Oficjalne logo pomników historii ustanowione w 2011 roku

Pomnik historii – jedna z form ochrony zabytków w Polsce, określonych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 7)[1]. Status pomnika historii ustanawiany jest w drodze rozporządzenia przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przyznawany jest zabytkom nieruchomym o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, utrwalonym w powszechnej świadomości i mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski.

Lista pomników historii jest otwarta. Zawiera obiekty i obszary reprezentujące najwybitniejszą grupę zabytków, odzwierciedlającą bogactwo i różnorodność dziedzictwa kulturowego w Polsce. Należą do nich oprócz pojedynczych obiektów także zespoły staromiejskie, komponowane krajobrazy kulturowe, dzieła budownictwa obronnego, pola bitewne, kanały, zespoły budowlane czy zespoły klasztorne.

Historia

Pojęcie prawne pomnika historii wprowadziła ustawa o ochronie dóbr kultury, uchwalona 15 lutego 1962 roku[2]. 20 września 1994 roku pierwsze obiekty zostały uznane przez prezydenta Lecha Wałęsę za pomniki historii[3].

W 2016, z okazji zbliżającego się jubileuszu stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego zrodziła się inicjatywa poszerzenia listy pomników historii do stu obiektów. W ciągu dwóch lat Narodowy Instytut Dziedzictwa przygotował 46 kompletnych dokumentacji obiektów, które umożliwiły wpisanie ich na listę[4].

10 grudnia 2018 roku w Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się gala „100 Pomników Historii na 100-lecie odzyskania niepodległości”. Na gali, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, wręczył rozporządzenia zarządcom 14 obiektów wpisanych tego dnia na listę pomników historii. Zarządcom wszystkich w tym momencie, 105 pomników historii, wręczone zostały symboliczne tablice upamiętniające jubileusz odrodzenia niepodległej Polski[5].

Cel i znaczenie

Celem ustanowienia pomników historii jest wyróżnienie najcenniejszych, najważniejszych obiektów zabytkowych na terenie Polski. Zgodnie z obecnym stanem prawnym przyznanie statusu pomnika historii jest przede wszystkim wydarzeniem prestiżowym[6] i stanowi jedyne odstępstwo od wynikającej z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zasady równocenności zabytków[7]. Nie zmienia ono jednak nic w sposobie zarządzania zasobami obiektów zabytkowych, nie nakłada ani nie zwalnia zarządców z żadnych obowiązków, nie ustanawia wzmożonego reżimu ochrony substancji zabytkowej, formalnie nie wiąże się z ułatwieniem otrzymania dofinansowania dla obiektu. Ustawa nie stawia także przed administracją konserwatorską żadnych nowych zadań i nie daje dodatkowych kompetencji, poza tymi które posiada w przypadku każdego innego zabytku nieruchomego[8].

Procedura uznania za pomnik historii

Proces uznawania obiektu za pomnik historii reguluje obecnie art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami[1]. Wniosek o uznanie zabytku za pomnik historii składa minister właściwy do spraw dziedzictwa narodowego (obecnie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego), po uzyskaniu pozytywnej opinii Rady Ochrony Zabytków[9].

Zgodnie z obowiązującą procedurą, opracowaną przez Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID), wniosek podpisany przez właściciela obiektu przesyłany jest do Generalnego Konserwatora Zabytków wraz z opinią wystawioną przez odpowiedniego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Następnie wniosek jest kierowany do Narodowego Instytutu Dziedzictwa, gdzie określana jest zasadność propozycji. Po uzyskaniu opinii NID-u wniosek przedstawiany jest Radzie Ochrony Zabytków, a następnie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Rekomendacja Rady ma charakter obligatoryjny i wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami[9].

Procedura cofnięcia uznania za pomnik historii jest podobna – poprzez wydanie przez Prezydenta RP rozporządzenia (art. 15 ust. 3)[1].

