Ōshima na 53. MFF w Cannes (2000) | |
Data i miejsce urodzenia |
31 marca 1932 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
15 stycznia 2013 |
Zawód | |
Lata aktywności |
1959–1999 |
Nagisa Ōshima (jap. 大島渚 Ōshima Nagisa; ur. 31 marca 1932 w Okayamie, zm. 15 stycznia 2013 w Tokio)[1] – japoński reżyser filmowy.
Jego ojciec był urzędnikiem administracji rządowej, zmarł gdy Ōshima miał 6 lat. Wcześnie zainteresował się polityką i poznał teksty teoretyków socjalizmu i komunizmu. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kiotyjskim, gdzie zaangażował się w aktywność polityczną, przewodząc lewicującej organizacji studenckiej.
Po ukończeniu studiów Ōshima stracił zainteresowanie prawem, zyskał za to zatrudnienie w agencji filmowej Shōchiku i wkrótce zaczął tworzyć jako reżyser, debiutując w 1959 roku filmem Dzielnica miłości i nadziei (jap. 愛と希望の街 Ai to kibō no machi).
Zaczął również działać na polu krytyki filmowej, publikując w 1958 roku esej Czy to przełom? (Moderniści japońskiego kina), w którym określił nowy trend w kinematografii japońskiej, do dziś niemal nieznany na Zachodzie (poza twórczością Yasuzo Masumury)[2].
Ōshima współtworzył japońską „nową falę” (jap. ヌーベルバーグ Nūberu bāgu) kina na przełomie lat 50. i 60., aby na krótko odejść do telewizji w proteście wobec ograniczania kinowej dystrybucji jego zaangażowanych politycznie filmów. Powrócił w 1965 roku, reżyserując Rozkosze ciała. Film z 1967 roku, zatytułowany Ninja bugei-chō (jap. 忍者武芸帖), był adaptacją XVI-wiecznej mangi autorstwa Sampei’a Shirato. Ōshima nie stworzył ani filmu fabularnego, ani animowanego, filmując jedynie obrazy Shirato i dodając głosy aktorów. Obraz odniósł sukces komercyjny w Japonii, jednocześnie zdobywając uznanie krytyków.
Jednym z najgłośniejszych filmów w reżyserii Ōshimy było Imperium zmysłów (jap. 愛のコリーダ Ai no koriida) z 1976 roku. Historię opartą na prawdziwych zdarzeniach z lat 30. reżyser zdecydował się przedstawić bez unikania realistycznych scen erotycznych, uznanych wówczas za twardą pornografię. Aby zmontowanie filmu było w ogóle możliwe, Ōshima wysłał taśmę do Francji. Nieocenzurowana wersja obrazu do dziś jest niedostępna w Japonii.
Podobną tematykę Ōshima podniósł dwa lata później, reżyserując w 1978 roku film Imperium namiętności (1978), który zdobył nagrodę za reżyserię na 31. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Dużym sukcesem okazał się również film pod tytułem Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence (1983), z Davidem Bowiem i Ryūichim Sakamoto w rolach głównych. W roli Hary zadebiutował jako aktor dramatyczny Takeshi Kitano.
W 1994 roku zasiadał w jury konkursu głównego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Dwa lata później reżyser doznał udaru mózgu, ale powrócił do kina w 1999 roku swoim ostatnim filmem, Tabu (jap. 御法度 Gohatto) z Takeshim Kitano, Ryūhei Matsudą i Tadanobu Asano w rolach głównych, podejmując tematykę XIX-wiecznej homoseksualnej tradycji shudō (jap. 衆道).
Shōhei Imamura stwierdził kiedyś: Ja jestem wieśniakiem, Nagisa Ōshima jest samurajem. Interpretatorzy tych słów zwykle wskazują na podobną wymowę filmów Ōshimy i Imamury, przy czym u Ōshimy bohaterami filmów są przedstawiciele klasy wyższej (podobno rodzina Ōshimy miała tradycje samurajskie[2]), a Imamura, sam przynależący do klasy średniej, opowiada o życiu prostych ludzi i wyrzutków społeczeństwa (jap. hari).
Zbiór tekstów krytycznych i esejów Ōshimy został wydany w 1993 roku w publikacji Cinema, Censorship and the State (ISBN 0-262-65039-8). Reżyser mieszkał w Fujisawie, w prefekturze Kanagawa.
Rok | Tytuł | ||
---|---|---|---|
polski | japoński | ||
Kanji | Rōmaji | ||
1959 | Asu no taiyō | 明日の太陽 | Asu no taiyō |
Dzielnica miłości | 愛と希望の街 | Ai to kibō no machi | |
1960 | Naga młodość | 青春残酷物語 | Seishun zankoku monogatari |
Taiyō no hakaba | 太陽の墓場 | Taiyō no hakaba | |
Noc i mgła w Japonii | 日本の夜と霧 | Nihon no yoru to kiri | |
1961 | Schwytany | 飼育 | Shiiku |
1962 | Powstaniec | 天草四郎時貞 | Amakusa Shirō Tokisada |
1963 | Pierwsza przygoda małego dziecka | 小さな冒険旅行 | Chiisana bōken ryokō |
1964 | Watashi wa Bellett | 私はベレット | Watashi wa beretto |
1965 | Rozkosz | 悦楽 | Etsuraku |
Dziennik Yunbogiego | ユンボギの日記 | Yunbogi no nikki | |
1966 | Koszmar za dnia | 白昼の通り魔 | Hakuchū no tōrima |
1967 | Waleczne czyny buntowniczego ninja | 忍者武芸帳 | Ninja bugei-chō |
Japońskie kuplety | 日本春歌考 | Nihon shunka-kō | |
Podwójne samobójstwo latem w Japonii | 無理心中日本の夏 | Muri shinjū: Nihon no natsu | |
1968 | Śmierć przez powieszenie | 絞死刑 | Kōshikei |
Trzej wskrzeszeni pijacy | 帰って来たヨッパライ | Kaette kita yopparai | |
1969 | Dziennik złodzieja z Shinjuku | 新宿泥棒日記 | Shinjuku dorobō nikki |
Chłopiec | 少年 | Shōnen | |
1970 | Po wojnie tokijskiej | 東京戰争戦後秘話 | Tōkyō sensō sengo hiwa |
1971 | Ceremonia | 儀式 | Gishiki |
1972 | Siostra na lato | 夏の妹 | Natsu no imōto |
1976 | Imperium zmysłów | 愛のコリーダ | Ai no koriida |
1978 | Imperium namiętności | 愛の亡霊 | Ai no bōrei |
1983 | Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence | 戦場のメリークリスマス | Senjō no merii kurisumasu |
1986 | Max, mon amour | マックス、モン・アムール | Makkusu, mon amūru |
1999 | Tabu | 御法度 | Gohatto |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.