Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Ilustracja
Widok budynku Muzeum od zachodu, od strony Plant
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

ul.Senacka 3, 31-002 Kraków

Data założenia

18 lutego 1850

Zakres zbiorów

archeologia Polski i świata

Wielkość zbiorów

500 000 egzemplarzy (2007)

Dyrektor

dr hab. Jacek Górski

Oddziały
  • Oddział Nowa Huta – Branice
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Muzeum Archeologiczne w Krakowie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Muzeum Archeologiczne w Krakowie”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Muzeum Archeologiczne w Krakowie”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Muzeum Archeologiczne w Krakowie”
Ziemia50°03′27,85″N 19°56′09,60″E/50,057736 19,936000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Muzeum Archeologiczne w Krakowie – najstarsza tego typu placówka w Polsce, powstała w 1850 roku.

Historia

Muzeum powołano do życia jako Muzeum Starożytności i początkowo miało swoją siedzibę w Bibliotece Jagiellońskiej przy ul. św. Anny. 14 lat późnej zostało przeniesione na ulicę Sławkowską 17, a następnie (w 1967) do budynku przy ulicy Senackiej 3, gdzie znajduje się do dziś.

W momencie utworzenia Muzeum wystosowano do społeczeństwa apel z prośbą o przekazywanie znalezisk i obiektów archeologicznych, które mogłyby być eksponowane w nowej placówce. Dzięki szerokiemu odzewowi zbiory Muzeum znacznie się powiększyły m.in. o jeden z najcenniejszych eksponatów – posąg Światowida ze Zbrucza. Wkrótce Muzeum rozpoczęło także własne badania archeologiczne i w ten sposób wzbogaciło się o kolejne eksponaty (aby obecnie osiągnąć liczbę ponad 773 000 zabytków ekspozycyjnych). Badania te były prowadzone m.in. na Ukrainie, Litwie, Białorusi, a przede wszystkim na terenach Małopolski, która znajduje się w centrum zainteresowań Muzeum. Wraz z rozpoczęciem budowy Nowej Huty, w 1949 r., Muzeum rozpoczęło wykopaliska na tym terenie, dzięki czemu jest to obecnie jeden z najlepiej przebadanych obszarów w Polsce. Swoje prace Muzeum prowadziło także w Górach Świętokrzyskich, gdzie w starożytności rozwinęło się hutnictwo żelaza.

Dziś Muzeum prezentuje zarówno wystawy stałe, jak i czasowe. Muzeum wydaje serię wydawniczą „Biblioteka MAK” (dotąd ukazało się 9 tomów), czasopismo: „Materiały Archeologiczne” (wydano 42 tomy), do roku 2006 ukazało się także 25 tomów „Materiałów Archeologicznych Nowej Huty”[1][2].

Dyrektorzy

Budynek

Widok budynku Muzeum od strony Plant (2001)
Ogród Muzeum

W miejscu, gdzie stoi budynek muzeum, w IX-XIII wieku znajdowały się drewniano-ziemne umocnienia podgrodzia Okół, a od XIV wieku mur obronny miasta. Pozostałości umocnień zachowały się w podziemiach Muzeum i w północno-wschodniej części ogrodu. W północno-zachodnim narożniku zabudowań i pod murem ogrodzenia od strony ul. Poselskiej widoczne są do dziś relikty fortyfikacji i baszty Murarzy, przez którą zwiedzający wchodzą do budynku głównego.

Na terenie Muzeum znajdowały się m.in.: dwór Gniewosza z Dalewic, dwór opata tynieckiego, łaźnia miejska, a od początku XVII do końca XVIII w. kościół św. Michała i św. Józefa z klasztorem karmelitów bosych. Po III rozbiorze Polski Austriacy klasztor skasowali (na mocy decyzji cesarza Józefa II), w budynkach klasztornych umieszczono sąd i więzienie. Po roku 1874 i wyburzeniu kościoła wzniesiono nowy budynek sądu z kaplicą. Po roku 1956 budynek powięzienny miasto przekazało na cele kultury. Od roku 1964 stopniowo (w miarę postępu remontu) przenosiły się do niego pracownie, biblioteka, magazyny i sale wystawowe[9][10].

Wystawy

Fragment ekspozycji Bogowie starożytnego Egiptu

Stałe ekspozycje w gmachu głównym:

  • Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski – na wystawie zaprezentowano różne aspekty życia dawnych mieszkańców Małopolski w 12 „odsłonach czasowych”: od człowieka neandertalskiego (70.000 lat temu) po mieszczan średniowiecznego Krakowa (700 lat temu). Na podstawie odkryć archeologicznych regionu podkrakowskiego ukazano: relacje człowieka ze środowiskiem, zdobywanie pożywienia, strój i mieszkanie, wymianę i handel, obrządek pogrzebowy i sztuka oraz historię muzeum. Na wystawie zgromadzono liczne, oryginalne zabytki, typowe dla różnych okresów chronologicznych oraz ich oprawione kopie, które ukazują sposoby ich wykorzystywania. Zwiedzający mają do dyspozycji liczne makiety, animacje ukazujące dawne rzemiosła, rekonstrukcje grobów i galerię postaci naturalnej wielkości. Zaprezentowano na nich ubiory i ozdoby. Część figur ma rysy twarzy dawnych mieszkańców Małopolski odtworzone na podstawie pomiarów czaszek przez fachowców medycyny sądowej.
  • Bogowie starożytnego Egiptu – na wystawie prezentowane są zabytki pochodzące głównie z trzech kolekcji. Pierwsza to sarkofagi z wykopalisk w el-Gamhud prowadzonych w latach 1907–1908 przez pierwszego polskiego egiptologa, Krakowianina, Tadeusza Smoleńskiego. Na drugą kolekcję składają się znaleziska pochodzące z wykopalisk Hermanna Junkera w Gizie (1913). Trzecia, to dar żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich walczących podczas II wojny światowej w Egipcie, którzy stworzyli tzw. Muzeum w plecaku. Galeria sztuki egipskiej mieści się na pierwszym piętrze budynku muzeum.
  • Peruwiańskie zbiory Władysława Klugera – na wystawie prezentowane są naczynia z kolekcji stworzonej przez polskiego inżyniera, Władysława Klugera (1849-1884). Zgromadził naczynia, tkaniny, mumie oraz rozmaite wyroby rzemiosła artystycznego ludów zamieszkujących południowoamerykańskie wybrzeże Pacyfiku. Ponad 1000 obiektów archeologicznych i etnograficznych, darował Akademii Umiejętności w Krakowie. Znaczna ich część zaginęła w czasie wojny, pozostały 233 zabytki, głównie naczynia oraz tkaniny. Wśród nich ceramika kultury Moche (200 r. p.n.e.–600 r. n.e.) – dzbany w kształcie postaci ludzkich; naczynia kultur Chimu (w kształcie roślin, zwierząt, domów, bądź antropomorficznych) oraz Chancay (lata 1000–1476).
  • Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum archeologicznego w Krakowie – wystawa poświęcona przeszłości miejsca i budynku, w którym od lat 60. XX w. mieści się muzeum, a także ludziom, którzy byli w nim więzieni. W obrębie ekspozycji znajduje się m.in. duży fragment kamiennego muru miejskiego z przełomu XIV i XV w. oraz cela śmierci, która była miejscem kaźni w czasie okupacji niemieckiej.
  • Waza z Bronocic, w Muzeum prezentowana jest kopia naczynia odkrytego w Bronocicach, ozdobionego sceną figuralną, w której przedstawiony jest najstarszy na świecie wizerunek wozu.
  • Ogród ceramiki autorami dzieł wystawianych na wolnym powietrzu są artyści wrocławscy.

Wystawy sezonowe:

  • Dzieje Rynku krakowskiego i kościoła św. Wojciecha – wystawa zlokalizowana w podziemiach kościoła św. Wojciecha na Rynku Głównym w Krakowie. Czynna od maja do października.
  • Garncarstwo pradziejowe to historia naczyń ceramicznych od ich pojawienia się w VI tys. przed n.e. do wieku XIII n.e. można ją zwiedzać w Lamusie przy dworze w Branicach, gdzie mieści się nowohucki oddział muzeum.

Oprócz wystaw stałych i sezonowych, w Muzeum prezentowane są także wystawy czasowe. Do najważniejszych w ostatnich latach wystaw przygotowanych przez nasze Muzeum należą:

  • Archeologiczna autostrada – to prezentacja odkryć krakowskich archeologów z badań wykopaliskowych na trasie budowy autostrady A4. Wystawa odwiedziła ponad 20 muzeów w Polsce i na Ukrainie.
  • Ukraina przed wiekami – to wystawa poświęcona prezentacji bogatych zbiorów naszego Muzeum pochodzących z terenów dawnej Rzeczypospolitej, a obecnie Ukrainy. Do tej pory ekspozycja była prezentowana w ponad 10 muzeach polskich.
  • Chrzest 966 – oblicza chrystianizacji – przygotowana na 1050 rocznicę chrztu Polski ekspozycja, poprzez pryzmat zabytków archeologicznych, ale też źródeł historycznych, ikonografii i rozbudowanej scenografii ukazywała powody i skutki tego wydarzenia.
  • Mieszczańska kultura palenia tytoniu. Fajki w nowożytnej tradycji i obyczajowości Krakowa – wystawa poświęcona nowożytnym zabytkom, które ukazano na tle scenografii odtwarzającej miejsca, w których były wykorzystywane.
  • Od kolekcjonerstwa do muzealnictwa. 160-lecie pierwszej wystawy w Muzeum Archeologicznym w Krakowie – wystawa o dwutorowej narracji i scenografii. Odtworzono na niej elementy pierwszej wystawy prahistorycznej w najstarszym polskim muzeum archeologicznym. Pokazano współczesną archeologię – jej cele, metody, rezultaty na podstawie badań prowadzonych w Muzeum.
  • Zabytek miesiąca – cykl wystawienniczy, w którym prezentowane są pojedyncze zabytki archeologiczne o szczególnych walorach informacyjnych. Dotychczas przygotowano ponad 50 pokazów.