Kryteria

Rada Ochrony Zabytków ustaliła warunki przyznawania tytułu. Głównymi kryteriami, które musi spełniać obiekt wyróżniony mianem pomnika historii są[10]:

  • zachowanie pierwotnej kompozycji przestrzennej lub jej nieznaczne przekształcenie;
  • jednorodność stylowa lub zharmonizowana i czytelna mieszanina różnych stylów;
  • należyte wyeksponowanie w przestrzeni miejskiej lub krajobrazie i zachowanie pierwotnych relacji z otoczeniem;
  • obiekt musi być owocem pracy wybitnych twórców, np.: architektów, planistów, architektów krajobrazu, ogrodników;
  • zadowalający stan techniczny lub stan pozwalający na rewaloryzację obiektu;
  • obiekt jest przedmiotem troski konserwatorskiej.

Krytyka

Obecny charakter wyróżnienia jest krytykowany przez badaczy polskiego dziedzictwa kulturowego i konserwatorów zabytków. W debacie publicznej, prowadzonej na temat nowelizacji ustawy o ochronie zabytków, proponowane jest przez nich wprowadzenie nowych rozwiązań dotyczących tej formy ochrony oraz określenie jasnych celów istnienia wyróżnienia. Postulaty dotyczą także zmian administracyjnych – reformy rejestru zabytków, wprowadzenia wymogu uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów wpisanych i postulowanych do wyróżnienia tytułem oraz finansowych – utworzenie odrębnej jednostki budżetowej odpowiedzialnej za finansowanie obiektów posiadających status pomnika historii[6][11][12].

