Urodziła się 20 czerwca 1930 w Falentach[3][4] jako Marta Magdalena Abakanowicz[3], córka pochodzącego z tatarskiej rodziny Konstantego Abakanowicza i Heleny Domaszewskiej[5], polskiej szlachcianki, bratanica Piotra Abakanowicza, podpułkownika pilota WP, jednego z przywódców Narodowych Sił Zbrojnych[6]. Przez ponad dwa lata po urodzeniu mieszkała razem z rodzicami w oficynie dawnego folwarku przy al. Hrabskiej[7]. Dzieciństwo spędziła w Krępie koło Sobolewa[8], tam także zastała ją wojna. W lipcu 1944 Abakanowiczowie opuścili majątek w obawie przed Armią Czerwoną i w przededniu Powstania Warszawskiego znaleźli się w stolicy[9].
Specjalizowała się w tworzeniu dużych, figuralnych kompozycji przestrzennych w oparciu o tkaninę (zwanych od jej nazwiska abakanami), z wykorzystaniem również innych materiałów, jak kamień, drewno i brąz. W 1965 brała udział w I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, gdzie zrealizowała formę przestrzenną o wysokości 7 metrów, przy współpracy z J. Podwalnym, J. Sznajderem. Rzeźba znajduje się przy ul. Przymurze oraz Przy Bramie Targowej w Elblągu[12].
Magdalena Abakanowicz realizowała się twórczo w różnych technikach: techniką tkacką posłużyła się, tworząc tzw. abakany, z kolei praca Nierozpoznani, wykonana z okazji 750-lecia lokacji Poznania jest odlewem z żeliwa[19]. W 1965 nagrodzona została złotym medalem na Biennale w São Paulo, co było początkiem jej światowej kariery[20].
Przykłady prac artystki według technik i tematyki to m.in.
Abakany
Czerwony Abakan 1969, 1969, tkany z sizalu na metalowym usztywnieniu, Collection of the Museum Bellerive w Zurychu
Czarny Environment, 1970–1978, 15 elementów tkanych z sizalu na metalowym usztywnieniu każdy, kolekcja artystki
Pomarańczowy abakan, 1971, tkany z sizalu na metalowym usztywnieniu, kolekcja artystki
W latach 60. Magdalena Abakanowicz stworzyła cykl dużych prac wykonanych technikami tkackimi, np. z powrozów[22]. Formy rzeźbiarskie konstruowane z tak niekonwencjonalnego materiału zrewolucjonizowały spojrzenie na tkaninę artystyczną. Zrywały one z dotychczasową płaszczyznowością tkanin przeznaczonych do dekoracji wnętrza[23]. Spełniały też funkcję praktyczną jako próba dostosowania monumentalnej rzeźby do skromnych warunków lokalowych: takie prace można było łatwiej magazynować. W 1962 roku na Międzynarodowym Biennale Tkaniny w Lozannie zaprezentowała pracę "Kompozycja białych form”, której faktura składała się nie tylko z wełny, lnu i nici, ale także sizalu. W 1965 tkanina nagrodzona Biennale w São Paulo, została nazwana od nazwiska twórczyni „abakanem” i odtąd przestrzenne prace artystki wykonane w tej technice miały już być tak nazywane[20].
W piątek, 24 września 2021 roku odbyła się w Gdyni-Orłowie uroczystość nadania Państwowemu Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni imienia Magdaleny Abakanowicz. Uroczystemu aktowi nadania szkole patronki towarzyszył wernisaż prac artystki[10].
1975: Organic Structures and Human Forms, Whitechapel Art Gallery, Londyn
1976: Organic structures and soft forms, Art Gallery of New South Wales Sydney; National Gallery of Victoria, Melbourne
1978: Magdalena Abakanowicz. Tkanina. Ośrodek Propagandowy Sztuki, Łódź
1978/79: Magdalena Abakanowicz. Salon Sztuki Współczesnej BWA, Bydgoszcz
1982: Abakanowicz. Alterations. Musee d Art Moderne de la Ville Paris, Paryż; Glenbow-Alberta Institute, Calgary
1983/84: Magdalena Abakanowicz. Retrospective. Museum of Contemporary Art, Chicago; Visual Arts Center of Alaska; Portland Art Museum, Portland; National Academy of Science, Waszyngton
1985/86: Magdalena Abakanowicz – About Men, Sculpture. Xavier Fourcade Inc., Nowy Jork; Virginia Museum of Fine Arts Richmond; Galeria Sztuki Plastycznej KUL, Lublin
1987: Abakany i Alteracje Magdaleny Abakanowicz. BWA i Muzeum „Stilon”, Gorzów Wielkopolski; Rathaus und Galerie im Ganserhaus, Wasserburg
1988: War Games and Inkarnations. Galerie Turske & Turske, Zurych
1991: Magdalena Abakanowicz. Muzeum Sztuki, Łódź; Muzeum Narodowe, Warszawa; Museum of Contempoary Art, Hiroszima
1992/94: Magdalena Abakanowicz. Abington Art Center – Sculpture Garden, Filadelfia
1994/95: Magdalena Abakanowicz. Galeria Marlborough, Madryt; Museo Fundacion Pilar y Joan Miro, Barcelona; CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa; Sotheby's, Sztokholm
1996/1997: Hand – like Trees. Doris Freedman Plaza, Nowy Jork
1997: Mutants. Marlborough Gallery, Nowy Jork
1998: Abakanowicz. Starmach Gallery, Kraków
1999: Abakanowicz on the Roof, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
1999: Wild flowers (drawnings) Marlborough Gallery, Nowy Jork
2000: Black crowd – Pour le merite. Skulpturengarten, Dortmund
