Paul Johann Ludwig von Heyse
Ilustracja
Portret Heysego autorstwa Adolpha von Menzla (1853)
Data i miejsce urodzenia

15 marca 1830
Berlin

Data i miejsce śmierci

2 kwietnia 1914
Monachium

Narodowość

niemiecka

Język

niemiecki

Dziedzina sztuki

literatura

podpis
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Paul Johann Ludwig von Heyse (ur. 15 marca 1830 w Berlinie, zm. 2 kwietnia 1914 w Monachium) – niemiecki pisarz, autor teorii sokoła. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1910 (jako pierwszy niemiecki pisarz[a][1][2]). Tworzył prozę (napisał m.in. około 150 nowel), poezję i dramat. Tłumaczył z języka włoskiego i hiszpańskiego[3][4].

Życiorys

Jego ojciec był znanym filologiem. Kształcił się w berlińskim Gimnazjum Fryderyka Wilhelma[5]. Jednym z jego nauczycieli był Franz Kugler, przyjaciel rodziny Heyse[4]. W Berlinie i Bohn studiował filologię klasyczną i romańską[4][6]. W 1852 odbył podróż do Szwajcarii[4]. Następnie we Włoszech badał literaturę włoską i prowansalską. Sugerowane jest podjęcie pierwszych prób literackich przez Paula Heysego za namową Emanuela Geibela i grupy literackiej Tunnel über der Spree[4][6].

W 1854 Maksymilian II wezwał Heysego do przybycia do Monachium, gdzie przyznał mu roczną pensję[6][5]. Pisarz zrzekł się jej w 1868, kiedy podobne wsparcie przestał otrzymywać Geibel. Od tego czasu nadal zamieszkiwał w Monachium, każdą zimę spędzając we włoskiej miejscowości Gardone[5].

Zmarł w Monachium na zapalenie płuc[4]. Pochowany został na Cmentarzu Leśnym w Monachium.

Utrzymywał przyjacielskie kontakty m.in. z Johannesem Brahmsem, Hansem von Bülowem, Peterem Corneliusem, Theodorem Fontanem, Henrikiem Ibsenem, Gottfriedem Kellerem, Eduardem Mörike, Theodorem Stormem i Iwanem Turgieniewem[7].

Twórczość

Twórczość Heysego, popularna za życia autora, po jego śmierci popadła w zapomnienie[1]. Autor tworzył wedle tradycji klasycznych. Wzorował się głównie na nowelach autorów włoskich oraz Johanna Wolfganga von Goethego. Pisał przeważnie w formie epistolarnej lub stosując narrację pierwszoosobową. Miejscem akcji większości jego nowel są Włochy. Tematem większości z nich jest miłość i małżeństwo, które w swojej konwencjonalnej formie było obiektem krytyki pisarza[6].

W jego dorobku można znaleźć 60 sztuk teatralnych, 24 tomy nowel, 9 zbiorów poezji i 6 powieści. Najgłośniejszą nowelą Heysego była L'Arrabbiata z 1855 roku.

W powieści Kinder der Welt z 1873 skrytykował Tristana i Izoldę Richard Wagnera, określając dramat jako „muzyczny haszysz”. Do poezji Heysego pieśni solowe skomponowali m.in. Johannes Brahms (także pieśni chóralne), Peter Cornelius, Adolf Jensen, Joseph Marx, Carl Orff, Hans Pfitzner, Robert Schumann i Hugo Wolf (73 pieśni w dwóch zbiorach)[3].

Nagrodą Nobla został uhonorowany, jak określono w uzasadnieniu, ...za artyzm i idealizm, które demonstrował na przestrzeni całej swojej długiej i płodnej twórczo drogi jako poeta liryczny, dramaturg, powieściopisarz i autor znanych na całym świecie nowel.

Twórczość Heysego przetłumaczyli na język polski m.in. Bolesława Jaroszewska, Alina Czeczottowa, Zofia Grabowska, Felicja Szymanowska, Jadwiga Witte, Helena Glücksberg, S. Smolkowa, Antonina Morzkowska[8], Bertold Merwin i Franciszek Mirandola[9]

Uwagi

  1. ↑ Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie literatury tworzącymi w języku niemieckim byli wcześniej historyk Theodor Mommsen (1902) i filozof Rudolf Eucken (1908). Zdaniem Urszuli Bonter „przyznanie im tego wyróżnienia wynikało z szerokiego niegdyś rozumienia dyscypliny”[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Bonter 2019 ↓, s. 71.
  2. ↑ red. Żurawski 2008 ↓, s. 89.
  3. ↑ a b red. Dziębowska 1993 ↓, s. 208.
  4. ↑ a b c d e f Górny 1993 ↓, s. 31–32.
  5. ↑ a b c Garland i Garland 1976 ↓, s. 384.
  6. ↑ a b c d red. Chodera i Urbanowicz 1973 ↓, s. 163.
  7. ↑ red. Dzębowska 1993 ↓, s. 208.
  8. ↑ Połczyńska i Załubska 1995 ↓, s. 68–69.
  9. ↑ Połczyńska i Załubska 2010 ↓, s. 77–78.

Bibliografia

  • Urszula Bonter, Paul Heyse: ostatni „książę poetów” literatury niemieckiej, [w:] Niemieckojęzyczni laureaci literackiej nagrody Nobla, Krzysztof Ruchniewicz (red.), Marek Zybura (red.), wyd. II, Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2019, s. 71–102, ISBN 978-83-65988-23-2.
  • Edyta Połczyńska, Cecylia Załubska, Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski 1800–1990, wyd. I, t. 1. 1800–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1995, s. 68–69, ISBN 83-232-0694-5.
  • Edyta Połczyńska, Cecylia Załubska, Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski 1800–1990, wyd. II, t. 2. 1918–1939, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2010, s. 77–78, ISBN 978-83-232-2157-9.
  • Mały słownik pisarzy niemieckich, austriackich i szwajcarskich, Jan Chodera (red.), Mieczysław Urbanowicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1973, s. 163–164, OCLC 830238255.
  • Henry Garland, Mary Garland, The Oxford companion to German literature, Oxford: Clarendon Press, 1976, s. 384, OCLC 751100764.
  • Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna, Elżbieta Dziębowska (red.), t. 4. HIJ, Kraków: Polskie Wydawnictwo muzyczne, 1993, s. 208, ISBN 83-224-0453-0.
  • Pozytywizm, Sławomir Żurawski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008 (Epoki Literackie), s. 89, ISBN 978-83-01-15507-0.
  • Grzegorz Górny, Leksykon laureatów literackiej Nagrody Nobla, Kraków: Agencja Wydawnicza Zebra, 1993, s. 31–32, ISBN 83-900-900-3-1.

Linki zewnętrzne

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się