Lista pomników historii

Miejscowość Obiekt[a] Województwo Data[b] Źródło
Białystok Zespół kościoła pod wezwaniem Chrystusa Króla i św. Rocha podlaskie 2019-01-17 17 stycznia 2019(dts) [13]
Biskupin rezerwat archeologiczny Biskupin kujawsko-pomorskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [14]
Bochnia kopalnia soli Bochnia małopolskie 2000-10-06 6 października 2000(dts) [15]
Bóbrka Najstarsza kopalnia ropy naftowej podkarpackie 2019-01-16 16 stycznia 2019(dts) [16]
Brzeg Zamek Piastów Śląskich z renesansową bramą i kaplicą zamkową pod wezwaniem św. Jadwigi – nekropolią Piastów opolskie 2019-01-16 16 stycznia 2019(dts) [17]
Chełmno Stare Miasto kujawsko-pomorskie 2005-04-20 20 kwietnia 2005(dts) [18]
Ciechocinek zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym kujawsko-pomorskie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [19]
Czerwińsk nad Wisłą Klasztor kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą mazowieckie 2021-04-19 19 kwietnia 2021(dts) [20]
Częstochowa Jasna Góra – zespół klasztoru oo. paulinów[c] śląskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [21]
Dobrzyca zespół pałacowo-parkowy wielkopolskie 2019-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 2019(dts) [22]
Duszniki-Zdrój młyn papierniczy dolnośląskie 2011-10-12 12 października 2011(dts) [23]
Frombork zespół katedralny warmińsko-mazurskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [24]
Gdańsk miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku pomorskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [25]
Gdańsk Pole Bitwy na Westerplatte pomorskie 2003-09-01T00:00:00.001 1 września 2003(dts) [26]
Gdańsk zespół pocystersko-katedralny pomorskie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [27]
Gdańsk Twierdza Wisłoujście pomorskie 2018-05-26 26 maja 2018(dts) [28]
Gdańsk Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności pomorskie 2019-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 2019(dts) [29]
Gdynia historyczny układ urbanistyczny śródmieścia pomorskie 2015-03-17 17 marca 2015(dts) [30]
Gliwice radiostacja śląskie 2017-03-29 29 marca 2017(dts) [31]
Głogówko[d] Zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri wielkopolskie 2008-03-27 27 marca 2008(dts) [32]
Gniezno Archikatedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha wielkopolskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [33]
Gościkowo[e] pocysterski zespół klasztorny lubuskie 2017-12-07 7 grudnia 2017(dts) [34]
Grudziądz zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły kujawsko-pomorskie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [35]
Grunwald pole bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku warmińsko-mazurskie 2010-10-04 4 października 2010(dts) [36]
Jawor kościół ewangelicko-augsburski pod wezwaniem Ducha Świętego, zwany Kościołem Pokoju dolnośląskie 2017-03-30 30 marca 2017(dts) [37]
Jabłeczna Monaster św. Onufrego w Jabłecznej lubelskie 2023-02-02 2 lutego 2023(dts) [38]
Kalwaria Zebrzydowska krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego małopolskie 2000-11-17 17 listopada 2000(dts) [39]
Kamień Pomorski zespół katedralny konkatedry św. Jana Chrzciciela zachodniopomorskie 2005-09-01T00:00:00.001 1 września 2005(dts) [40]
Katowice osiedle robotnicze Nikiszowiec śląskie 2011-01-28 28 stycznia 2011(dts) [41]
Katowice Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny[f] śląskie 2012-01-13 13 stycznia 2012(dts)[f] [42][43]
Kazimierz Dolny teren miasta w granicach ochrony konserwatorskiej lubelskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [44]
Kielce dawny pałac biskupów i katedra świętokrzyskie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [45]
Klępsk kościół pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny lubuskie 2017-04-01T00:00:00.001 1 kwietnia 2017(dts) [46]
Kołbacz założenie dawnego klasztoru cystersów, późniejszej letniej rezydencji książąt pomorskich i domeny państwowej zachodniopomorskie 2014-07-21 21 lipca 2014(dts) [47]
Koszuty zespół dworsko-parkowy wielkopolskie 2018-05-24 24 maja 2018(dts) [48]
Kozłówka zespół pałacowo-parkowy lubelskie 2007-05-16 16 maja 2007(dts) [49]
Kórnik zespół zamkowo-parkowy wraz z kościołem parafialnym – nekropolią właścicieli wielkopolskie 2011-07-11 11 lipca 2011(dts) [50]
Kraków historyczny zespół miasta małopolskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [51]
Kraków Kopiec Kościuszki z otoczeniem małopolskie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [52]
Kraków Nowa Huta małopolskie 2023-02-02 2 lutego 2023(dts) [53]
Kraków[g] zespół opactwa benedyktynów małopolskie 2017-03-30 30 marca 2017(dts) [54]
Kraków zespół opactwa cystersów małopolskie 2023-09-13 13 września 2023(dts) [55]
Krasiczyn zespół zamkowo-parkowy podkarpackie 2018-05-24 24 maja 2018(dts) [56]
