Nowy Wiśnicz
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Widok miasta i okolic z północnego wschodu.
Od lewej widoczne są: dawny klasztor karmelitów (obecnie zakład karny) w Leksandrowej oraz Zamek Wiśnicz w Starym Wiśniczu.
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

bocheński

Gmina

Nowy Wiśnicz

Prawa miejskie

1616

Burmistrz

Małgorzata Więckowska

Powierzchnia

4,97[1] km²

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


2782[1]
560[1] os./km²

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

32-720

Tablice rejestracyjne

KBC, KBA[2]

Położenie na mapie gminy Nowy Wiśnicz
Mapa konturowa gminy Nowy Wiśnicz, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowy Wiśnicz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowy Wiśnicz”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Nowy Wiśnicz”
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego
Mapa konturowa powiatu bocheńskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Nowy Wiśnicz”
Ziemia49°54′53″N 20°27′39″E/49,914722 20,460833
TERC (TERYT)

1201064

SIMC

0824936

Urząd miejski
Rynek 38
32-720 Nowy Wiśnicz
Strona internetowa
BIP
Zamek w Wiśniczu

Nowy Wiśniczmiasto w woj. małopolskim, w powiecie bocheńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowy Wiśnicz. Położone jest na Pogórzu Wiśnickim przy drodze wojewódzkiej nr 965 z Bochni do Limanowej, w odległości 8 km od Bochni.

Nowy Wiśnicz uzyskał lokację miejską w 1616 roku, zdegradowany w 1934 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1995 roku[3]. W latach 1976–1982 miejscowość była siedzibą gminy Nowy Wiśnicz-Lipnica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do woj. tarnowskiego.

Historia

Plan Wiśnicza z czasów potopu szwedzkiego

W XII wieku Nowy Wiśnicz był notowany jako wieś klasztorna. W XIV wieku był własnością Kmitów, a następnie Lubomirskich. Prawa miejskie otrzymał w 1616 roku za sprawą Stanisława Lubomirskiego. W założonym przez siebie mieście Lubomirski ufundował barokowy kościół farny i ratusz. Jako wotum za zwycięstwo pod Chocimiem w 1621 r. na wzgórzu obok zamku Stanisław wybudował klasztor karmelitów bosych. Znaczną część drewnianej zabudowy miasta strawił wielki pożar 3 lipca 1863[4].

W maju 2020 roku za pomnik historii uznany został zespół architektoniczno-krajobrazowy położony na obszarze Nowego Wiśnicza, Starego Wiśnicza i Leksandrowej z zabytkowym ratuszem i kościołem pw. Wniebowzięcia NMP, zamkiem i dawnym klasztorem oo. karmelitów bosych, w którym obecnie mieści się Zakład Karny Nowy Wiśnicz[5].

 Osobny artykuł: Akcja Wiśnicz.

W czasie II wojny światowej w rejonie Nowego Wiśnicza działał 12 Pułk Piechoty Armii Krajowej regionalny oddział Armii Krajowej, który przeprowadził 26 lipca 1944 roku Akcję Wiśnicz – atak na niemieckie więzienie, który był jedną z największych akcji uwolnienia więźniów przez polskie podziemie przeprowadzonej w czasie niemieckiej okupacji Polski[6][7][8].

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Nowego Wiśnicza w 2014 roku[9].


Zabytki

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Budynek Liceum Sztuk Plastycznych w Nowym Wiśniczu
Jeden z drewnianych domów w Nowym Wiśniczu na rysunku Jana Matejki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].

  • układ urbanistyczny,
  • zespół kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP z 1620 roku:
    • kościół,
    • plebania,
    • dzwonnica,
    • ogrodzenie z 2 bramkami,
    • cmentarz przykościelny,
    • starodrzew,
  • zespół poklasztorny karmelitów z 1 poł. XVII w.:
    • ruina kościoła pokarmelickiego pw. św. Józefa i Zaślubin NP Marii
    • zabudowania poklasztorne (obecnie więzienie),
  • cmentarz żydowski,
  • cmentarz wojenny,
  • kapliczka przydrożna z figurą św. Jana Nepomucena, drewniana, przy drodze do zamku z 2 poł. XVIII wieku,
  • fortyfikacje bastionowe,
  • ratusz miejski,
  • dworek „Koryznówka”.
  • sąd, obecnie liceum (PLSP), ul. Grunwaldzka 278 (Bocheńska 6) z lat 1911–1912,
  • dom, Rynek 13, XVIII/XIX,
  • dom, Rynek 20, XVII, XX wiek,

Inne zabytki

  • dom Macieja Trapoli z XVII w.,

Nieistniejące:

  • kościół Karmelitów pw. Chrystusa Zbawiciela z lat 1622–1630, zburzony przez Niemców w latach 1942–1944,
  • drewniane podcieniowa zabudowa rynku (uwieczniona przez Jana Matejkę).
Ratusz miejski w Nowym Wiśniczu

Przyroda i turystyka

Miasto leży na obszarze Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego. W bliskiej okolicy znajduje się kilka obiektów chronionej przyrody:

Szlaki turystyczne: niebieski: Bochnia – Nowy Wiśnicz – Kamień-GrzybPaprotna (obok Kamieni Brodzińskiego) – RajbrotŁopuszePrzełęcz RozdzieleWidoma – góra KamionnaPasierbiecka GóraTymbark.

Pomnik hetmana Stanisława Lubomirskiego-założyciela miasta, usytuowany przed ratuszem

Ludzie związani z miejscowością

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Nowym Wiśniczem.

Urodzeni

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Nowym Wiśniczu.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz.U. z 2015 r. poz. 669).
  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 56–57.
  4. List Jana Matejki z 12/13 VII 1863 roku opisujący Wiśnicz po pożarze.
  5. https://www.dziennikustaw.gov.pl/D2020000084101.pdf.
  6. Königsberg 2017 ↓.
  7. Józef Wieciech. Akcja na więzienie w Nowym Wiśniczu. „Niepodległość i Pamięć 2/3 (4)”, s. 197–202, 1995. Warszawa. 
  8. Śląski 1990 ↓.
  9. Nowy Wiśnicz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.

Bibliografia

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się