Polska czerwona księga zwierząt – rejestr zagrożonych gatunków zwierząt na terenie Polski. Została stworzona na wzór międzynarodowej Czerwonej księgi gatunków zagrożonych. Zawiera listę ginących gatunków zwierząt z dokładnym ich opisem i mapami rozmieszczenia. Określa także stopień zagrożenia poszczególnych gatunków, rzadkość ich występowania oraz stosowane i proponowane sposoby ochrony.
Dla Polski czerwoną księgę zwierząt opracowuje Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie (dawniej Zakład Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN), przy współpracy z kilkudziesięcioma naukowcami z całej Polski.
Po raz pierwszy dokonano tego w 1992 roku. Najnowsze dwutomowe wydanie to:
W tym wydaniu wymieniono 365 gatunków na (jak się ocenia) 33-47 tysięcy gatunków występujących w Polsce.
W 2002 roku Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie opublikował Czerwoną listę zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce, która jest uproszczoną formą „czerwonej księgi”, uwzględniając przy tym szerszą skalę zagrożeń.
Kategorie zagrożenia gatunków w Polskiej czerwonej księdze zwierząt:
- EX – gatunki wymarłe (2 gatunki)
- tarpan, tur.
- EXP – gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce (kręgowce – 14 gatunków, bezkręgowce – 22 gatunki)
- m.in. drop, jaszczurka zielona, jesiotr zachodni, karliczka, norka europejska, pustułeczka, sęp płowy, strepet, suseł moręgowany, brodawnica, mrówkolew drzewny, pazurecznik wielki.
- CR – gatunki skrajnie zagrożone (kręgowce – 22 gatunki, bezkręgowce – 67 gatunki)
- m.in. bekasik, dzierzba rudogłowa, gadożer, głuszec, kozica tatrzańska, kraska, kulon, łosoś, modraszek gniady, niepylak apollo, orlik grubodzioby, orzełek włochaty, rybitwa czubata, rybitwa popielata, sokół wędrowny, świstun, wąż Eskulapa, żołędnica europejska, morświn zwyczajny.
- EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone (kręgowce – 23 gatunki, bezkręgowce – 80 gatunków)
- m.in. batalion, cietrzew, koza złotawa, minóg morski, nocek łydkowłosy, orzeł przedni, podgorzałka, suseł perełkowany, świstak tatrzański, troć jeziorowa, zając bielak, żółw błotny, żbik europejski, żubr europejski, modraszek orion, szczeżuja spłaszczona.
- VU – gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie (kręgowce – 15 gatunków, bezkręgowce – 54 gatunki)
- m.in. gniewosz plamisty, minóg rzeczny, piekielnica, uszatka błotna, wodniczka, modraszek alkon, trajkotka czerwona, niepylak mnemozyna.
- NT – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (kręgowce – 30 gatunków, bezkręgowce – 14 gatunków)
- m.in. piskorz, ryjówka średnia, ryś euroazjatycki, wilk szary, niedźwiedź brunatny.
- LC – gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi (kręgowce – 23 gatunki, bezkręgowce – 1)
- m.in. mroczak posrebrzany, podkowiec duży, rzęsorek mniejszy, traszka karpacka.
Zobacz też