Adiantum
Ilustracja
Adiantum właściwe
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

orliczkowate

Rodzaj

adiantum

Nazwa systematyczna
Adiantum
Sp. Pl. 1094. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Adiantum capillus-veneris L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Adiantum aethiopicum
Adiantum aleuticum
Adiantum stopowate
Adiantum owłosione

Adiantum, niekropień, złotowłos[4][5] (Adiantum) – rodzaj paproci. Liczy ponad 230 gatunków[6]. Są to paprocie naziemne i naskalne. Najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Południowej[4]. Jedynym gatunkiem rosnącym dziko w Europie jest adiantum właściwe A. capillus-veneris[4]. W polskiej florze gatunek ten ma status tylko przejściowo dziczejącego z upraw (efemerofita)[7].

Liczne gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne w szklarniach lub doniczkach[5], często w różnych odmianach. Jako rośliny lecznicze, w tym jako zioła poronne, wykorzystywane są m.in. adiantum etiopskie i adiantum klinowate. Syrop z adiantum właściwego (Sirop de Capillaire) wykorzystywany był jako panaceum na wszelkie choroby. Czarne ogonki liściowe adiantum stopowatego Indianie wykorzystywali przy wyplataniu koszyków. Niektóre gatunki są inwazyjne i występują jako chwasty w uprawach np. olejowca i herbaty[8].

Łacińska nazwa adiantum oznacza „niezwilżalny”, „nie podlegający zamoczeniu”.

Morfologia

Adiantum cunninghamii
Adiantum edgeworthii
Liście
Niezwilżalne, 1–5-krotne pierzasto złożone, z ciemnymi, błyszczącymi osadkami[4].
Zarodnie
W kupkach na brzegach spodniej strony listków[4].

Systematyka

Adiantum peruvianum
Adiantum raddianum
Adiantum reniforme
Adiantum trapeziforme
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów z podrodziny Vittarioideae z rodziny orliczkowatych Pteridaceae[2].

