Święta
Mechtylda z Magdeburga
Mechthild von Magdeburg
Ilustracja
Wizerunek z końca XIX wieku, stalla z kościoła Leutkirch im Allgäu
Data i miejsce urodzenia

ok. 1208
k. Magdeburga

Data i miejsce śmierci

1282 lub 1294
Klasztor Helfta (k. Eisleben)

Czczona przez

Kościół katolicki
Kościół ewangelicko-augsburski
Wspólnotę anglikańską

Wspomnienie

15 sierpnia (kat.),
26 lutego (lut.),
19 listopada (ang.)

Szczególne miejsca kultu

Diecezja Magdeburga

Mechtylda z Magdeburga (z Helfty) (ur. ok. 1208 k. Magdeburga, zm. 1282 lub 1294 w klasztorze w Helfcie) – średniowieczna mistyczka chrześcijańska należąca do beginek, później zakonnica benedyktyńska, błogosławiona Kościoła katolickiego i święta Kościoła anglikańskiego.

Żywot świętej

Mechtylda urodziła się w arystokratycznej rodzinie w Saksonii, prawdopodobnie około 1208 roku. Informacje o jej życiu są bardzo skąpe, często oparte wyłącznie na fragmentarycznych wzmiankach zawartych w jej dziele i niepotwierdzone przez inne źródła.

W wieku 12 lat została „pozdrowiona” przez Ducha Świętego (por. Strumień światła Boskości, IV.2). Opuściła dom i mając 23 lata związała się z beginkami w Magdeburgu (IV.2). Wraz z towarzyszkami prowadziła skromne życie zgodne z Ewangelią, wypełnione modlitwą, pracą i umartwieniem. Z czasem – podobnie jak Hadewijch – wypracowała sobie w beginażu pewien autorytet (VI.7). Grupa, do której należała, pozostawała pod silnym wpływem dominikanów (IV.20–22). Mechtylda mogła znać m.in. Wichmanna z Arnstein (ok. 1180–1274), a jej spowiednikiem i kierownikiem duchowym był inny dominikanin, Henryk z Halle. To on zachęcił Mechtyldę, by spisała swoje przeżycia w dziele zatytułowanym Strumień światła boskości (IV.2)[1]. Ocenia się jednak, że jego wpływ na ostateczny kształt dzieła był raczej nieznaczny[2].

Mechtylda zaczęła spisywać swoje przeżycia ok. 1250 roku[potrzebny przypis]. Pierwsze pięć ksiąg ukończyła do 1260 roku, a w ciągu kolejnej dekady powstała szósta[1]. Około 1272 roku, zmuszona naciskami ze strony zdemoralizowanego kleru, który krytykowała, schorowana już Mechtylda przeniosła się do klasztoru Helfcie koło Eisleben[2]. Schroniła się tam w benedyktyńskim klasztorze, który był kojarzony z cysterkami z powodu stosowanej reguły, jednak cysterskiej jurysdykcji nie podlegał[3][a]. Helfta była jednym z najważniejszych ośrodków kobiecej duchowości w późnych wiekach średnich[1]. W momencie przybycia Mechtyldy zamieszkiwały już w nim trzy inne wielkie mistyczki: ksieni Gertruda z Hackeborn, jej młodsza siostra Mechtylda oraz Gertruda Wielka (z Helfty)[4]. W tym środowisku powstała ostatnia, siódma księga dzieła Mechtyldy, która odróżnia się od pozostałych – większy nacisk kładzie na kwestie dogmatyczne i reguły życia we wspólnocie zakonnej[2].

Klasztor w Helfcie stał się centrum mistycznego doświadczenia Boga dla kobiet, a konsekwencją tego są dzieła Mechtyldy z Magdeburga i jej mistrzyni Mechtyldy z Hakeborn, zredagowane przez Gertrudę Wielką, która również jest autorką własnych pism[potrzebny przypis].

