Członkowie paramilitarnego Związku Strzeleckiego, stanowiącego podstawę struktur przyszłej formacji wojskowej – Legionów Polskich
Junacy z organizacji „Służba Polsce” podczas prac ziemnych. Przykład organizacji paramilitarnej nie mającej charakteru zbrojnego

Organizacja paramilitarna – rodzaj organizacji, której sposób funkcjonowania i struktura wewnętrzna wzorowana jest na wojsku. Pojęcie szeroko obejmujące zarówno grupy o charakterze zbrojnym jak i typowo cywilnym. Mimo, że niektóre z organizacji paramilitarnych wykazują cechy silnie upodabniające je do formacji wojskowych, nie są one nigdy formalną częścią sił zbrojnych[1].

Charakterystyka

Organizacje paramilitarne mogą oferować swoim członkom przeszkolenie wojskowe stanowiąc bazę rezerw dla właściwych sił zbrojnych (np. Liga Obrony Kraju), a w przypadku braku suwerenności stanowiąc także podstawę do ich utworzenia lub podjęcia walki niepodległościowej (np. Polska Organizacja Wojskowa, Irlandzka Armia Republikańska). Mogą pełnić również istotną funkcję w przysposobieniu społeczeństwa do samoobrony nie tylko w obliczu konfliktów zbrojnych ale także wobec klęsk żywiołowych, szkoląc swoich członków pod kątem ratownictwa czy pomocy medyczno-sanitarnej (np. organizacje obrony cywilnej). W ramach swojej działalności, niektóre z organizacji podejmują również społeczne prace budowlane, związane z obiektami użyteczności publicznej, umożliwiają zdobywanie kwalifikacji zawodowych (np. Ochotnicze Hufce Pracy), pomagają zabezpieczać mienie obywateli a także uczestniczą w utrzymaniu porządku publicznego (np. ORMO). Organizacje paramilitarne mogą również prowadzić działalność wychowawczo-oświatową, popularyzując role i zadania wojska oraz idee pro-obronne i patriotyczne w społeczeństwie (np. FIA), ale także pełnić istotną funkcję w militaryzacji państwa, propagując idee związane z podbojami i agresją (np. Hitlerjugend)[1]. Niektóre organizacje paramilitarne ze względu na swoje przeszkolenie i zdyscyplinowanie (połączone niekiedy z dostępem do uzbrojenia) mogą zostać wykorzystane do siłowej realizacji przedsięwzięć politycznych (np. SA).

Bojówki nazistowskiej organizacji paramilitarnej SA aresztujące radnych w trakcie puczu monachijskiego. Przy ich użyciu Adolf Hitler próbował siłowo przejąć władzę w Niemczech

Do tego typu organizacji zalicza się zarówno nieformalne przedsięwzięcia prywatne jak i oficjalne organizacje społeczne (np. stowarzyszenia strzeleckie i harcerskie[2]), niekiedy wskazując że cechy paramilitaryzmu mogą wykazywać również niektóre z organów administracji publicznej (jak np. Straż Graniczna, Straż Ochrony Kolei, Policja czy Straż Leśna)[3]. Cechy te można również zaobserwować wśród niektórych organizacji religijnych (np. Armia Zbawienia), ale także wśród politycznych bojówek i grup terrorystycznych (np. Al-Muqawama al-Islamiyya Hezbollahu, brygady al-Kassam Hamasu) oraz niektórych zorganizowanych grup przestępczych.

Członkowie 2 Dywizji Pancernej SS „Das Reich”. Formalnie jednostki paramilitarnej, jednak nie ustępującej jakością dywizjom Wehrmachtu. Jednostki Waffen-SS uczestniczyły w walkach na froncie, analogicznie do jednostek regularnej armii

W niektórych państwach organizacje paramilitarne potrafiły zdobyć znaczne wpływy, odgrywając nawet istotną rolę w sprawowaniu władzy. Za przykład może posłużyć niemieckie SS – paramilitarna organizacja nazistowska, która rozrosła się z małego oddziału ochrony założonego w 1925 r. do złożonej struktury, w trakcie II wojny światowej kontrolującej policję, posiadającej własny wywiad (SD) oraz regularne formacje zbrojne (Waffen-SS) stanowiące alternatywę dla oficjalnych sił zbrojnych[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 539-540.
  2. Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 539.
  3. SJS- Siedlce, Rola organizacji paramilitarnych w systemie obronnym kraju – SJS STRZELEC [online] [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  4. SS, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-01-11].

Bibliografia

  • Mała Encyklopedia Wojskowa (K-Q). T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się