| |||||
| |||||
| Dewiza: (ang.) Rainbow’s End (Koniec tęczy) | |||||
| Hymn: (Nasze Palau) | |||||
| |||||
| Język urzędowy | palau, angielski, japoński (w stanie Angaur) | ||||
| Stolica | Ngerulmud | ||||
| Ustrój polityczny | republika | ||||
| Głowa państwa | prezydent Surangel Whipps Jr. | ||||
| Szef rządu | prezydent Surangel Whipps Jr. | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
180. na świecie 508 km² 0% | ||||
| Liczba ludności (2018) • całkowita • gęstość zaludnienia |
219. na świecie 21 516[1] 42 osób/km² | ||||
| PKB (2013) • całkowite • na osobę |
0,246 mld[2] USD 14 022[2] USD | ||||
| PKB (PSN) (2013) • całkowite • na osobę |
0,415 mld[2] dolarów międzynar. 23 666[2] dolarów międzynar. | ||||
| waluta | dolar amerykański (USD) | ||||
| Niepodległość | od USA 1 października 1994 | ||||
| Religia dominująca | chrześcijaństwo | ||||
| Strefa czasowa | UTC +9 | ||||
| Kod ISO 3166 | PW | ||||
| Domena internetowa | .pw | ||||
| Kod samochodowy | PW | ||||
| Kod telefoniczny | +680 | ||||
 | |||||
Palau, Republika Palau (ang. Republic of Palau, palau Belau, Beluu er a Belau) – wyspiarskie państwo samorządowe, stowarzyszone ze Stanami Zjednoczonymi, położone na Oceanie Spokojnym, w Oceanii oraz w Mikronezji, ok. 1160 km na południe od Guam, ok. 800 km na wschód od Filipin i 3200 km na południe od Tokio. Obejmuje zachodnią część archipelagu Karolinów oraz 4 pojedyncze wyspy koralowe (Sonsorol, Merir, Pulo Anna i Tobi) i atol Helen (łącznie ponad 250 wysp).
Wyspy odkryte zostały w 1543 przez Ruy’a Lópeza de Villalobosa. Od końca XVII wieku do 1899 jako część Karolinów stanowiły posiadłość hiszpańską, a następnie zostały sprzedane Niemcom, które rozpoczęły na wyspach wydobycie boksytów (rudy aluminium) i innych zasobów.
W 1914 roku wyspy przejęli Japończycy[3]. Sześć lat później wprowadzono administrację japońską z ramienia Ligi Narodów. Podczas II wojny światowej w 1944 wyspy zostały zajęte przez Stany Zjednoczone[4] po bitwie o Peleliu.
Po wojnie, w latach 1947–1994 terytorium powiernicze ONZ pod administracją USA (do 1990 w ramach Powierniczych Wysp Pacyfiku).
W 1978 Palau stało się oddzielnym państwem i przyjęło nazwę Belau (po podziale administracyjnym przez USA wysp Oceanu Spokojnego). W 1979 mieszkańcy Palau odrzucili propozycję wstąpienia do Sfederowanych Stanów Mikronezji. W 1981 państwo przyjęło konstytucję Palau. W tym samym roku została także wprowadzona autonomia wewnętrzna kraju. W 1982 władze państwa zawarły ze Stanami Zjednoczonymi układ o wolnym stowarzyszeniu. Ratyfikowano go w 1993.
1 października 1994 Palau uzyskało niepodległość jako państwo stowarzyszone z USA. Państwo utrzymuje związki o charakterze gospodarczym z USA, Japonią i Tajwanem (pomoc finansowa). 15 grudnia 1994 zostało członkiem ONZ oraz kilku innych organizacji międzynarodowych[5].
Palau jest republiką. Konstytucja została przyjęta w 1980, zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1981 roku. Polityka zagraniczna i obronna podlega USA. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany na kadencję 4-letnią w wyborach powszechnych. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego Kongresu Narodowego (Izba Przedstawicieli i Senat), wybieranego w wyborach powszechnych. Władza wykonawcza należy do rządu, powoływanego przez prezydenta.