Krzeszów zespół dawnego opactwa cystersów dolnośląskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [57]
Kwidzyn zespół katedralno-zamkowy pomorskie 2018-05-18 18 maja 2018(dts) [58]
Ląd zespół dawnego opactwa cysterskiego wielkopolskie 2009-07-01T00:00:00.001 1 lipca 2009(dts) [59]
Lednogóra wyspa Ostrów Lednicki na Jeziorze Lednickim wielkopolskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [60]
Legnickie Pole pobenedyktyński zespół klasztorny dolnośląskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [61]
Leżajsk zespół klasztorny oo. bernardynów podkarpackie 2005-04-20 20 kwietnia 2005(dts) [62]
Lidzbark Warmiński zamek biskupów warmińskich warmińsko-mazurskie 2018-05-19 19 maja 2018(dts) [63]
Lubiń zespół opactwa benedyktynów wielkopolskie 2009-12-16 16 grudnia 2009(dts) [64]
Lublin historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny lubelskie 2007-05-16 16 maja 2007(dts) [65]
Lubostroń Lubostroń - zespół pałacowo-parkowy kujawsko-pomorskie 2023-11-21 21 listopada 2023(dts) [66]
Łańcut zespół zamkowo-parkowy podkarpackie 2005-09-01T00:00:00.001 1 września 2005(dts) [67]
Łęknica Park Mużakowski, park w stylu krajobrazowym lubuskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [68]
Łowicz Bazylika Katedralna (dawna Kolegiata Prymasowska) pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny łódzkie 2012-11-13 13 listopada 2012(dts) [69]
Łódź wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego łódzkie 2015-03-07 7 marca 2015(dts) [70]
Malbork zespół zamku krzyżackiego pomorskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [71]
Małujowice Małujowice – kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła opolskie 2022-11-23 23 listopada 2022(dts) [72]
Nowa Słupia Święty Krzyż - pobenedyktyński zespół klasztorny oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze świętokrzyskie 2017-03-29 29 marca 2017(dts) [73]
Nowy Wiśnicz zespół architektoniczno-krajobrazowy małopolskie 2020-05-13 13 maja 2020(dts) [74]
Nysa zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy opolskie 2011-02-28 28 lutego 2011(dts) [75]
Oblęgorek Pałacyk Henryka Sienkiewicza wraz z zabytkowym parkiem i aleją lipową świętokrzyskie 2019-01-16 16 stycznia 2019(dts) [76]
Olesno kościół odpustowy pod wezwaniem św. Anny opolskie 2018-12-28 28 grudnia 2018(dts) [77]
Olsztyn zamek kapituły warmińskiej warmińsko-mazurskie 2023-09-08 8 września 2023(dts) [78]
Opatów Kolegiata św. Marcina w Opatowie świętokrzyskie 2023-02-02 2 lutego 2023(dts) [79]
Orawka kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela małopolskie 2021-04-08 8 kwietnia 2021(dts) [80]
Ozimek żelazny łańcuchowy most wiszący na rzece Mała Panew opolskie 2017-03-30 30 marca 2017(dts) [81]
Paczków zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji opolskie 2012-11-13 13 listopada 2012(dts) [82]
Pelplin zespół pocystersko-katedralny pomorskie 2014-05-15 15 maja 2014(dts) [83]
Płock Wzgórze Tumskie mazowieckie 2018-05-25 25 maja 2018(dts) [84]
Poznań historyczny zespół miasta z Ostrowem Tumskim, Zagórzem, Chwaliszewem i lewobrzeżnym Starym Miastem lokacyjnym ze średniowiecznymi osadami podmiejskimi oraz założeniem urbanistyczno-architektonicznym projektu Josefa Stübbena z początku XX w., a także Fortem Winiary, obecnie Parkiem Cytadela wielkopolskie 2008-11-28 28 listopada 2008(dts) [85]
Przemyśl zespół staromiejski podkarpackie 2018-12-28 28 grudnia 2018(dts) [86]
Pszczyna Zespół zamkowo-parkowy śląskie 2021-04-18 18 kwietnia 2021(dts) [87]
Puławy Pałac Czartoryskich w Puławach lubelskie 2021-05-31 31 maja 2021(dts) [88]
Pułtusk kolegiata pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny mazowieckie 2018-12-30 30 grudnia 2018(dts) [89]
Racławice teren historycznej Bitwy Racławickiej małopolskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [90]
Radom zespół klasztorny Bernardynów mazowieckie 2022-03-15 15 marca 2022(dts) [91]
Radruż zespół cerkiewny podkarpackie 2017-12-07 7 grudnia 2017(dts) [92]
Rydzyna założenie rezydencjonalno-urbanistyczne wielkopolskie 2017-03-29 29 marca 2017(dts) [93]
Rytwiany pokamedulski zespół klasztorny Pustelnia Złotego Lasu świętokrzyskie 2018-12-28 28 grudnia 2018(dts) [94]
Rogalin zespół pałacowy z ogrodem i parkiem wielkopolskie 2018-05-18 18 maja 2018(dts) [95]
Sandomierz historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy świętokrzyskie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [96]
Srebrna Góra Twierdza Srebrnogórska, nowożytna warownia górska z XVIII wieku dolnośląskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [97]
Staniątki opactwo św. Wojciecha Mniszek Benedyktynek małopolskie 2020-05-13 13 maja 2020(dts) [98]
Stargard zespół kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Świata oraz średniowieczne mury obronne miasta zachodniopomorskie 2010-10-04 4 października 2010(dts) [99]
