Makaronizm – jednostka językowa (wyraz, wyrażenie, forma gramatyczna) o pochodzeniu obcym wpleciona do wypowiedzi w języku rodzimym; w innym znaczeniu również tekst literacki pisany w stylu makaronicznym, tj. obfitujący w takie elementy[1][2].
Pierwotnie termin „makaronizm” był odnoszony do wtrąceń łacińskich, charakterystycznych m.in. dla stylu wypowiedzi sarmatów w XVIII wieku[3]. W renesansowych Włoszech ukształtowało się pojęcie poezji makaronicznej, której styl obfitował w wyrazy łączące włoskie tematy leksykalne z łacińskimi końcówkami[4]. Współcześnie wyrazowi temu, choć kojarzonemu z konkretną grupą języków, przypisuje się szerszy zakres semantyczny, określając nim ogólną tendencję do mieszania środków językowych o odmiennym pochodzeniu, obserwowaną na przestrzeni różnych epok i na gruncie różnych języków[3].
Pod koniec XX wieku rozpowszechniły się w wielu językach (także w języku polskim) kalki z języka angielskiego, który we współczesnym świecie zastąpił łacinę i francuski w roli lingua franca.
Przykładem użycia makaronizmów może być cytat z Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza:
Twardowski ku drzwiom się kwapił
Na takie dictum acerbum,Diabeł za kontusz ułapił:
„A gdzie jest nobile verbum?”
Przykład makaronizmów niemieckich na gruncie słowackim[2]:
Povedz mi, má milá,
wer hat kemacht,že nemôžem spat
die kantze nacht?
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.