Wykaz gatunków[6][5][9]
  • Adiantum abscissum Schrad.
  • Adiantum acrolobum A.Rojas
  • Adiantum adiantoides C.Chr.
  • Adiantum aethiopicum L. – adiantum etiopskie
  • Adiantum × ailaoshanense Y.H.Yan & Ying Wang
  • Adiantum alan-smithii R.Y.Hirai, Sundue & J.Prado
  • Adiantum alarconianum Gaudich.
  • Adiantum aleuticum (Rupr.) C.A.Paris
  • Adiantum alleniae S.Linds.
  • Adiantum alomae Caluff
  • Adiantum amblyopteridium Mickel & Beitel
  • Adiantum amplum C.Presl
  • Adiantum anceps Maxon & C.V.Morton
  • Adiantum andicola Liebm.
  • Adiantum aneitense Carruth.
  • Adiantum argutum Splitg.
  • Adiantum atroviride Bostock
  • Adiantum balfourii Baker
  • Adiantum bellum T.Moore
  • Adiantum bessoniae Jenman
  • Adiantum blumenavense Rosenst.
  • Adiantum braunii Mett.
  • Adiantum breviserratum (Ching) Ching & Y.X.Lin
  • Adiantum cajennense Willd. ex Klotzsch
  • Adiantum calcareum Gardner
  • Adiantum camptorachis Sundue, J.Prado & A.R.Sm.
  • Adiantum capillatum A.R.Sm. & J.Prado
  • Adiantum capillus-junonis Rupr.
  • Adiantum capillus-veneris L. – adiantum właściwe
  • Adiantum caribense A.Rojas
  • Adiantum caryotideum Christ
  • Adiantum caudatum L. – adiantum zwisłe
  • Adiantum celebicum Christ
  • Adiantum chienii Ching
  • Adiantum chilense Kaulf.
  • Adiantum ciliatum Blume
  • Adiantum cinnamomeum Lellinger & J.Prado
  • Adiantum comoroense (Tardieu) Verdc.
  • Adiantum concinnum Humb. & Bonpl. ex Willd.
  • Adiantum cordatum Maxon
  • Adiantum cremersii Boudrie & J.Prado
  • Adiantum crespianum Bosco
  • Adiantum cunninghamii Hook. – adiantum Cunninghama
  • Adiantum cupreum Copel.
  • Adiantum curvatum Kaulf.
  • Adiantum davidii Franch.
  • Adiantum dawsonii Lellinger & J.Prado
  • Adiantum decipiens Desv.
  • Adiantum decoratum Maxon & Weath. – adiantum ozdobne
  • Adiantum deflectens Mart.
  • Adiantum delicatulum Mart.
  • Adiantum deltoideum Sw.
  • Adiantum dentatum A.H.Wang, F.G.Wang & F.W.Xing
  • Adiantum diaphanum Blume – adiantum przezroczyste
  • Adiantum digitatum C.Presl
  • Adiantum dioganum Glaziou
  • Adiantum diphyllum Maxon
  • Adiantum discolor J.Prado
  • Adiantum dissimulatum Jenman
  • Adiantum dolosum Kunze
  • Adiantum edgeworthii Hook. – adiantum Edgerwortha
  • Adiantum elegantulum Maxon
  • Adiantum erylliae Tardieu & C.Chr.
  • Adiantum erythrochlamys Diels
  • Adiantum excisum Kunze
  • Adiantum feei Moore
  • Adiantum fengianum Ching
  • Adiantum filiforme Gardner
  • Adiantum fimbriatum Christ
  • Adiantum flabellulatum L.
  • Adiantum flabellum C.Chr.
  • Adiantum formosanum Tagawa – adiantum formozańskie
  • Adiantum formosum R.Br.
  • Adiantum fournieri Copel.
  • Adiantum fragile Sw.
  • Adiantum fructuosum Kuntze
  • Adiantum fuliginosum Fée
  • Adiantum galeottianum Hook.
  • Adiantum gertrudis Espinosa
  • Adiantum giganteum J.Prado
  • Adiantum gingkoides C.Chr.
  • Adiantum glabrum Copel.
  • Adiantum glaucescens Klotzsch
  • Adiantum gomphophyllum Baker
  • Adiantum gracile Fée
  • Adiantum granvilleanum Boudrie & J.Prado
  • Adiantum gravesii Hance
  • Adiantum grossum Mett.
  • Adiantum henslovianum Hook.f.
  • Adiantum hirsutum Bory
  • Adiantum hispidulum Sw. – adiantum owłosione
  • Adiantum hollandiae Alderw.
  • Adiantum hornei Baker
  • Adiantum hosei Baker
  • Adiantum humile Kunze
  • Adiantum imbricatum R.M.Tryon
  • Adiantum incertum Lindm.
  • Adiantum incisum Forssk.
  • Adiantum induratum Christ
  • Adiantum intermedium Sw.
  • Adiantum isthmicum B.Zimmer
  • Adiantum × janzenianum A.Rojas & C.Herrera
  • Adiantum jordanii Müll.Hal.
  • Adiantum juxtapositum Ching
  • Adiantum kendalii Jenman
  • Adiantum kingii Copel.
  • Adiantum klossii Gepp
  • Adiantum krameri B.Zimmer
  • Adiantum lamrianum Bidin & R.Jaman
  • Adiantum latifolium Lam.
  • Adiantum latipinnulum Boudrie & J.Prado
  • Adiantum leprieurii Hook.
  • Adiantum lianxianense Ching & Y.X.Lin
  • Adiantum lindsaeoides J.Prado & R.Y.Hirai
  • Adiantum lobatum C.Presl
  • Adiantum longzhouensis A.H.Wang, F.G.Wang & F.W.Xing
  • Adiantum lorentzii Hieron.
  • Adiantum lucidum (Cav.) Sw.
  • Adiantum lunulatum Cav.
  • Adiantum macrocladum Klotzsch
  • Adiantum macrophyllum Sw. – adiantum wielkolistne
  • Adiantum madagascariense Rosendahl
  • Adiantum mariesii Baker
  • Adiantum mariposatum M.R.McCarthy & Hickey
  • Adiantum mathewsianum Hook.
  • Adiantum mcvaughii Mickel & Beitel
  • Adiantum meishanianum F.S.Hsu ex Yea C.Liu & W.L.Chiou
  • Adiantum melanoleucum Willd.
