Pełnogłos (ros. полногласие, ukr. повноголосся, biał. поўнагалоссе, łac. pleophonia) – zjawisko typowe dla języków wschodniosłowiańskich (rosyjskiego, ukraińskiego, białoruskiego), polegające na występowaniu pomiędzy spółgłoskami grup typu -oro-, -olo-, -ere-, którym w innych językach słowiańskich odpowiadają grupy z jedną tylko samogłoską[1][2].
Prasłowiańskie grupy *-or-, *-ol-, *-er-, *-el- stojące między spółgłoskami uległy w językach zachodniosłowiańskich i południowosłowiańskich zjawisku metatezy (przestawki) i niekiedy także wzdłużenia samogłoski[3]. Z kolei w językach wschodniosłowiańskich wykształciły się z nich grupy z dwiema samogłoskami otaczającymi spółgłoskę [r] lub [l][2][4] wskutek działania prawa otwartych sylab. Powstały w ten sposób połączenia dwusylabowe, w których ta sama samogłoska występuje przed spółgłoską i po niej, co schematycznie można zapisać następująco (T oznacza dowolną spółgłoskę)[5]:
Przykładowo w języku polskim występują w tym miejscu grupy -ro- (-ró-), -ło-, -rze- (-rzo-), -le-[6][7].
| Język prasłowiański | *vorgъ | *moldъ | *dervo | *melko |
| Język rosyjski | vorog | mołodoj | dieriewo | mołoko |
| Język polski | wróg | młody | drzewo | mleko |
| Język czeski | vrah | mladý | dřevo | mléko |
| Język staro-cerkiewno-słowiański | vragъ | mladъ | drěvo | mlěko |
Pełnogłos jest jednym z najważniejszych wyróżników języków wschodniosłowiańskich i uważany jest (obok silnego akcentu swobodnego ruchomego) za typową cechę tej grupy, zupełnie niewystępującą poza nią[6][8].
Zjawisko to zaszło około roku 1000: w Ewangeliarzu Ostromira (1056 r.) pojawiają się pierwsze przykłady pełnogłosu, choć zapisy u Konstantyna Porfirogenety z 949 roku wykazują jeszcze stan zgodny z prasłowiańskim, bez pełnogłosu[7].
W języku polskim pełnogłos można zaobserwować w pożyczkach z języków wschodniosłowiańskich, na przykład w wyrazie połonina[2].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
