nr rej. 621 z 1 lipca 1965[1] | |
Pałac Pod Blachą, widok z dzwonnicy kościoła św. Anny (2014) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
pl. Zamkowy 2 |
Styl architektoniczny | |
Architekt | |
Rozpoczęcie budowy |
1651, 1720 |
Zniszczono |
1944 |
Odbudowano |
1948–1949 |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°14′50″N 21°00′58″E/52,247222 21,016111 | |
Strona internetowa |
Pałac Pod Blachą, także pałac Lubomirskich[2] – późnobarokowy pałac znajdujący się u podnóża Zamku Królewskiego w Warszawie.
W 1651 królewski płatnerz Wawrzyniec Reffus rozpoczął w miejscu obecnego pałacu budowę jednopiętrowej kamienicy[3].
Odbudowany po zniszczeniu w 1657 przez wojska Rakoczego budynek został następnie przebudowany w latach 1698–1701 dla podkomorzego wielkiego koronnego Jerzego Dominika Lubomirskiego na pałac z dodaniem południowego skrzydła na nasypie. W latach 1720–1730 został przebudowany w stylu późnobarokowym przez Jakuba Fontanę. Dobudowano wtedy dwa skrzydła boczne, budynek nakryto blachą, której zawdzięcza on swoją nazwę[4], a elewację frontową ozdobiono czterema korynckimi kolumnami[5]. Taką formę budynek zachował do dziś[5].
W 1776 pałac został zakupiony przez Stanisława Augusta Poniatowskiego z przeznaczeniem na mieszkania dla dworzan i włączony do zespołu zabudowań zamkowych[5][6]. Rezydował tam m.in. marszałek wielki koronny Michał Jerzy Mniszech[7]. Skrzydło północne nadbudowano o dwa piętra i połączono z Biblioteką Królewską[5]. W 1794 król przekazał pałac swemu bratankowi księciu Józefowi Poniatowskiemu, który wprowadził się do niego w 1798[3]. Wraz z nim w pałacu zamieszkały jego siostra Maria Teresa z Poniatowskich Tyszkiewiczowa oraz francuska przyjaciółka, Henrietta z Rarbatan hrabina de Vauban. Hrabina mieszkała w pałacu przez 17 lat[8].
Od 1798 pałac stał się jednym z najsłynniejszych salonów Warszawy, miejscem wystawnych przyjęć, balów i przedstawień teatralnych[5]. Po opuszczeniu w 1806 Warszawy przez wojsko i administrację pruską, książę gościł w nim m.in. marszałka Francji Joachima Murata[9]. Po objęciu w 1807 przez Poniatowskiego stanowiska ministra wojny Księstwa Warszawskiego stał się siedzibą nowego ministra i jego kancelarii.
Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego w 1813 pałac odziedziczyła Maria Teresa z Poniatowskich Tyszkiewiczowa, która w 1820 sprzedała go carowi Aleksandrowi I[10]. W pałacu znalazły się mieszkania i stancje służby zamkowej oraz siedziba urzędów generał-gubernatorów warszawskich[7].
W 1918 pałac przekazano Ministerstwu Spraw Wojskowych, a od 1920 pełnił funkcję gmachu reprezentacyjnego Rzeczypospolitej[11]. W 1924 w skrzydle południowym zamieszkał Stanisław Przybyszewski[12].
W latach 1926–1939 w pałacu mieściły się biura Kancelarii Prezydenta oraz mieszkania[13]. W wyniku przebudowy przeprowadzonej w latach 1932–1937 rozebrano dwa piętra nad skrzydłem północnym i przywrócono wysoki dach obniżony w połowie XIX wieku[5].
W czasie II wojny światowej korpus główny i południowe skrzydło pałacu zostały spalone przez Niemców[11]. Po wojnie w północnym skrzydle ulokowano Archiwum Główne Akt Dawnych, a w 1947 biuro budowy Trasy W-Z[14][15]. Pałac został odbudowany w latach 1948–1949 według projektu Stanisława Barana[12]. Rozebranie, w związku z budową Trasy W-Z, wiaduktu Pancera, pozwoliło na lepsze wyeksponowanie budynku[16].
W latach 1951–1988 pałac był siedzibą naczelnego architekta m.st. Warszawy[11]. W 1988 został przekazany Zamkowi Królewskiemu[11].
W latach 2004–2008 pałac został poddany remontowi, konserwacji, rewitalizacji i dostosowany do funkcji muzealnych i edukacyjnych. Stałymi ekspozycjami są wystawa kobierców wschodnich Fundacji Teresy Sahakian (skrzydło południowe) oraz pokoje na pierwszym piętrze poświęcone księciu Józefowi Poniatowskiemu[17]. W 2011 udostępniono zwiedzającym Apartament Poniatowskiego, w którym książę mieszkał w latach 1798–1813[18].
Od strony zamku budynek posiada dwie kondygnacje, natomiast od strony skarpy wiślanej cztery[11]. Dach korpusu głównego jest czterospadowy z lukarnami[19], natomiast dachy skrzydeł bocznych są płaskie[20].
Swą nazwę pałac zawdzięcza nietypowemu w tamtych czasach pokryciu blachą miedzianą, aczkolwiek wcześniej w II poł. XVIII wieku był pokryty dachówką, co uwiecznił na swoim obrazie Bernardo Belotto zwany Canaletto.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.