Stary Sącz zespół staromiejski wraz z klasztorem Sióstr Klarysek małopolskie 2018-12-28 28 grudnia 2018(dts) [100]
Stoczek Klasztorny sanktuarium maryjne z bazyliką Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. wamińsko-mazurskie 2022-12-19 19 grudnia 2022(dts) [101]
Strzegom kościół pod wezwaniem św. św. Apostołów Piotra i Pawła dolnośląskie 2012-10-22 22 października 2012(dts) [102]
Strzelno zespół dawnego klasztoru Norbertanek[h] kujawsko-pomorskie 2018-05-24 24 maja 2018(dts) [103]
Sudół Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu świętokrzyskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [104]
Sulejów zespół opactwa cystersów łódzkie 2012-10-22 22 października 2012(dts) [105]
Sulejówek Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku mazowieckie 2020-08-13 13 sierpnia 2020(dts) [106]
Supraśl Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu podlaskie 2023-02-02 2 lutego 2023(dts) [107]
Szalowa kościół parafialny św. Michała Archanioła małopolskie 2017-12-06 6 grudnia 2017(dts) [108]
Świdnica katedra pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Wacława Męczennika dolnośląskie 2017-03-29 29 marca 2017(dts) [109]
Świdnica zespół kościoła ewangelicko-augsburskiego pod wezwaniem Świętej Trójcy, zwany Kościołem Pokoju dolnośląskie 2017-03-30 30 marca 2017(dts) [110]
Święta Lipka sanktuarium pielgrzymkowe warmińsko-mazurskie 2018-05-23 23 maja 2018(dts) [111]
Tarnowskie Góry podziemia Zabytkowej Kopalni Srebra oraz Sztolni Czarnego Pstrąga śląskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [112]
Toruń zespół staromiejski (Stare Miasto, Nowe Miasto, ruiny zamku krzyżackiego) kujawsko-pomorskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [113]
Trzebnica zespół dawnego opactwa cysterek dolnośląskie 2014-07-22 22 lipca 2014(dts) [114]
Tum zespół archikolegiaty pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny i św. Aleksego łódzkie 2022-04-12 12 kwietnia 2022(dts) [115]
Tykocin historyczny zespół miasta podlaskie 2021-04-19 19 kwietnia 2021(dts) [116]
Ujazd ruiny zamku Krzyżtopór świętokrzyskie 2018-05-19 19 maja 2018(dts) [117]
Warszawa Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie mazowieckie 2022-06-29 29 czerwca 2022(dts) [118]
Warszawa historyczny zespół miasta z Traktem Królewskim i Wilanowem mazowieckie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [119]
Warszawa Zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya mazowieckie 2012-01-18 18 stycznia 2012(dts) [120]
Warszawa zespół sześciu zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach[i] mazowieckie 2014-07-21 21 lipca 2014(dts) [121]
Wąchock zespół opactwa cystersów świętokrzyskie 2017-03-30 30 marca 2017(dts) [122]
Wieliczka kopalnia soli małopolskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [123]
Wiślica zespół kolegiaty pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wraz z reliktami kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja oraz grodzisko świętokrzyskie 2018-12-28 28 grudnia 2018(dts) [124]
Włocławek katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny kujawsko-pomorskie 2018-12-28 28 grudnia 2018(dts) [125]
Wrocław zespół historycznego centrum dolnośląskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [126]
Wrocław Hala Stulecia wraz z zespołem architektonicznym obejmującym Pawilon Czterech Kopuł, Pergolę i Iglicę dolnośląskie 2005-04-20 20 kwietnia 2005(dts) [127]
Wygoda[j] stadnina koni lubelskie 2017-12-06 6 grudnia 2017(dts) [128]
Zabrze Zespół zabytkowych kopalni węgla kamiennego - Sztolnia Królowa Luiza, Kopalnia Guido, Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna śląskie 2020-07-14 14 lipca 2020(dts) [129]
Zamość historyczny zespół miasta w zasięgu obwarowań z XIX wieku lubelskie 1994-09-16 16 września 1994(dts) [130]
Ziębice Bazylika św. Jerzego Męczennika i Sanktuarium Męki Pańskiej w Ziębicach dolnośląskie 2024-02-19 19 lutego 2024(dts) [131]
Żagań Poaugustiański zespół klasztorny w Żaganiu z kościołem Wniebowzięcia NMP lubuskie 2011-03-11 11 marca 2011(dts) [132]
Żyrardów XIX-wieczna Osada Fabryczna mazowieckie 2012-01-17 17 stycznia 2012(dts) [133]
Wpisy obejmujące obiekty znajdujące się na terenie więcej niż jednej miejscowości[a]
Bohoniki i Kruszynianymeczety i mizary podlaskie 2012-11-20 20 listopada 2012(dts) [134]
Kanał Augustowski podlaskie 2007-05-16 16 maja 2007(dts) [135]
Kanał Elbląski warmińsko-mazurskie 2011-01-28 28 stycznia 2011(dts) [136]
Komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny[k] opolskie 2004-05-01T00:00:00.001 1 maja 2004(dts) [137]
Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej dolnośląskie 2011-09-20 20 września 2011(dts) [138]
Twierdza Przemyśl podkarpackie 2019-01-29 29 stycznia 2019(dts) [139]
zespół pałacowo-ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny w Nieborowie[l] łódzkie 2017-12-08 8 grudnia 2017(dts) [140]

