| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Przewodniczący | |
| Data założenia |
1791 |
| Data rozwiązania |
1820 |
| Ideologia polityczna | |
| Poglądy gospodarcze | |
| Barwy |
czarny |
Partia Federalistyczna (ang. Federalist Party), w skrócie federaliści – partia polityczna istniejąca i działająca w Stanach Zjednoczonych w latach 1791–1820.
Po amerykańskiej wojnie o niepodległość, Trzynaście kolonii zawiązało unię, która stopniowo przekształciła się jednolite państwo, na mocy, uchwalonej w 1787 roku, Konstytucji[1]. Największymi wyzwaniami stojącymi przed krajem były: stanowienie prawa, sformułowanie rządu i zarządzanie budżetem[2]. Termin federalista po raz pierwszy został użyty w 1787 roku i charakteryzował on zwolenników Konstytucji i scentralizowanego systemu rządzenia[3]. Partie polityczne wówczas jeszcze nie istniały, lecz przywódcą frakcji był sekretarz skarbu w gabinecie Washingtona (który sam sympatyzował z federalistami[4]), Alexander Hamilton[2]. Głównymi tezami, które głosił dotyczyły przede wszystkim gospodarki: spłatę długu wojennego, przejęcie długów stanowych, uchwalenie ustawy o podatku akcyzowym, utworzenie banku centralnego i utrzymanie systemu taryf celnych[3]. W zakresie polityki zagranicznej federaliści sympatyzowali z Wielką Brytanią[5]. Początkowo frakcja nie miała żadnej opozycji, jednak pomysł powołania banku centralnego wyłonił frakcję antyfederalistów (zwanych później demokratycznymi republikanami)[6]. Formalnie Partia Federalistyczna uformowała się w 1791 roku[3].
Gdy George Washington powołał swój pierwszy gabinet, zaprosił do niego zarówno federalistów, jak i antyfederalistów[4]. Pierwszą grupę, poza Hamiltonem, reprezentował sekretarz wojny Henry Knox[7]. Ich działalność, zarówno w rządzie, jak i w Kongresie skupiała się głównie na polityce fiskalnej[2]. Poza powołaniem banku centralnego, Hamilton postulował wprowadzenie ceł protekcyjnych, chroniących kształtujący się przemysł amerykański[6]. Poparcie dla federalistów pochodziło wówczas głównie od kupców, elit finansowych i wielkoobszarowych plantatorów[7]. Stanami, które na nich głosowały były głównie stany Nowej Anglii[5]. Gdy w latach 90. XVIII wybuchła rewolucja francuska, a Francja wypowiedziała Wielkiej Brytanii wojnę, federaliści nie chcieli się wikłać w konflikt, choć byli nastawieni probrytyjsko[8]. Po nałożeniu embarga, John Jay wynegocjował traktat handlowy pomiędzy Wielką Brytanią a USA, który był szeroko krytykowany przez antyfederalistów[9]. Ratyfikacja traktatu stała się podstawą do uformowania opozycyjnej Partii Demokratyczno-Republikańskiej[9]. Dwa lata później, w wyborach prezydenckich, zwyciężył John Adams, którego formalnie poparł ustępujący prezydent Washington[10]. Ponownie zagłosowali na niego kupcy z Nowej Anglii i farmerzy z Karoliny Południowej[10]. W czasie jego kadencji, najważniejszymi kwestiami były sprawy zagraniczne, zwłaszcza normalizacja stosunków z Francją, głównie po aferze XYZ z 1798 roku[11]. Dzięki przewadze w Kongresie, federaliści uchwalili powołanie marynarki wojennej i podnieśli podatki[12]. W tym okresie nastąpił też rozwój prasy, która miała walny wpływ na kolejne kampanie wyborcze[12]. Jeszcze przed wyborami prezydenckimi w 1800 roku doszło do rozłamu, wynikającego z niechęci Hamiltona do Adamsa[13]. Federaliści przegrali wybory, a prezydentem został lider demokratycznych republikanów Thomas Jefferson[14]. W wyborach do Kongresu i legislatur stanowych, Partia Federalistyczna także ponosiła porażki[15]. Ich sytuacja jeszcze się pogorszyła, gdy w 1804 roku, Alexander Hamilton zginął w wyniku pojedynku z ówczesnym wiceprezydentem Aaronem Burrem[15]. W czasach prezydentury Jeffersona, sprzeciwiali się nałożeniu embargo w 1807 roku, a rok później popierali plan secesji Nowej Anglii[15][3]. W 1812 roku zwołali konwencję w Hartford, podczas której mieli wybrać kandydata na prezydenta, a także określić swoje stanowisko w sprawie ewentualnej wojny z Wielką Brytanią[15]. Ich kandydatem został DeWitt Clinton[16], a w kwestii konfliktu amerykańsko-brytyjskiego stanowczo opowiedzieli się za utrzymaniem pokoju[3]. Po 1812 roku kontrolowali jeszcze legislatury stanowe Connecticut, Delaware, Marylandu i Massachusetts, a także mieli silną reprezentację w New Jersey, New Hampshire, Nowym Jorku i Rhode Island, jednak ich działalność na polu krajowym zmalała niemal do zera[17]. W 1816 roku po raz ostatni wystawili własnego kandydata na prezydenta, którym został Rufus King[18]. Partia zanikła w 1820 roku[18].
| Wybory prezydenckie | Kandydat[a] | Głosy powszechne | Głosy elektorskie |
|---|---|---|---|
| 1796 | John Adams | 35 726[19] | 71[20] |
| 1800 | John Adams | 25 952[21] | 65[22] |
| 1804 | Charles Cotesworth Pinckney | 38 919[23] | 14[24] |
| 1808 | Charles Cotesworth Pinckney | 62 431[25] | 47[26] |
| 1812 | DeWitt Clinton | 132 781[27] | 89[28] |
| 1816 | Rufus King | 34 740[29] | 34[30] |
| Wybory do Izby Reprezentantów | Liczba mandatów[31][b] |
|---|---|
| 1788 | 37 |
| 1790 | 39 |
| 1792 | 51 |
| 1794 | 47 |
| 1796 | 57 |
| 1798 | 60 |
| 1800 | 38 |
| 1802 | 39 |
| 1804 | 28 |
| 1806 | 26 |
| 1808 | 50 |
| 1810 | 36 |
| 1812 | 68 |
| 1814 | 64 |
| 1816 | 39 |
| 1818 | 26 |
| 1820 | 32 |
| Wybory do Senatu | Liczba mandatów[32][b] |
|---|---|
| 1788 | 18 |
| 1790 | 16 |
| 1792 | 16 |
| 1794 | 21 |
| 1796 | 22 |
| 1798 | 22 |
| 1800 | 15 |
| 1802 | 9 |
| 1804 | 7 |
| 1806 | 6 |
| 1808 | 7 |
| 1810 | 6 |
| 1812 | 8 |
| 1814 | 12 |
| 1816 | 12 |
| 1818 | 9 |
| 1820 | 4 |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