Spływające światło boskości

Dzieło składa się z siedmiu ksiąg i nosi tytuł Spływające światło boskości (niem. Das fließende Licht der Gottheit). Zyskało Mechtyldzie wielu zwolenników, lecz także spotkało się z krytyką szczególnie ze strony krytykowanej przez nią hierarchii kościelnej. Z tego względu, jak z powodu i działań wojennych okresu wielkiego bezkrólewia, musiała schronić się w klasztorze w Helfcie.

Spływające światło boskości ma wybitnie osobisty charakter w którym dominuje bezpośrednie i otoczone tajemnicą spotkanie z Bogiem. Język zastosowany przez Mechtyldę dla opisu związku duszy z Bogiem, nie różni się wiele od języka trubadurów niemieckich – minnesangerów, jest bogaty, pełen uniesienia i gorącego uczucia. Mechtylda także jako jedna z pierwszych mistyczek użyła obrazu Serca Jezusa przebitego włócznią – co przyczyniło się do późniejszego rozwoju kultu Serca Jezusowego[5].

Dzieło Mechtyldy z Magdeburga napisane jest prozą, a niekiedy wierszem. Datuje się je na drugą połowę XIII wieku. Pierwotnie zostało spisane w języku dolnoniemieckim – choć Mechtylda znała również łacinę[4]. Ta wersja jednak zaginęła i dziś dzieło jest nam znane w dwóch przekładach – łacińskim i alemańskim[2]. Wiele rękopisów zawierało jedynie pięć pierwszych ksiąg. Ich różnorodność świadczy o tym, że redakcja tekstu przebiegała stopniowo[6]. W XIX wieku zostało ponownie odkryte i wydane drukiem.

Przekład łaciński

Tłumaczenie dzieła na łacinę – znane pod tytułem Lux divinitatis – powstało w środowisku dominikańskim, być może w Erfurcie. Bazuje na rękopisie zawierającym pierwsze sześć ksiąg i w niektórych miejscach znacząco odbiega od znanej nam dzisiaj wersji niemieckojęzycznej. Ponieważ działający w Erfurcie Dietrich (Teodoryk) z Apoldy(inne języki) wykorzystał w swoim Vita S. Dominici znaczące fragmenty łacińskiej wersji dzieła, musiała ona powstać w latach 80. lub 90. XIII wieku[7]. Można więc stwierdzić, że był to jeden z pierwszych tekstów mistycznych spisanych w języku ludowym, które zostały przełożone na łacinę[2].

Przekład alemański

Istnieje także przekład alemański, który powstał w latach 1343–1345 w środowisku dominikańskim skupionym wokół świeckiego duchownego Henryka z Nördlingen(inne języki)[8]. Henryk był duszpasterzem rozwijającego się w południowych Niemczech ruchu „przyjaciół Boga(inne języki)” i zalecał lekturę dzieła Mechtyldy swoim podopiecznym, m.in. Małgorzacie Ebner[2].

Kult

Trudno stwierdzić, czy Mechtylda z Magdeburga była czczona już w średniowieczu. Co prawda niektóre manuskrypty jej dzieła przypisują autorce miano świętej, ale nie można wykluczyć, że wynikało to z jej utożsamienia z Mechtyldą z Hackenborn[9]. Jak podaje Catholic Encyclopedia: „Mimo że przez niektórych nazywana świętą, nigdy nie została kanonizowana i najwyraźniej nigdy nie była publicznie czczona”[10]. Obecnie kult Mechtyldy rozwija się w Kościele katolickim – w diecezji magdeburskiej jest wspominana jako błogosławiona 16 września (memoria ad libitum)[11][12]. Niektóre źródła podają ponadto, że w Kościele powszechnym jest wspominana 15 sierpnia[12][13]. Nie potwierdza tego jednak Martyrologium Romanum (gdzie jedynie pod datą 19 listopada figuruje jej siostra z zakonu w Helfcie, Mechtylda z Hackenborn[14]) ani Acta Sanctorum. W Vollständiges Heiligen-Lexikon wymieniona jest bez określenia przysługującego jej tytułu czy dnia wspomnienia[15].