W celu wyróżnienia pomnika historii jako marki i ułatwienia działań promocyjnych, w 2011 roku Narodowy Instytut Dziedzictwa opracował logo, które po akceptacji przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostało przekazane opiekunom pomników historii[141]. Logiem pomników historii jest godło z motywem gotyckiego łuku[142], dostępne jest ono w kilku wersjach kolorystycznych. Szczegółowe informacje dotyczące warunków korzystania z logo, jak również wzór tablic, służących do oznakowania obiektów uznanych za pomnik historii udostępnione są na stronie internetowej NID[141].

Zobacz też

Uwagi

  1. a b Nazwa obiektu w brzmieniu podanym w zarządzeniu lub rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
  2. Data wejścia w życie zarządzenia lub rozporządzenia.
  3. Wraz z parkami podjasnogórskimi.
  4. W tytule Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej widnieje nazwa Gostyń-Głogówko a w samym rozporządzeniu znajduje się informacja że obiekt położony jest w mieście Gostyń, podczas gdy cały obiekt położony jest na terenie sąsiadującej osady Głogówko.
  5. W tytule Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej widnieje nazwa Gościkowo-Paradyż, Paradyż jest dawną nazwą miejscowości.
  6. a b Wpis Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego z 2012 roku został rozszerzony w 2017 o zespół katedralny. Zmiana weszła w życie 6 grudnia 2017.
  7. W tytule Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej widnieje nazwa części miasta Krakowa – Tyniec, dawniej samodzielnej wsi.
  8. Wraz z kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP oraz rotundą św. Prokopa.
  9. Są to: Cmentarz Powązkowski (rzymsko-katolicki), Cmentarz Ewangelicko-Augsburski, Cmentarz Ewangelicko-Reformowany, Cmentarz Żydowski, Cmentarz Muzułmański Kaukaski i Cmentarz Muzułmański Tatarski.
  10. W tytule Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej widnieje nazwa miasta Janów Podlaski, od którego pochodzi nazwa stadniny.
  11. Na terenie wsi Góra Świętej Anny i Poręba.
  12. Na terenie wsi Nieborów i Arkadia.

