Maksim Bahdanowicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 grudnia 1891
Mińsk

Data i miejsce śmierci

25 maja 1917
Jałta

Zawód, zajęcie

pisarz, tłumacz

Maksim Bahdanowicz (biał. Максі́м Ада́мавіч Багдано́віч, pol. Maksym Bogdanowicz) (ur. 9 grudnia

1891 w Mińsku, zm. 25 maja 1917 w Jałcie)[1]białoruski poeta, prozaik, krytyk literacki, historyk, tłumacz literatury niemieckiej i francuskiej. Swe prace pisał po białorusku, rosyjsku i ukraińsku.

Życiorys

Maksim Bahdanowicz, zdjęcie z lat ok. 1910-11

Maksim Bahdanowicz urodził się w rodzinie etnografa, Adama Bahdanowicza[2]. Po śmierci matki, w 1896 roku wraz z ojcem i rodzeństwem przeniósł się do Niżniego Nowogrodu, gdzie wychował się poza środowiskiem białoruskim. W latach 1902–1908 uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum w Niżnim Nowogrodzie. W roku 1908 wraz z rodziną przeniósł się do Jarosławia, w którym ukończył liceum prawnicze. Pomimo iż uzyskał rosyjskie wykształcenie, poeta był świadom swego pochodzenia i interesował się wszystkim co białoruskie. Wedle świadectw ojca, Maksim Bahdanowicz zaczął pisać wiersze po białorusku w wieku 10 lat.

Jako 16-latek, w 1907 r. Bahdanowicz zadebiutował w białoruskim piśmie „Nasza Niwa” wydawanym w Wilnie[2], publikując utwór poetycki "Muzyka"[3]. W 1913 wydrukowany został jego zbiór poezji "Wianok"[2][1].

Rok po śmierci brata Wadima w 1909 r. poeta po raz pierwszy odwiedził Jałtę. Wyjazd ten związany był z chorobą Bahdanowicza – gruźlicą. Na rok przed śmiercią w 1916 roku poeta zamieszkał w Mińsku, gdzie podjął pracę w administracji publicznej (jako członek gubernialnej komisji żywnościowej). Tworzył nie tylko własne dzieła, tłumaczył na język białoruski m.in. Heinego, Schillera, Horacego i Verlaine’a.

Po raz drugi i zarazem ostatni, w marcu 1917 roku, Bahdanowicz wyjechał do Jałty, gdzie spędził swe ostatnie dni. 25 maja 1917 r. poeta zmarł w wieku 26 lat na gruźlicę, która wcześniej zabrała jego matkę i brata.

Twórczość

Wprowadził do poezji białoruskiej sonet[4]. W twórczość Bahdanowicza pojawiają się motywy biblijne np. w powieści Apokryf oraz w Łabędziu – straceńcu (1916 r.). Sporą część swej poezji poeta poświęca motywowi folklorystycznemu. Do wierszy o folklorze zalicza się: Wodnika, Nad jeziorem, Rusałkę, Leszego, Jezioro, Króla węży oraz cykl Wiersze na modłę białoruską.

Bahdanowicz należy do grona poetów, dla których wolność i niepodległość są bardzo ważne. Poeta nie mógł pogodzić się z sytuacją, w jakiej znalazła się jego ojczyzna, co odzwierciedlają wiersze Kraju ojczysty! Wyklęty przez Boga... i Narodzie, Białoruski Narodzie!. Nieobcy Bahdanowiczowi był także motyw kobiety, na co dowodem są cykle poetyckie Madonny, oraz Miłość i mogiła. Z kolei wiersz Wieczór składa się na cykl wierszy poświęconych motywowi nocy, wieczoru i ciemności. Prawdopodobnie ze względu na swoją chorobę poeta często poruszał temat śmierci m.in. w wierszach: Beznadziejność, Tak wiele w naszym życiu jest dróg..., Dziadek itd.

W poezji Bahdanowicza przeplatają się ze sobą wątki romantyczne z modernistycznymi i realistycznymi, a wiersze obfitują różnorodnością tematyki. Poeta pisał także prozę, podejmował wątki historyczne, filozoficzne i etyczne. Zajmował się także pracami krytycznoliterackimi oraz podejmował się tłumaczeń z j. franc., niem., łaciny i greki.

Pokłosie

W 1982 r. w Grodnie otwarte zostało muzeum Bahdanowicza[5], mieszczące się w domu, w którym mieszkał w latach 1892–1896[3]. Zaś rok 1991 został ogłoszony przez UNESCO rokiem Maksima Bahdanowicza.

Publikacje

Muzeum poświęcone poecie w Mińsku.
  • Музыка (Muzyka, 1907)
  • Из песен белорусского мужика (1909)
  • Дождь в поле и холод (1909)
  • В деревне (1909-1912)
  • Двинемся, братья, скорей! (1910)
  • Слуцкие ткачихи (1912)
  • Пан и мужик (1912)
  • Вянок (Wianok, 1913)
  • Пагоня (Pogoń, 1913) – jeden z nieoficjalnych patriotycznych hymnów Białorusi
  • Межи (1914)
  • Эмигрантская песня (1914)
  • Страцім-лебедзь (1916)
  • Karotkaja historyja biełaruskaj pismianności da XVI stalećcia
  • Nowy period u historyji biełaruskaj literatury

Polskie przekłady

Przypisy

  1. a b Bahdanowicz Maksim, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-05-05].
  2. a b c Bahdanowicz Maksim, [w:] Mały Słownik Pisarzy Narodów Europejskich ZSRR, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966, s. 25.
  3. a b Jeden z klasyków białoruskiej literatury [online], Studio Wschód, 9 grudnia 2022 [dostęp 2023-05-05].
  4. Bahdanowicz Maksim, [w:] Jolanta Skrunda i inni, Pisarze świata. Słownik encyklopedyczny, Wyd. 2 zm. i rozsz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 55, ISBN 83-01-12776-7, OCLC 749572747 [dostęp 2023-05-05].
  5. Muzeum Maksima Bahdanowicza - Установа культуры Гродзенскi дзяржауны гiсторыка-археалагiчны музей | museum-grodno.by [online], 21 czerwca 2017 [dostęp 2023-05-05] (pol.).

Bibliografia

  • Dzieje literatury europejskiej, pod red. Władysława Floryna. PWN, Warszawa 1989.
  • Huszcza J., Antologia literatury białoruskiej, Ossolineum, 1978.
  • Nowa encyklopedia powszechna, PWN tom 1, Warszawa 1997.
  • Poźniak T., Antologia literatury białoruskiej od XIX do początku XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993.
  • Roszkowski W., Kofman J. (red.), „Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku”, Warszawa 2005, ISBN 83-7399-084-4.
  • Stubińska Z., Poezja Maksima Bahdanowicza w polskich przekładach, [w:] W kręgu kultury białoruskiej, WSP Olsztyn 1994.

Linki zewnętrzne

  • Maksim Bahdanowicz – wybór przekładów prac poety na język polski
  • https://web.archive.org/web/20081121001723/http://litaratura.belarushosting.org/bagdanovich/index.php
  • Максим Богданович (1891–1917) – zbiór przekładów wierszy na język ukraiński [online] [dostęp 2008-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-05] (ukr.).
  • Maksim Bahdanowicz – dzieła w bibliotece Polona

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się