Korpus płużny pługa konnego: 6-lemiesz, 7-odkładnicaB – odkładnica
Odkładnica – część korpusu płużnego służąca do odwracania i odkładania skib podciętych przez lemiesz do poprzednio wyoranej bruzdy z jednoczesnym kruszeniem i mieszaniem gleby[1][2].
Odkładnica składa się z piersi i skrzydła[2]. Elementem odkładnicy, który odcina skibę od ściany bruzdy, jest krawędź odcinająca[2].
Odkładnice wykonywane są z blachy ze stali węglowej lub węglowo-manganowej, a także z blachy trójwarstwowej (pancernej)[2]. W przypadku orek płytkich, średnich i głębokich grubość odkładnic powinna wynosiś 6–8 mm, zaś bardzo głębokich – najczęściej 10 mm[2].
Dół odkładnicy połączony jest za pomocą słupicy z lemieszem, tworząc z nim jednolitą powierzchnię roboczą[3]. Przed odkładnicą, w jej górnej części, może zostać przykręcony ścinacz listwowy, odcinający górną część skiby i wrzucający ją na dno bruzdy w celu lepszego przyorania[4]. Nad odkładnicą może zostać umieszczony zgarniacz, który zgarnia z powierzchni pola do bruzdy resztki pożniwne[5].
Rodzaje odkładnic
Podstawowe rodzaje odkładnic
cylindryczna, stanowiąca wycinek powierzchni cylindra o osi ustawionej pod dość dużym kątem w stosunku do kierunku ruchu pługa, dobrze krusząca i mieszająca skibę, lecz słabo odwracająca ją; nadaje się na gleby lekkie[1]
kulturalna (cylindroidalna) o dolnej części wygiętej cylindrycznie, a górnej śrubowato ku przodowi, dostatecznie krusząca skibę i ją odwracająca; stosowana na glebach kulturalnych, zwłaszcza do orek siewnych[1]
półśrubowa, mająca górną część wydłużoną i bardziej śrubowato wygiętą niż kulturalna, dzięki czemu lepiej odwraca skibę, lecz gorzej ją kruszy; nadaje się do orki różnych gleb, w tym także poprzerastanych korzeniami roślin[1]
śrubowa, jeszcze bardziej wydłużona i skręcona niż półśrubowa, dzięki czemu obraca skibę prawie o 180 stopni; służy do zaorywania głównie gleb zadarnionych, np. łąk[1]
pasmowa, utworzona z płaskowników odpowiednio wygiętych i połączonych z korpusem płużnym, z reguły w sposób rozłączny; ze względu na małą podatność na zapychanie się stosowana jest do orek na glebach ciężkich i torfowych.
ażurowa, w której wycięto szczeliny; zastosowanie podobne do pasmowej[1]
romboidalna, kształtem zbliżona do cylindrycznej, lecz o nieco innej budowie korpusu, umożliwiająca skrawanie narożnika calizny, przez co powiększa się przekrój bruzdy, a to z kolei sprawia, że ugniatanie kołami ciągnika odłożonej skiby jest mniejsze[1]
Rodzaje ze względu na kształt
Ze względu na kształt powierzchni roboczej odkładnice dzielą się na cztery podstawowe typy:
Pod względem zwartości powierzchni roboczej odkładnice dzielą się na:
jednolite (powierzchnia zwarta bez wycięć)
ażurowe (posiadające szczeliny), mogą mieć konstrukcję trwałą lub posiadać wymienne elementy[2]
Rodzaje ze względu na stromość
Odkładnice można podzielić ze względu na tzw. stromość, czyli współczynnik wybiegu odkładnicy (odległość w poziomie między przodem odkładnicy, a jej najwyższym punktem) do jej wysokości:
stroma – współczynnik 0,7–0,8; cylindryczna, rzadziej cylindroidalna
normalna – współczynnik 0,8–1,0; cylindroidalna i półśrubowa
leżąca – współczynnik 1,0–1,3 (rzadziej do 1,4); cylindroidalna, półśrubowa i śrubowa[2]
Norbert Marks: Maszyny rolnicze. Cz. 1, Maszyny do uprawy, pielęgnacji, nawożenia, siewu, sadzenia i ochrony roślin. Kraków: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Krakowie, 1997. ISBN 83-86524-18-9.
Czesław Waszkiewicz, Józef Kuczewski: Maszyny rolnicze. Cz. 1, Maszyny i urządzenia do produkcji roślinnej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1998. ISBN 83-02-06052-6.
Lesław Zimny: Encyklopedia ekologiczno-rolnicza. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 2003. ISBN 83-87866-79-2.