Przypisy

  1. a b c Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2022 r. poz. 840).
  2. Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz.U. z 1962 r. nr 10, poz. 48).
  3. Lech Wałęsa: Przemówienie z okazji nadania piętnastu zabytkom architektury miana „Pomników historii”. walesa.tv. [dostęp 2016-02-26]. (pol.).
  4. 100 Pomników Historii na 100-lecie odzyskania niepodległości. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2018-12-10. [dostęp 2019-01-29]. (pol.).
  5. 100 Pomników Historii na Stulecie Odzyskania przez Polskę Niepodległości. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 2018-12-10. [dostęp 2019-01-29]. (pol.).
  6. a b Minister Maciej Klimczak o Forum Debaty Publicznej. prezydent.pl, 2011-06-23. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  7. Waloryzacja dziedzictwa architektonicznego w systemie ochrony zabytków. W: Bogusław Szmygin: Systemy ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje. Piotr Molski. s. 56.
  8. Prawo ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce – próba oceny i wnioski. W: Bogusław Szmygin: Systemy ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje. Wojciech Kowalski, Katarzyna Zalasińska. s. 20.
  9. a b Procedura. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2014-01-06]. (pol.).
  10. Kryteria wyboru ustalone przez Radę Ochrony Zabytków. Oficjalny serwis Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2013-12-27]. (pol.).
  11. Pomniki Historii – źródło dziedzictwa kultury.
  12. Kierunki zmian w Polskim systemie ochrony zabytków. W: Bogusław Szmygin: Systemy ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje. Piotr Dobosz. s. 114.
  13. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2019 r. poz. 86).
  14. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 412).
  15. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 września 2000 (Dz.U. z 2000 r. nr 83, poz. 938).
  16. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2019 r. poz. 75).
  17. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2019 r. poz. 71).
  18. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2005 (Dz.U. z 2005 r. nr 64, poz. 568).
  19. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2276).
  20. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 kwietnia 2021 (Dz.U. z 2021 r. poz. 767).
  21. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 413).
  22. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2493).
  23. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 września 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 217, poz. 1282).
  24. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 414).
  25. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 415).
  26. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 sierpnia 2003 (Dz.U. z 2003 r. nr 148, poz. 1448).
  27. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2277).
  28. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1008).
  29. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2506).
  30. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 lutego 2015 (Dz.U. z 2015 r. poz. 356).
  31. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 654).
  32. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 lutego 2008 (Dz.U. z 2008 r. nr 52, poz. 306).
  33. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 416).
  34. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2256).
  35. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2271).
  36. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 2010 (Dz.U. z 2010 r. nr 184, poz. 1235).
  37. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 673).
  38. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 stycznia 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Jabłeczna - prawosławny klasztor św. Onufrego" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-03].
  39. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 października 2000 (Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1062).
  40. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 sierpnia 2005 (Dz.U. z 2005 r. nr 167, poz. 1401).
  41. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 20, poz. 101).
  42. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 1243).
  43. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2252).
  44. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 417).
  45. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2275).
  46. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 688).
  47. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 lipca 2014 (Dz.U. z 2014 r. poz. 955).
  48. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 977).
  49. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2007 (Dz.U. z 2007 r. nr 86, poz. 573).
  50. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 czerwca 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 143, poz. 836).
  51. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 418).
  52. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2267).
  53. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 stycznia 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Kraków - zespół architektoniczny i urbanistyczny dzielnicy Nowa Huta" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-03].
  54. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 667).
  55. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 września 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Kraków - opactwo Cystersów w Mogile" Dz.U. z 2023 r. poz. 1867
  56. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 988).
  57. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1057).
  58. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 930).
  59. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2009 (Dz.U. z 2009 r. nr 104, poz. 861).
  60. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 421).
  61. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1056).
  62. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2005 (Dz.U. z 2005 r. nr 64, poz. 569).
  63. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 944).
  64. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 2009 (Dz.U. z 2009 r. nr 214, poz. 1659).
  65. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2007 (Dz.U. z 2007 r. nr 86, poz. 574).
  66. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 listopada 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Lubostroń - zespół pałacowo-parkowy" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-12-10].
  67. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 sierpnia 2005 (Dz.U. z 2005 r. nr 167, poz. 1402).
  68. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1059).
  69. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 1239).
  70. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 2015 (Dz.U. z 2015 r. poz. 315).
  71. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 420).
  72. Dziennik ustaw poz. 2390 [online], listopad 2022.
  73. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 663).