W Muzeum prezentowane są także wystawy z innych muzeów krajowych i zagranicznych. Ostatnią z nich jest budząca zainteresowanie ekspozycja Pompeje. Życie i śmierć w cieniu Wezuwiusza, na której prezentowane jest m.in. 114 oryginalnych eksponatów z Muzeum Archeologicznego w Neapolu. Wystawa otrzymała tytuł „Najważniejszej Wystawy 2019”, w rankingu Archeologicznych Sensacji 2019 kwartalnika Archeologia Żywa.

Status prawny Muzeum

Muzeum działa w oparciu o ustawę o muzeach[11], ustawę o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej[12], ustawę o finansach publicznych[13], ustawę o ochronie zabytków[14] oraz statut Muzeum Archeologicznego w Krakowie nadany Uchwałą nr 438/08 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 29 maja 2008 roku[15]. Zgodnie ze statutem Muzeum jest samorządową instytucją kultury wyodrębnioną pod względem prawnym i ekonomiczno-finansowym, której organizatorem jest Województwo Małopolskie.

Nadzór nad Muzeum w sposób ogólny sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a w sposób bezpośredni Zarząd Województwa Małopolskiego. Przy Muzeum działa jedenastoosobowa Rada Muzeum, której członków powołuje i odwołuje Zarząd Województwa Małopolskiego[15]. Wewnętrznie zasady pracy Muzeum są określone w Regulaminie Organizacyjnym[16].

Przypisy

  1. ↑ Tomasz Skrzyński, Powstanie i dzieje zbiorów archeologicznych i Muzeum Archeologicznego AU i PAU, Materiały Archeologiczne (issn 0075-7039) t 38/2010, s. 205-2018.
  2. ↑ Jacek Rydzewski, Muzeum Archeologiczne w Kraków w latach 1955-2005, Materiały Archeologiczne (ISSN 0075-7039) t 38/2010, s. 219-229.
  3. ↑ a b Co może łączyć ulicę w Krakowie, Katedrę Prehistorii na Uniwersytecie Jagiellońskim, Muzeum Archeologicznym PAU i kamienne figury tzw. baby? [online], Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 9 września 2020 [dostęp 2021-06-22] (pol.).
  4. ↑ Lista Pamięci - In memoriam - Uniwersytet Jagielloński [online], in-memoriam.uj.edu.pl [dostęp 2021-06-22].
  5. ↑ PROF. DR STEFAN NOSEK - PDF Darmowe pobieranie [online], docplayer.pl [dostęp 2021-06-20].
  6. ↑ Powstańcze Biogramy - Kazimierz Radwański [online], www.1944.pl [dostęp 2021-06-20] (pol.).
  7. ↑ Redakcja, Dyrektor zaprasza na rzucanie oszczepem [online], Dziennik Polski, 1 października 2011 [dostęp 2021-06-20] (pol.).
  8. ↑ dr Jacek Górski [online], www.uniwersytetdladzieci.eu [dostęp 2021-06-20].
  9. ↑ Anna Tyniec, Joanna Dudka, Maciej Zakrzewski, Dzieje najstarsze i stare gmachu MAK, Kraków 2009.
  10. ↑ Anna Tyniec, Budynek muzeum eksponatem muzealnym, Materiały Archeologiczne (issn 0075-7039) t 40/2015, s. 245-254.
  11. ↑ Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2022 r. poz. 385).
  12. ↑ Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194).
  13. ↑ Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634).
  14. ↑ Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2022 r. poz. 840).
  15. ↑ a b Statut Muzeum Archeologicznego w Krakowie. bip.malopolska.pl. [dostęp 2008-10-22].
  16. ↑ Regulamin Organizacyjny Muzeum Archeologicznego w Krakowie. bip.malopolska.pl. [dostęp 2008-10-22].

Bibliografia

  • Szymańska Hanna, Babraj Krzysztof, Bogowie Starożytnego Egiptu – katalog wystawy, Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 2000, ISBN 83-911543-1-9.
  • Górski Jacek red., Katalog wystawy: Od kolekcjonerstwa do muzealnictwa. 160-lecie pierwszej wystawy w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, Kraków 2018.
  • Rydzewski Jacek red., Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski. Przewodnik po wystawie, Katalog zabytków/Prehistory and Early Middle Ages of Little Poland. Exhibition Guide and Catalogue, Kraków 2005.
  • Tyniec Anna, Dudka Joanna, Zakrzewski Maciej, Dzieje najstarsze i stare gmachu MAK, Kraków 2009.

Linki zewnętrzne

  • Strona domowa Muzeum Archeologicznego w Krakowie
  • BIP Muzeum Archeologicznego w Krakowie
  • Wystawa „Bogowie Starożytnego Egiptu”, opis w Egiptologicznym Serwisie Informacyjnym ArcheologiaEgiptu.pl

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się