Wspomnienie liturgiczne

Wspomnienie liturgiczne Mechtyldy z Magdeburga obchodzone jest[13]:

Zobacz też

Uwagi

  1. Dopiero po upadku systemu NRD (1990), klasztor wrócił do własności Kościoła i został przebudowany na zakon cysterek; za źródłem: Klasztor Helfta - oficjalna strona (niem.)

Przypisy

  1. a b c McGinn 1991 ↓, s. 222.
  2. a b c d e f McGinn 1991 ↓, s. 223.
  3. Gertruda Wielka z Helfty na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)
  4. a b Kowalczyk 2019 ↓, s. 303.
  5. Kowalczyk 2019 ↓, s. 304.
  6. Hellgardt, Nemes i Senne 2019 ↓, s. XVII.
  7. Hellgardt, Nemes i Senne 2019 ↓, s. XVIII.
  8. Hellgardt, Nemes i Senne 2019 ↓, s. XIX.
  9. "sancta mulier nomine Mechtildis": Mechthild (von Magdeburg) und ihre Wahrnehmung als Religiose im Laufe der Jahrhunderte, [w:] Balázs J. Nemes, Das Beginenwesen in Spätmittelalter und Früher Neuzeit, Stuttgart 2015, s. 331–351 (niem.).
  10. Mechtild of Magdeburg, [w:] Michael Ott, Catholic Encyclopedia, t. 10, New York: Robert Appleton Company, 1911.
  11. Gotteslob. Katholisches Gebet- und Gesangbuch Ausgabe für die (Erz-)Diözesen Berlin, Dresden-Meißen, Erfurt, Görlitz und Magdeburg, Leipzig: St. Benno-Verlag, 2013, s. 1156, ISBN 978-3-7462-4005-3.
  12. a b Katholische Kirche St. Mechthild (Magdeburg-Nord) [online], Katholische Pfarrei St. Johannes Bosco Magdeburg [dostęp 2024-03-25].
  13. a b Schäfer 2023 ↓.
  14. Martyrologium Romanum, wyd. II (editio altera), Typis Vaticanis, 2004, s. 632.
  15. Mechtildis (18), [w:] Vollständiges Heiligen-Lexikon, t. Band 4, Augsburg 1875, s. 386 (niem.).

Bibliografia

Literatura podmiotu

Przekład polski

  • Mechtylda z Magdeburga Strumień światła Boskości Kraków-Tyniec, Wydawnictwo Benedyktynów, 2004, przekł. i oprac. O. Polikarp Jan Nowak OFM ; red. t. S.M. Imelda Rosińska OSBap. ISBN 83-7354-013-X

Wydania krytyczne

  • Ernst Hellgardt, Balázs J. Nemes, Elke Senne (red.), ‚Lux divinitatis‘ – ‚Das liecht der gotheit‘: Der lateinisch-frühneuhochdeutsche Überlieferungszweig des ‚Fließenden Lichts der Gottheit'. Synoptische Ausgabe, De Gruyter, 2019, DOI: 10.1515/9783110294842, ISBN 978-3-11-029484-2 (łac. • niem.).

Literatura przedmiotu

  • Marta Kowalczyk, Cztery mistyczki, dwa imiona i jeden klasztor, „Studia Warmińskie”, XLVI, 2019, s. 295-305 (pol.).
  • Bernard McGinn, The Presence of God: The flowering of mysticism. Men and women in the new mysticism (1200-1350), New York: Crossroad, 1991, ISBN 978-0-8245-1742-7 (ang.).
  • Joachim Schäfer, Mechthild von Magdeburg [online], Ökumenisches Heiligenlexikon, 2023 [dostęp 2024-03-25] (niem.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się