  74. Dziennik ustaw poz. 841 [online], maj 2020.
  75. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 lutego 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 54, poz. 279).
  76. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2019 r. poz. 73).
  77. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2420).
  78. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Olsztyn - zamek kapituły warmińskiej" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-05].
  79. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 lutego 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Opatów - zespół kolegiaty pod wezwaniem św. Marcina Biskupa" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-03].
  80. Orawka – kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela [online], nid.pl [dostęp 2021-08-06].
  81. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 675).
  82. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 1240).
  83. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 kwietnia 2014 (Dz.U. z 2014 r. poz. 614).
  84. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1003).
  85. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 28 listopada 2008 (Dz.U. z 2008 r. nr 219, poz. 1401).
  86. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2419).
  87. Pszczyna – zespół zamkowo-parkowy [online], nid.pl [dostęp 2021-08-05].
  88. Dz.U. z 2021 r. poz. 1019
  89. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2462).
  90. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1060).
  91. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2022 (Dz.U. z 2022 r. poz. 632).
  92. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2253).
  93. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 662).
  94. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2413).
  95. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 929).
  96. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2273).
  97. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1058).
  98. Dziennik usta poz. 840 [online], maj 2020.
  99. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 2010 (Dz.U. z 2010 r. nr 184, poz. 1236).
  100. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2415).
  101. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 grudnia 2022 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Stoczek Klasztorny - Sanktuarium Matki Pokoju" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-03].
  102. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 1241).
  103. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 981).
  104. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 419).
  105. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 1242).
  106. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 sierpnia 2020 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Sulejówek - Milusin, zespół domu Marszałka Józefa Piłsudskiego" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-10-23].
  107. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 stycznia 2023 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Supraśl - klasztor Męski Zwiastowania Najświętszej Marii Panny" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-03].
  108. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2251).
  109. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 655).
  110. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 672).
  111. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 961).
  112. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1062).
  113. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 422).
  114. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 lipca 2014 (Dz.U. z 2014 r. poz. 957).
  115. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 2022 (Dz.U. z 2022 r. poz. 808).
  116. Tykocin – historyczny zespół miasta [online], nid.pl [dostęp 2021-08-06].
  117. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 943).
  118. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 czerwca 2022 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Warszawa - gmach dawnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-03].
  119. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 423).
  120. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 stycznia 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 64).
  121. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 lipca 2014 (Dz.U. z 2014 r. poz. 956).
  122. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 marca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 674).
  123. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 424).
  124. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2418).
  125. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2421).
  126. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425).
  127. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2005 (Dz.U. z 2005 r. nr 64, poz. 570).
  128. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2250).
  129. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 lipca 2020 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Zabrze - zespół zabytkowych kopalni węgla kamiennego" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-10-23].
  130. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 426).
  131. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 lutego 2024 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Ziębice - kościół parafialny pod wezwaniem św. Jerzego" [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2024-03-04].
  132. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 lutego 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 54, poz. 280).
  133. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 stycznia 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 59).
  134. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 (Dz.U. z 2012 r. poz. 1275).
  135. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2007 (Dz.U. z 2007 r. nr 86, poz. 572).
  136. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 20, poz. 100).
  137. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1061).
  138. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 września 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 217, poz. 1283).
  139. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 (Dz.U. z 2019 r. poz. 159).
  140. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2274)
  141. a b Identyfikacja wizualna. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2014-01-06]. (pol.).
  142. Pomniki historii będą miały swoje logo. rp.pl, 2011-06-02. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).

Bibliografia

  • Bogusław Szmygin: Systemy ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje. Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa, Politechnika Lubelska. [dostęp 2012-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-11)]. (pol.).
  • Pomniki Historii – źródło dziedzictwa kultury. Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Wykaz pomników historii na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się