. List do Koryntian · 2. List do Koryntian · List do Galatów · List do Efezjan · List do Filipian · List do Kolosan · 1. List do Tesaloniczan · 2. List do Tesaloniczan · 1. List do Tymoteusza · 2. List do Tymoteusza · List do Tytusa · List do Filemona · List do Hebrajczyków · List Jakuba · 1. List Piotra · 2. List Piotra · 1. List Jana · 2. List Jana · 3. List Jana · List Judy · Apokalipsa Świętego Jana


Ważniejsze rękopisy


  • Ważniejsze rękopisy
Wyróżniające się rękopisy
  • Codex Gigas – największy kodeks
  • Minuskuł 2612 – kolejność ewangelii: Mk, Łk, J, Mt
  • Minuskuł 90 – ewangelie w porządku: J, Łk, Mt, Mk; Paweł przed Dziejami; List Judy dwukrotnie
  • Minuskuł 51 i 234 – Ewangelie umieszczone po Dziejach i Listach
  • Kodeks 070 – przechowywany w 11 miejscach
  • Minuskuł 16 – tekst pisany w czterech kolorach
  • Minuskuł 700 – zawiera ok. 270 wariantów tekstowych nie pojawiających się w żadnym innym rękopisie
  • W minuskule 700 druga prośba „Modlitwy Pańskiej” w Łk 11,2 brzmi: „Niech Twój Duch Święty zstąpi na nas i oczyści nas”.
  • Crosby-Schøyen Codex – koptyjski rękopis, zawiera: Jon, 2 Mach, 1 Pt, Melitona „Homilia Paschalna” i anonimowa Homilia
  • Minuskuł 264 w J 8,6 zawiera dodatek „grzechy każdego z nich”, kodeksy U i 700 mają go w J 8,8
  • Minuskuł 368 zawiera Ew. Jana, Apokalipsę, 1-3 listy Jana oraz list Platona do Dionizego


Najważniejsze przekłady



Do zrobienia


Jeśli chcesz pomóc w tworzeniu portalu Biblia, znajdziesz tu tematy, które są potrzebne do zrobienia/poszerzenia. Jeśli zauważyłeś, że brakuje jakiegoś artykułu, a sam nie możesz go napisać, prosimy o umieszczenie go na poniższej liście oraz tutaj.


Artykuł miesiąca


Od końca XIX wieku najważniejszymi świadkami tekstu Nowego Testamentu (NT) są kodeks Synajski i Watykański. Wszystkie naukowe wydania tekstu NT opierają się na tych dwu kodeksach. Konstanty Tischendorf i Hermann von Soden oparli swoje wydania głównie na Kodeksie Synajskim, wszyscy pozostali wydawcy oparli się na Kodeksie Watykańskim. Oba rękopisy reprezentują aleksandryjską tradycję tekstu NT, jednak zachodzą pomiędzy nimi liczne różnice. Herman Hoskier obliczył, że w tekście samych tylko Ewangelii zachodzi 3036 różnic pomiędzy Sinaiticus a Vaticanus (nie licząc błędów itacyzmu).
Mateusz - 656
Marek - 567
Łukasz - 791
Jan - 1022
Razem - 3036[3]

Różnice te wynikają stąd, że oba rękopisy reprezentują dwie odmienne podgrupy tekstu aleksandryjskiego, ponadto w Ewangelii Jana 1,1-8,38 Sinaiticus reprezentuje tekst zachodni, a w dalszych partiach Ewangelii Jana ma również sporo zachodnich naleciałości.

Hoskier zauważył, że znaczna część różnic ma charakter gramatyczny: ως i ωσπερ, παντα i απαντα, ως i ωςει, εναντιον i ενωπιον, εστηκοτων i εστωτων, εαυτου i αυτου, με i εμε, οικιαν i οικον, ετερον i αλλον oraz αλληλον, πιειν i πειν oraz πιν, ηυδοκησεν i ευδοκησεν, ευθυς i ευθεως, σπυριδας i σφυριδας, καγω i και εγω, υποκατω i υποποδιον, εαν i αν, απο i υπο, προς αυτους i αυτοις, επι i εις, ινα i οπως[4].

więcej informacji...


Nowe artykuły



Pokrewne portale



Biblia w siostrzanych projektach


Biblia
Cytaty
z Pisma Świętego
Biblia Gdańska
Tekst Pisma Świętego
(przekład protestancki)
Biblia Wujka
Tekst Pisma Świętego
(przekład katolicki)
Biblia na Commons
Ilustracje


Inne portale tematyczne na polskojęzycznej Wikipedii



Przypisy


  1. D.C. Parker, Codex Sinaiticus, The British Library 2010, s. 17 (Dodane na marginesie.)
  2. Występuje we współczesnych wydaniach Novum Testamentum Graece Nestle – Alanda.
  3. Herman C. Hoskier, Codex B and its Allies, Bernard Quaritch, London 1914, p. 1.
  4. Herman C. Hoskier, Codex B and its Allies, Bernard Quaritch, London 1914, p. 1.



Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się