  • Adiantum membranifolium S.Linds. & Suksathan
  • Adiantum mendoncae Alston
  • Adiantum mindanaoense Copel.
  • Adiantum monochlamys D.C.Eaton
  • Adiantum monosorum Baker
  • Adiantum moorei Baker
  • Adiantum × moranii J.Prado
  • Adiantum multisorum A.Samp.
  • Adiantum mynsseniae J.Prado
  • Adiantum myriosorum Baker
  • Adiantum nelumboides X.C.Zhang
  • Adiantum neoguineense T.Moore
  • Adiantum nodosum J.Prado, R.Y.Hirai & A.R.Sm.
  • Adiantum novae-caledoniae Keyserl.
  • Adiantum nudum A.R.Sm.
  • Adiantum oaxacanum Mickel & Beitel
  • Adiantum obliquum Willd.
  • Adiantum obovatum A.H.Wang, F.G.Wang & F.W.Xing
  • Adiantum ogasawarense Tagawa
  • Adiantum olivaceum Baker
  • Adiantum orbignyanum Mett.
  • Adiantum ornithopodum C.Presl
  • Adiantum ovalescens Fée
  • Adiantum oyapokense Jenman
  • Adiantum palaoense C.Chr.
  • Adiantum papilio Rakotondr. & Hemp
  • Adiantum papillosum Handro
  • Adiantum paraense Hieron.
  • Adiantum parishii Hook.
  • Adiantum patens Willd.
  • Adiantum pearcei Phil.
  • Adiantum pectinatum Kunze & Ettingsh.
  • Adiantum pedatum L. – adiantum stopowate
  • Adiantum peruvianum Klotzsch – adiantum peruwiańskie
  • Adiantum petiolatum Desv.
  • Adiantum phanerophlebium (Baker) C.Chr.
  • Adiantum phanomensis S.Linds. & D.J.Middleton
  • Adiantum philippense L.
  • Adiantum phyllitidis J.Sm.
  • Adiantum platyphyllum Sw.
  • Adiantum poeppigianum C.Presl
  • Adiantum poiretii Wikstr.
  • Adiantum polyphyllum Willd.
  • Adiantum proliferum Roxb.
  • Adiantum pseudocajennense J.Prado, R.Y.Hirai & A.R.Sm.
  • Adiantum pseudotinctum Hieron.
  • Adiantum pulchellum Blume
  • Adiantum pulcherrimum Copel.
  • Adiantum pulverulentum L. – adiantum przyprószone
  • Adiantum pumilum Sw.
  • Adiantum pyramidale (L.) Willd.
  • Adiantum raddianum C.Presl – adiantum klinowate, a. Raddiana
  • Adiantum rectangulare Lindm.
  • Adiantum reniforme L. – adiantum nerkowate
  • Adiantum reptans A.Rojas
  • Adiantum rhizophorum Sw.
  • Adiantum rhizophytum Schrad.
  • Adiantum rivulare Boudrie & J.Prado
  • Adiantum roborowskii Maxim.
  • Adiantum rondonii A.Samp.
  • Adiantum ruizianum Klotzsch
  • Adiantum scalare R.M.Tryon
  • Adiantum schweinfurthii Kuhn
  • Adiantum seemannii Hook.
  • Adiantum semiorbiculatum Bonap.
  • Adiantum sericeum D.C.Eaton
  • Adiantum serratifolium Alderw.
  • Adiantum serratodentatum Willd.
  • Adiantum shastense Huiet & A.R.Sm.
  • Adiantum shepherdii Hook.
  • Adiantum siamense Tagawa & K.Iwats.
  • Adiantum silvaticum Tindale
  • Adiantum sinuosum Gardner
  • Adiantum soboliferum Wall. ex Hook.
  • Adiantum solomonii J.Prado
  • Adiantum × spurium Jermy & T.G.Walker
  • Adiantum squamulosum J.Prado & A.R.Sm.
  • Adiantum stenochlamys Baker
  • Adiantum stolzii Brause
  • Adiantum subcordatum Sw.
  • Adiantum subvolubile Mett.
  • Adiantum taiwanianum Tagawa
  • Adiantum tenerum Sw. – adiantum delikatne
  • Adiantum tenuissimum Taub.
  • Adiantum terminatum Kuntze
  • Adiantum tetragonum Schrad.
  • Adiantum tetraphyllum Humb. & Bonpl. ex Willd.
  • Adiantum thongthamii Suksathan
  • Adiantum tibeticum Ching & Y.X.Lin
  • Adiantum tinctum T.Moore
  • Adiantum tomentosum Klotzsch
  • Adiantum × tracyi C.C.Hall ex W.H.Wagner
  • Adiantum trapeziforme L.
  • Adiantum trichochlaenum Mickel & Beitel
  • Adiantum tricholepis Fée
  • Adiantum trilobum L.
  • Adiantum tripteris K.U.Kramer
  • Adiantum tryonii J.Prado
  • Adiantum tuomistoanum J.Prado
  • Adiantum urophyllum Hook.
  • Adiantum × variopinnatum Jermy & T.G.Walker
  • Adiantum venustum D.Don – adiantum powabne
  • Adiantum villosissimum Mett.
  • Adiantum villosum L. – adiantum owłosione
  • Adiantum viridescens Colenso
  • Adiantum × viridimontanum C.A.Paris
  • Adiantum vivesii Proctor
  • Adiantum vogelii Mett.
  • Adiantum wattii Baker
  • Adiantum wilesianum Hook.
  • Adiantum wilsonii Hook.
  • Adiantum windischii J.Prado
  • Adiantum zollingeri Mett.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229.
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-16].
  4. ↑ a b c d e Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 9. ISBN 83-214-1305-6.
  5. ↑ a b c Elżbieta Zenkteler: Paprocie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 102-103. ISBN 83-09-01604-2.
  6. ↑ a b Adiantum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-26].
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 16, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się