Palau obejmuje ponad 250 wysp (największe – Babeldaob, Koror) w zachodniej części archipelagu Karoliny, otoczonych szeroką rafą. Występują jeziora krasowe z wodą morską i jaskinie. Najwyższym punktem jest Ngerchelchauus, który ma wysokość 242 m n.p.m. Klimat wysp to klimat równikowy wybitnie wilgotny (odmiana monsunowa): średnia temperatura miesięczna w ciągu całego roku wynosi ok. 28 °C, a roczne opady 3800 mm. Bujna szata roślinna; drzewo żelazne, pandan, gaje palmy kokosowej. Palau posiada bogatą faunę, występuje tam ponad 1400 gatunków ryb, 700 korali, żyją tam także słonowodne krokodyle.
Od 1984 roku Palau dzieli się na 16 stanów:
Na większości wysp rośnie palma kokosowa. Główne rośliny żywieniowe: kolokazja (taro), maniok, bataty, banany. Dużą rolę odgrywa połów ryb (zwłaszcza tuńczyka), żółwi, muszli. Palau eksportuje ryby, olej kokosowy i koprę, wyroby rzemiosła artystycznego i szylkret. Rozwija się turystyka, sporty wodne.
Jako jedno z niewielu państw na świecie Palau nie ma długu zagranicznego.
Międzynarodowy port lotniczy położony jest na wyspie Babelthuap, połączonej mostem z wyspą Koror.
57% PKB pochodzi z usług, a pozostałe 43% z rolnictwa i przemysłu.
Ludność posługuje się głównie językiem palau (z grupy indonezyjsko-oceanicznej języków austronezyjskich), natomiast drugim językiem urzędowym jest angielski. Stale zamieszkanych tylko 8 wysp, a średnia gęstość zaludnienia to 44 osoby/km².
Na Palau średnia gęstość zaludnienia jest najbardziej zbliżona do średniej gęstości zaludnienia na świecie.
Struktura religijna kraju w 2015 roku według CIA[6]:
Źródło: CIA Factbook[7]
| (2018) | |
|---|---|
| Liczba ludności | 21 516 |
| Ludność według wieku | |
| 0–14 lat | 19,37% (mężczyzn 2149 / kobiet 2019) |
| 15–24 lat | 16,4% (mężczyzn 1768 / kobiet 1760) |
| 25–54 lat | 45,74% (mężczyzn 6016 / kobiet 3826) |
| 55–64 lat | 9,99% (mężczyzn 765 / kobiet 1384) |
| ponad 64 lata | 8,5% (mężczyzn 464 / kobiet 1365) |
| Średnia wieku | |
| W całej populacji | 33,6 lat |
| Mężczyzn | 32,8 lat |
| Kobiet | 35,3 lat |
| Przyrost naturalny | 0,4‰ |
| Współczynnik urodzeń | 11,3 urodzeń / 1000 mieszkańców |
| Współczynnik zgonów | 8,2 zgonów / 1000 mieszkańców |
| Współczynnik migracji | 0,8 migrantów / 1000 mieszkańców |
| Ludność według płci | |
| przy narodzeniu | 1,06 mężczyzn / kobiet |
| poniżej 15 lat | 1,06 mężczyzn / kobiet |
| 15–24 lat | 1,00 mężczyzn / kobiet |
| 25–54 lat | 1,57 mężczyzn / kobiet |
| 55–64 lat | 0,55 mężczyzn / kobiet |
| powyżej 64 lat | 0,34 mężczyzn / kobiet |
| w całej populacji | 1,08 mężczyzn / kobiet |
| Umieralność niemowląt | |
| W całej populacji | 10,3 śmiertelnych / 1000 żywych |
| płci męskiej | 11,8 śmiertelnych / 1000 żywych |
| płci żeńskiej | 8,8 śmiertelnych / 1000 żywych |
| Oczekiwana długość życia | |
| W całej populacji | 73,6 lat |
| Mężczyzn | 70,4 lat |
| Kobiet | 77,0 lat |
| Rozrodczość | 1,7 urodzeń / kobietę |
| ||||||||||
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
Szamba betonowe Bolesławiec z całego świata szara ruda rudo-szara wymiary granatowa czerwona kostka granitowa na podjazdy i chodniki ścierzki brukarstwo
_(small_islands_magnified).svg){kind=link}
