Marcin Kromer
Biskup
Ilustracja
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1512
Biecz

Data i miejsce śmierci

5 marca 1589
Lidzbark Warmiński

Biskup koadiutor warmiński
Okres sprawowania

1570–1579

Biskup warmiński
Okres sprawowania

1579–1589

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

1579

Sakra biskupia

6 grudnia 1579

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

6 grudnia 1579

Konsekrator

Stanisław Karnkowski

Współkonsekratorzy

Piotr Kostka Adam Pilchowski

Medal Lidzbark Warmiński – miasto mężów znakomitych z wizerunkiem m.in. Marcina Kromera (proj. J. Gosławski, 1958)

Marcin Kromer herbu Kromer (ur. 11 listopada 1512 w Bieczu, zm. 23 marca 1589 w Lidzbarku Warmińskim) – humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, kustosz sandomierski, kanonik krakowski, wiślicki, kielecki i warmiński[1], jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie[2], sekretarz króla Zygmunta I Starego od 1544 roku[3], przedstawiciel dyplomatyczny Królestwa Polski w Państwie Kościelnym w 1548 roku[4].

Życiorys

Marcin Kromer urodził się w spolonizowanej rodzinie mieszczanina Grzegorza i szlachcianki Agnieszki z Czermińskich[5]. Ukończył szkołę parafialną w Bieczu, a następnie studiował w Akademii Krakowskiej (1528–1530). Po uzyskaniu tytułu bakałarza pozostał w Krakowie. W latach 1533–1537 pracował w kancelarii królewskiej. W latach 1537–1539 studiował we Włoszech: w Padwie i Bolonii. W roku 1540 wrócił do Polski jako doktor obojga praw, by zostać sekretarzem arcybiskupa krakowskiego Piotra Gamrata. W 1542 roku przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1543–1544 pełnił funkcję posła arcybiskupa do Rzymu, w 1544 roku otrzymał kanonię krakowską.

W 1544 roku został sekretarzem królewskim Zygmunta I Starego i bliskim współpracownikiem podkanclerzego (i późniejszego kanclerza wielkiego koronnego) Samuela Maciejowskiego. Zajmował się sprawami pruskimi i jako znawca tej prowincji otrzymał w 1551 roku kanonię warmińską. W 1552 roku za prace historyczne o Polsce otrzymał od króla nobilitację. W latach 1558–1564 był stałym posłem na dworze cesarza. W 1570 roku został mianowany koadiutorem biskupstwa warmińskiego zastępując kardynała Stanisława Hozjusza. W 1579 roku został biskupem diecezji warmińskiej, na jego zlecenie wykonane zostały pierwsze mapy Warmii. W dniu 18 marca 1583 roku zatwierdził pierwszą regułę Zgromadzeniu św. Katarzyny w Braniewie, którego założycielką była bł. Regina Protmann. Powiększył zbiory biblioteki biskupiej, m.in. o rękopis Galla Anonima, ufundował też epitafium Mikołajowi Kopernikowi.

Dzieła

Po łacinie

  • Musicae elementa (Kraków, 1532, wyd. Hieronim Wietor) – traktat dedykowany Mikołajowi Lutomirskiemu, do naszych czasów dotrwał tylko początek fragmentu De plana musica liber prior
  • De musica figurata liber posterior (Kraków, 1534, 1539 także u Wietora), razem z Opusculum musices noviter congestum Sebastiana z Felsztyna.
  • Martini Cromeri Sermo de tuenda dignitate sacerdotii, Petricoviae in Synodo habitus, Kraków 1542
  • De origine et rebus gestis Polonorum libri XXX (O pochodzeniu i czynach Polaków ksiąg trzydzieści, znane także jako O sprawach, dziejach i wszystkich innych potocznościach koronnych polskich, przekład polski w 1611) wydana po raz pierwszy w 1555 roku w Bazylei
  • Polonia sive de situ, populis, moribus, magistratibus et re publica regni Polonici libri duo (znane jako Opis Polski albo Polska, przekład polski Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego Władysława Syrokomli w 1853) – pierwsze autoryzowane wydanie w 1577 roku
  • Catecheses sive Institutiones duodecim de septem Sacramentis & sacrificio Missae & de funebribus exequiis: ad utilitatem parochorum & aliorum Sacerdotum, in Polonicam Germanicamque linguam conversae, Kraków 1570
  • Oratio Martini Cromeri in funere optimi & maximi principis, Sigismundi, eius nominis primi Polonorum, Lituanorum, Russorum, Prussorum, & Masoviorum Regis etc., Kraków 1548

Po polsku

Przypisy

  1. Jan Wiśniewski: Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186–1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1928, s. 164.
  2. Zdzisław Libera, Jadwiga Pietrusiewiczowa, Jadwiga Rytel. Od średniowiecza do oświecenia. t. I, 1989. s. 76.
  3. Andrzej Wyczański: Między kulturą a polityką. Sekretarze Zygmunta Starego 1506-1548, Warszawa 1990, s. 256.
  4. Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 143.
  5. Marcin Kromer na stronie leksykonkultury.ceik.eu

Bibliografia

  • Elżbieta Witkowska-Zaremba: Kromer Marcin. W: Encyklopedia muzyczna PWM pod red. Elżbiety Dziębowskiej. T. V: klł, PWM, Kraków 1997.
  • Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Elżbieta Witkowska-Zaremba: Kromer, Marcin. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, wersja online
  • Aleksander Batowski: Sprawa z poselstwa Marcina Kromera do Ferdynanda cesarza w latach 1558–1563, Lwów 1853.
  • Towarzystwo Kulturalne Biecza i Regionu im. bpa Marcina Kromera
  • Marcin Kromer w bazie catholic-hierarchy.org (ang.)

Linki zewnętrzne

  • Dzieła Marcina Kromera w bibliotece Polona

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się