 Noteć pod Santokiem | ||||||||||||||||||||||
| Kontynent | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | ||||||||||||||||||||||
| Rzeka | ||||||||||||||||||||||
| Długość | 391,3 km | |||||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
17 300 km² | |||||||||||||||||||||
| Średni przepływ |
73[1] m³/s Nowe Drezdenko | |||||||||||||||||||||
| Źródło | ||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Pojezierze Kujawskie | |||||||||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||||||||
| Ujście | ||||||||||||||||||||||
| Recypient | Warta | |||||||||||||||||||||
| Miejsce | ||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | ||||||||||||||||||||||
Noteć (niem. Netze) – rzeka o długości 391 km[2] w Polsce. Największy dopływ Warty. Powierzchnia dorzecza wynosi 17 300 km²[2]. Siódma pod względem długości i szósta pod względem powierzchni dorzecza rzeka Polski.
Noteć przepływa przez trzy województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie oraz lubuskie. Dzieli się na dwa odcinki[3]:
Źródło Noteci znajduje się na obszarze pomiędzy wsią Szczecin a Bogołomia w gminie Chodecz, na Pojezierzu Kujawskim, na zachód od Jeziora Kromszewskiego. Dalej płynie w kierunku południowo-zachodnim do jeziora Przedecz.
W 1928 roku Walenty Winid opisał Noteć jako powstającą z dwóch nurtów – Noteci wschodniej oraz Noteci zachodniej, która obecnie zwana jest Małą Notecią[4].
Dalej rzeka przepływa przez Jeziora Brdowskie, Modzerowskie oraz Długie. Następnie płynąc na zachód, a potem na północ, przepływa wzdłuż jez. Gopło.
W dalszym biegu Noteć przepływa jeszcze przez małe jeziora pałuckie, po czym dostaje się do Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Odtąd płynie wśród rozległych łąk i bagien.
W Nakle rzeka łączy się z Kanałem Bydgoskim i odtąd aż do ujścia (na długości 187 km) jest elementem drogi wodnej Wisła-Odra. Od Nakła do Krzyża na długości 137 km ma charakter rzeki skanalizowanej z 14 stopniami wodnymi (śluzami i jazami)[4].
Dość ospały bieg „leniwej Noteci” zmienia się dopiero po przyjęciu największego dopływu – Gwdy, który w tym miejscu jest większy od Noteci – średni przepływ Gwdy wynosi 27 m³/s w Pile[5]. Noteci 44 m³/s – w Ujściu po połączeniu rzek[6]. Ostatnim większym dopływem jest Drawa. Ujście rzeki do Warty znajduje się w Santoku koło Gorzowa Wielkopolskiego.
Noteć jest żeglowna na prawie całej długości. Od czasu budowy Kanału Bydgoskiego w 1774 r. jest elementem szlaku żeglugowego łączącego Wisłę z Odrą. Prace regulacyjne na Noteci Dolnej przeprowadzono w latach 1863–1915[7]. W rezultacie tych prac, między Nakłem, a ujściem Drawy zbudowano 14 stopni wodnych oraz wykonano 105 przekopów likwidujących zakola rzeki o promieniu poniżej 180 m, skracając ją przy tym o 30 km[7].
Natomiast na Noteci Górnej na odcinku od jeziora Gopło do Kanału Bydgoskiego prace regulacyjne przeprowadzono w latach 1878–1882. Doprowadziły one do budowy Kanału Górnonoteckiego wraz z 6 stopniami wodnymi, budowy dwóch śluz na Noteci, a także pogłębienia oraz wyprostowania koryta rzecznego poprzez przekopy o długości 30 km.
Od czasu uruchomienia drogi wodnej Wisła – Odra ranga Noteci urosła do najważniejszego szlaku transportowego północnej Wielkopolski. Po przebudowie szlaku w latach 1905–1915, po Noteci pływały barki o nośności ponad 500 ton. Upadek żeglugi towarowej na Noteci rozpoczął się w latach 80. XX w. Od lat 90. XX w. nie wykonuje się prac bagrowniczych, co doprowadziło do zamulenia dna i wstrzymania ruchu jednostek z ładunkami. Doszło do likwidacji firm żeglugowych, stoczni, portów, przystani i infrastruktury transportowej[3].
Nadzieje ożywienia ruchu żeglugowego na Noteci wiąże się od początku XXI wieku z rozwojem turystyki wodnej. W celu poprawy stanu środowiska i infrastruktury Noteci powstało w 2000 roku stowarzyszenie pod nazwą Związek Miast i Gmin Nadnoteckich (ZMiGN)[3].
Od początku XXI wieku dorzecze Noteci, należące do terenów o najniższych średniorocznych sumach opadów w Polsce, jest objęte zjawiskiem suszy hydrologicznej. W rezultacie zmniejsza się zarówno przepływ, jak i poziom wody w rzece. W lipcu 2019 u ujścia rzeki do Warty w Santoku zanotowano skrajnie niski poziom wód wynoszący zaledwie 6 cm[8], a odcinek drogi wodnej między śluzą Krostkowo na 68,25 km szlaku a śluzą Gromadno na 53,4 km przestał się nadawać nawet dla ruchu łodzi turystycznych[9], wymagając doraźnego pogłębienia[10].
Szlak kajakowy na Noteci posiada następujące parametry:
Na spływ całą rzeką należy przeznaczyć około 7–8 dni (do Kaliny trzy i to tylko przy wyższych stanach wód)[11].
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[12], Noteć Górna – od jeziora Gopło do połączenia z Kanałem Bydgoskim – ma klasę żeglowną Ia, Noteć Dolna – od połączenia z Kanałem Bydgoskim do ujścia rzeki Drawy – klasę Ib, zaś Noteć Dolna – od ujścia Drawy do ujścia do Warty – klasę II.
Noteć Dolna (187,2 km, od Nakła do ujścia do Warty) jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E70, ustalonej w 1996 r. w porozumieniu AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)[13].
Nazwa rzeki wywodzi się z praindoeuropejskiego rdzenia *(s)ne-t- || *(s)nē-t-, por. stind. snāti ‘pławi, kąpie się’, łac. nō, nā-re ‘pływać’, grec. νοτος, νοτιος ‘mokry’, ilir. Natiso, Natissa[14].
|
Lewe dopływy: |
Prawe dopływy: |
| Większe miejscowości leżące nad Notecią bądź w jej pobliżu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| herb | miejscowość | ludność | ||||
 |
Przedecz | 1780 | ||||
 |
Brdów | 1215 | ||||
 |
Izbica Kujawska | 2771 | ||||
 |
Sompolno | 3624 | ||||
 |
Kruszwica | 8969 | ||||
 |
Inowrocław | 72 643 | ||||
 |
Pakość | 5824 | ||||
 |
Barcin | 7715 | ||||
 |
Łabiszyn | 4563 | ||||
 |
Rynarzewo | 1461 | ||||
 |
Nakło nad Notecią | 19 542 | ||||
 |
Szamocin | 4258 | ||||
 |
Miasteczko Krajeńskie | 1163 | ||||
 |
Ujście | 3869 | ||||
 |
Czarnków | 11 375 | ||||
 |
Wieleń | 5899 | ||||
 |
Drezdenko | 10 193 | ||||
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
