Milan Kundera (1980) | |
Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1929 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
11 lipca 2023 |
Zawód, zajęcie |
pisarz, wykładowca akademicki |
Miejsce zamieszkania |
Francja (od 1975) |
Alma Mater | |
Partia |
Komunistyczna Partia Czechosłowacji (1948–1950, 1957–1970) |
Rodzice |
Ludvík Kundera, Milada Kunderová |
Małżeństwo |
Olga Haas, Věra Hrabánková |
Odznaczenia | |
Milan Kundera (ur. 1 kwietnia 1929 w Brnie, zm. 11 lipca 2023 w Paryżu[1][2][3]) – czeski i francuski[a] pisarz i eseista, znany m.in. jako autor Nieznośnej lekkości bytu.
Urodził się w inteligenckiej rodzinie, jego ojciec Ludvík Kundera był wybitnym pianistą, a w latach 1948–1961 pierwszym rektorem Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w Brnie.
Od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie. Ukończył szkołę średnią w Brnie w 1948 roku. Później studiował muzykologię i literaturę na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1950 roku z powodów politycznych musiał przerwać studia. W 1952 roku ukończył studia na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, gdzie następnie pracował jako wykładowca.
Należał do pokolenia, które nie zaznało przedwojennej, wolnej Czechosłowacji. Jego dorastanie opierało się na doświadczeniach z lat II wojny światowej, z okupacji niemieckiej. To pchnęło go w kierunku poglądów marksistowskich, od 1948 był członkiem Czechosłowackiej Partii Komunistycznej. W 1950 roku został usunięty z partii za działalność antypartyjną. Dla Kundery było to inspiracją do napisania powieści Żart (1967). Partia ponownie przyjęła go w 1957, po czym w 1970 ponownie usunęła go ze swoich struktur. Podobnie jak inni czescy intelektualiści, tacy jak Václav Havel, był zaangażowany w Praską Wiosnę. Z czasem odciął się od czeskiej kultury, budząc liczne kontrowersje[4], nie zezwalał na tłumaczenie swoich książek napisanych po francusku na język czeski, jedynie wyraził zgodę na publikację swoich starszych dzieł.
Jego powieść Żart była satyrą na życie w komunistycznej Czechosłowacji.
Ze względu na krytykę wobec interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku dzieła Kundery trafiły na czarną listę. Pisarz w 1975 roku wyemigrował do Francji, gdzie opublikował Księgę śmiechu i zapomnienia.
W 1984 roku opublikował swoje najbardziej znane dzieło, czyli powieść Nieznośna lekkość bytu opowiadającą o losie małżeństwa, któremu przychodzi wieść życie w Pradze w okresie Praskiej Wiosny. W 1988 roku Philip Kaufman dokonał ekranizacji tej książki, która okazała się sukcesem. Kundera nie był jednak z niej zadowolony; od tego momentu nie wyraził już zgody na ekranizację żadnego ze swoich dzieł. W 1990 roku wydał Nieśmiertelność, ostatnią powieść napisaną w języku czeskim (późniejsze utwory pisał po francusku)[5], w której nad elementem politycznym przeważa element filozoficzny.
Nie był uważany za pisarza politycznego. Wątki polityczne, znane z jego wczesnych dzieł, znikają z czasem na rzecz rozważań filozoficznych. Jego styl, inspirowany dziełami Friedricha Nietzschego, daje się także odczuć u pisarzy młodego pokolenia.
Prace Kundery często odnoszą się do muzyki[6], autor zabierał też głos w sprawie czeskiego folku.
Jego prace były tłumaczone na liczne języki świata, m.in. na angielski, niemiecki, hiszpański, grecki i polski.
Jego bratem stryjecznym był Ludvík Kundera (1920–2010), poeta, dramaturg, prozaik, tłumacz. Pierwszą żoną Milana była śpiewaczka Olga Haas (ur. 1937)[7][8], córka Pavla Haasa (1899–1944), kompozytora pochodzenia żydowskiego, który zginął w komorze gazowej w Auschwitz-Birkenau i bratanica aktora Hugona Haasa (1901–1968). Emigrował z drugą żoną, Věrą Hrabánkovą, w 1975 roku[9].
W latach 1967–1970 polskie tłumaczenia „Śmiesznych miłości” i „Żartu” zostały wydane przez „Śląsk” i PIW.
W latach osiemdziesiątych XX w. wiele utworów Kundery ukazało się w Polsce w drugim obiegu, w takich wydawnictwach, jak „Przedświt”, „Niezależna Oficyna Wydawnicza”, „Litery”, „Aspekt”, „ECCO”, „Rytm”, Oficyna Literacka, „Wers”, „Bis”.
Po 1989 książki Kundery wydawały w Polsce Państwowy Instytut Wydawniczy, Wydawnictwo W.A.B. i wydawnictwo Wilga. Jego utwory tłumaczyli Agnieszka Holland, Marek Bieńczyk, Piotr Godlewski, Jacek Illg, Andrzej Jagodziński i Emilia Witwicka .
Jego dramaty wystawiano na deskach polskiego teatru. Prapremiera "Kluczy" odbyła się 21 grudnia 1967 w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu[10], a prapremiera sztuki "Kubuś i jego pan" odbyła się 22 marca 1990 w Teatru "Wybrzeże"[11].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.