Plac Teatralny w Warszawie
Śródmieście
Ilustracja
Plac Teatralny, po lewej pałac Jabłonowskich, po prawej gmach Teatru Wielkiego
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Plac Teatralny w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Plac Teatralny w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Plac Teatralny w Warszawie”
Ziemia52°14′39,0″N 21°00′34,0″E/52,244167 21,009444
Plac Teatralny, Marcin Zaleski, 1838
Północna pierzeja placu Teatralnego z pałacami Jabłonowskich i Blanka
Plac Teatralny ok. 1925 roku, po lewej budynek pałacu Jabłonowskich
Manifestacja mieszkańców Warszawy po kapitulacji III Rzeszy, 9 maja 1945 roku

Plac Teatralny – plac w śródmieściu Warszawy położony między wylotami ulic: Senatorskiej, Moliera, Bielańskiej i Wierzbowej.

Historia

Plac powstał w dwóch etapach. Około 1808 na miejscu zlikwidowanego targowiska Pociejów i rozebranego pałacu Pociejowskiego utworzono najpierw ogród, a później niewielki plac nazwany placem Pociejowskim[1]. W 1825 rozebrano znajdujący się obok Marywil[2]. Pozyskany teren wykorzystano pod budowę monumentalnego gmachu Teatru Wielkiego oraz utworzenie kolejnego placu[2]. Plac ten połączono z placem Pociejowskim i nazwano Marywilskim[2]. Nazwa plac Teatralny zaczęła być używana ok. 1840[2].

Po przeniesieniu w 1818 siedziby władz miejskich do pałacu Jabłonowskich plac stał się centrum życia miasta[3]. W 1838 roku plac przedstawił na swym obrazie Marcin Zaleski[4].

Na placu w czasie powstania styczniowego i rewolucji 1905 roku miały miejsce wielkie manifestacje patriotyczne.

W okresie międzywojennym plac był ważnym węzłem komunikacyjnym, m.in. przecinało go kilka linii tramwajowych[5].

We wrześniu 1939 w pałacu Jabłonowskich mieścił się sztab cywilnej obrony Warszawy.

W 1936 przed gmachem teatru odsłonięto pomnik Wojciecha Bogusławskiego[6]. Został on zniszczony w 1944[6]. W czasie wojny zniszczone zostały również m.in. gmach teatru i budynki w północnej pierzei placu; ocalał najmniej uszkodzony pałac Blanka.

Po ogłoszeniu kapitulacji III Rzeszy, 9 maja 1945 roku na placu odbyła się wielka manifestacja mieszkańców[7].

Na początku lat 60. po wschodniej stronie ul. Bielańskiej wzniesiono trzy wieżowce, będące częścią osiedla Bielańska-WZ-Długa (według innego źródła osiedla Plac Teatralny)[6], zaprojektowanego przez Jerzego Czyża, Jana Furmana i Andrzeja Skopińskiego[8]. Ich lokalizacja wzbudziła kontrowersje[9].

W 1964 w miejscu zniszczonego pałacu Jabłonowskich ustawiono pomnik Bohaterów Warszawy[10]. W 1965 odsłonięto zrekonstruowany pomnik Wojciecha Bogusławskiego oraz pomnik Stanisława Moniuszki[6]. Plac wyłożono kostką bazaltową z podolskiego kamieniołomu zdjętą z ul. Żwirki i Wigury[11].

W latach 90. zrekonstruowano pałac Jabłonowskich i kościół św. Andrzeja, co zakończyło proces przywracania zabudowy przy placu[12].

Centralną część placu zajmuje parking dla samochodów[13].

Ważniejsze obiekty

Obiekty nieistniejące

Przypisy

  1. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 220–221.
  2. a b c d Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 221.
  3. Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 106. ISBN 978-83-268-1238-5.
  4. Plac Teatralny. kolekcje.muzeumwarszawy.pl. [dostęp 2021-12-23]. (pol.).
  5. Rafał Bielski, Jakub Jastrzębski: Utracone miasto. Warszawa wczoraj i dziś. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2016, s. 119. ISBN 978-83-63842-27-7.
  6. a b c d Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 205.
  7. Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 25, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  8. Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 92, 96, 154.
  9. Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 42. ISBN 83-85028-56-0.
  10. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 223.
  11. Jacek Marczyński. Skołuba złamał dubeltówkę. „Rzeczpospolita – Teatr Wielki Opera Narodowa. Dodatek specjalny”, 2011-11-06. [dostęp 2015-11-12]. 
  12. Patrycja Jastrzębska. Pałac Jabłonowskich. „Stolica”, s. 82, styczeń−luty 2022. 
  13. Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 107. ISBN 978-83-268-1238-5.

Linki zewnętrzne

  • Archiwalne widoki placu w bibliotece Polona

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się