Mapa pokazująca przybliżoną lokalizację plemion polskich.

Plemiona polskie – termin używany przez niektórych historyków[1] dotyczący plemion zachodniosłowiańskich z grupy plemion lechickich, które wywarły wpływ na etnogenezę oraz genotyp współczesnych Polaków[2]. Czynnikiem podstawowym dla powstania narodu był moment polityczny: zjednoczenie wszystkich plemion szczepu lechickiego przez dynastię Piastów w jedno państwo.

Historycy wskazują na podobieństwa kulturowe plemion polskich od VII w. – podobne metody budowy grodów, podobieństwo używanej ceramiki, narzędzi, broni i ozdób[3]. Liczba skupisk osadniczych identyfikowanych z plemionami była znacznie wyższa niż liczba nazw plemiennych znanych ze źródeł. W związku z tym stosuje się zwykle podwójne nazewnictwo plemienne[potrzebny przypis]: nazwami własnymi określa się plemiona, których nazwy zostały zachowane w źródłach (np. Wiślanie), a nazwami pochodzącymi od miejscowości – plemiona o nieznanych nazwach (np. plemię łęczyckie, plemię bonikowsko-przemęckie). Dla prawidłowej klasyfikacji plemion niezbędne jest rozróżnienie na plemiona (zwane też małymi plemionami, złożone z rodów lub opoli) oraz wielkie plemiona (zwane też związkami plemiennymi lub szczepami, złożone z plemion).

Prawdopodobnie wielkimi plemionami byli Goplanie, Pomorzanie, Wiślanie, Lędzianie i Mazowszanie. Istniały też związki plemienne, dla których nie potrafimy zidentyfikować nazw ogólnych (organizm wielkoplemienny prawdopodobnie powstał też na Śląsku[4]). Zdarzały się także plemiona niewchodzące w skład wielkich plemion, np. Lubuszanie.

Granice między plemionami polskimi stanowiły naturalne przeszkody geograficzne np. puszcze czy rzeki[5].

Niewiele pewnego wiadomo o religii ówczesnych polskich plemion, prawdopodobnie występował np. kult Świętowita. W IX w. z chrześcijaństwem zetknęli się Wiślanie[6].

Podobieństwo warunków ekonomicznych i bliskość etniczna, kulturowa oraz językowa innych plemion do plemienia Polan ułatwiła im[Komu? Polanom, czy innym plemionom?] opanowanie ziem polskich, utworzenie państwa. Stanowiło to przesłankę do kształtowania się narodowości polskiej w przyszłości[7].

Tradycyjnie dialekty języka polskiego i obszary historyczno-geograficzne łączy się z pięcioma przedpiastowskimi skupiskami plemiennymi – Pomorzanami (Pomorze), Polanami (Wielkopolska), Wiślanami (Małopolska), Mazowszanami (Mazowsze) i Ślężanami (Śląsk)[8].

Plemiona polskie według źródeł

Plemiona występujące na obecnym obszarze ziem polskich wspomniane w Geografie Bawarskim z roku 845[potrzebny przypis], niektóre z podanych plemion nie muszą odnosić się do pochodzenia zachodniosłowiańskiego.

poz.: nazwa naz. polska l. grodów
7 Hehfeldi Hawelanie 8
15 Miloxi 67
16, Phesnuzi 70
17, Thadesi 200
18, Glopeani Goplanie 400
33, Lendizi Lędzice 98
34, Thafnezi 257
36, Prissani Pyrzyczanie 70
37, Uelunzani Wieluńczanie 70
38, Bruzi Prusowie
47, Ungare Węgrzy
48, Vuislane Wiślanie
49, Sleenzane Ślężanie 15
50, Lunsizi Łużyczanie 30
52, Milzane Milczanie 30
56, Lupiglaa Głubczyce (?) 30
57, Opolini Opolanie 20
58, Golensizi Gołęszyce 5
53, Besunzane Bieżuńczanie 2
51, Dadosesani Dziadoszyce 20

Z listy wymienionych wyżej plemion, na terenie dzisiejszej Polski (a w związku z tym także na terenie Polski wczesnopiastowskiej) zamieszkiwały następujące plemiona:

W Dokumencie praskim z 1086 r. wymienione są następujące plemiona polskie[9]:

Kronika Thietmara wymienia następujące plemiona polskie:

W Dziejach saskich Widukinda wspomniani są:

Germania z IX w. mówi o:

Z późniejszych źródeł, a także z domniemywań naukowych wyłaniają się:

Przypisy

  1. Np. Kazimierz Popiołek w "Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku", Gerard Labuda w "Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna" i Feliks Koneczny w "Dzieje Polski"
  2. Czynnikiem podstawowym dla powstania narodu był moment polityczny: zjednoczenie wszystkich plemion szczepu lechickiego przez dynastię Piastów w jedno państwo. Autor omawia ślady niwelacji odrębności plemiennych, ułatwianej przez brak wybitnych granic fizjograficznych między plemionami. Z klei rozpatruje wpływ państwa na jednoczenie się plemion w zwarty organizm polityczny i moralny. Por. Kazimierz Dobrowolski, Zagadnienia świadomości narodowej w Polsce piastowskiej [w:] "IV Zjazd Historyków Polskich w Poznaniu 1925
  3. Pradzieje. W: Kazimierz Popiołek: Historia Śląska od pradziejów do 1945. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1972.
  4. Tablice historyczne, Najważniejsze wydarzenia dziejów Polski, ISBN 83-85655-12-3, str.130
  5. gazeta.pl/Historia: Początki państwa polskiego. [dostęp 2010-12-24].
  6. Feliks Koneczny, Dzieje Polski, Część I:Państwo społeczeństwu narzucone, reprint wydania z 1902, ISBN 83-87809-64-0, str.13
  7. Dzieje świata, Rozdz.Dzieje średniowiecza. 28.Polska (IX-XV w.), LSW, 1990, ISBN 83-205-3873-4
  8. Stanisław Dubisz, Halina Karaś, Nijola Kolis: Dialekty i gwary polskie. Wyd. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995, s. 169. ISBN 83-2140989-X.
  9. Plemiona czeskie i polskie w dokumencie biskupstwa praskiego z roku 1086. W: Gerard Labuda: Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Poznań: WPTPN, 2003, s. 63–64. ISBN 83-7063-381-1.

Linki zewnętrzne

  • Lokalizacja plemion – mapka (ros.)
  • Historia – teksty źródłowe, [w:] Maria Bednarska (red.), Pomoce dydaktyczne dla polskich dzieci i nauczyciel[sic]: materiały dydaktyczne do "national curriculum" / SZKOŁA GIMNAZJALNA – KLASA 1 / Teksty źródłowe [pdf], "Europejski program nauczania dla dzieci pracowników migrujących" nr: 87271-CP-1-2000-1-PL-COMENIUS-C2 [dostęp 2022-03-17] [zarchiwizowane 2009-05-27].

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się