2000: 95 Figures from the Crowd of 1095 Figures Marlborough Gallery, Nowy Jork
2000: Working proces. The Gori Collection, Santomato di Pistoia, Włochy
2001: About Human Condition. Grant Selwyn Fine Art, Beverly Hills, Musee d Art Moderne et d Art Contemporain Liège, Wiliam Benton Museum of Art Connecticut
2016: Abakanowicz//Pijarowski – The art dimensions. Galeria Kuratorium, Warszawa[26]
2022/23: Magdalena Abakanowicz – Every Tangle of Thread and Rope. Tate Modern, Londyn[27]2023: Abakanowicz - Muzeum Północno-Mazowieckie w Łomży https://www.4lomza.pl/index.php?wiad=65262
Realizacje stałe w przestrzeni publicznej
1965: Standing Shape – (stal), Elbląg, (utworzono w 1965)
1983-89: Sarcophagi in Glass Houses, 4 formy, stal, drewno, szkło, Storm King Art Center Nowy Jork
1985: Katarsis – 33 figury – (brąz), The Gori Collection, Santomato di Pistoia, Włochy (utworzono w 1985)
1987: Negev – 7 figur – (kręgi z kamienia), Israel Museum Jerozolima (utworzono w 1987)
1988: Space of Dragon – 10 metaforycznych figur zwierzęcych (brąz), Seoul Olympic Museum of Art, Seul (utworzono w 1985)
1990: Space of Nine Figures – 9 figur (brąz), Immanuel Kant-Park, Wilhelm Lehmbruck – Museum Duisburg (utworzono w 1990)
2010: King Arthur's Court – 4 figury (stal nierdzewna), Warszawa (utworzono 2005/07)
2010: Ten Seated Figures – 10 figur (żeliwo), Yorkshire Sculpture Park, Wakefield (utworzono w 2010)
2010: Ten Seated Figures – 10 figur (żeliwo), Sculpture Park, Szanghaj
2011: Group of Ten – 10 figur (brąz), Davidson College Art Galleries, Davidson (utworzono w 2011)
Wirtualna rzeczywistość
W 2016 powstała aplikacja w technologii „Stright Eye” zaimplementowanej w wirtualnej rzeczywistości, pokazująca pracownię prof. Abakanowicz oraz jej wybrane prace. Rozwiązanie to miało swoją premierę w Galerii Kuratorium w Warszawie w trakcie wystawy: Abakanowicz//Pijarowski – The Art Dimensions (Prologue – Warsaw), w 2017 zostało zaprezentowane w Nowym Jorku, planowane są pokazy w innych stolicach świata[28].
↑Magdalena Abakanowicz born 1930 | Tate. tate.org.uk. [dostęp 2016-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-29)]. (ang.).
↑ abcdHenryk Kurzyński i Komisja Statystyczna PZLA: Polska lekkoatletyka 1945-1960. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, październik 2014, s. 194. ISBN 978-83-64544-06-4.
↑ abcdeSłownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 15.
↑Magdalena Abakanowicz, Wielka Genealogia Minakowskiego. [dostęp 2013-12-01].
↑Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 34–35 i inne.
↑Małgorzata Zubik. Dom Abakanowicz popada w ruinę. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 13 maja 2022.
↑Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 53–60.
↑Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 71–77.
↑Centrum Sztuki GaleriaC.S.G.ELCentrum Sztuki GaleriaC.S.G., Otwarta Galeria. Formy przestrzenne w Elblągu. Przewodnik, Elbląg 2015, s. 66–69.
↑List otwarty w obronie dobrego imienia abp. Paetza. Wyborcza.pl, 2002-02-28. [dostęp 2022-03-15].
↑Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 365–375.
↑Piotr Sarzyński. Pochód abakanów. „Polityka”, s. 86, 1 stycznia 2020.
↑William Grimes: Magdalena Abakanowicz, Sculptor of Brooding Forms, Dies at 86. nytimes.com, 2017-04-21. [dostęp 2017-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-21)]. (ang.).
↑Dzieła Magdaleny Abakanowicz, które warto znać [online], Culture.pl [dostęp 2020-09-12](pol.).
↑ ab"W przestrzeni Magdaleny Abakanowicz. Tkanina i rzeźba" - wystawa w Rydze [online], Niepodległa - stulecie odzyskania niepodległości [dostęp 2020-09-12](pol.).
↑MagdalenaM.AbakanowiczMagdalenaM., Magdalena Abakanowicz, New York: Abbeville Press, 1982, ISBN 0-89659-323-1(ang.).brak strony (książka)
↑„Metamorfizm” Magdaleny Abakanowicz w Centralnym Muzeum Włókiennictwa [online], SZUM, 21 czerwca 2018 [dostęp 2020-09-12](pol.).
↑MAGDALENA ABAKANOWICZ patronką UAP — UAP Poznań. uap.edu.pl. [dostęp 2022-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-25)].
↑Ute Eggeling, Michael Beck: Magdalena Abakanowicz. Crowd and Individual.. Düsseldorf: Beck and Eggeling Kunstverlag GbR, 2015. ISBN 3-930919-99-0.brak strony w książce
↑The art dimensions – Abakanowicz//Pijarowski [online], Artinfo [dostęp 2022-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-16](pol.).
↑BartłomiejB.NiedzińskiBartłomiejB., Kuratorka z londyńskiej galerii o wystawie dzieł Magdaleny Abakanowicz: widzowie są nimi oszołomieni [online], Polska Agencja Prasowa, 18 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-18](pol.).
↑Wystawa Abakanowicz/Pijarowski – the art dimensions – w Galerii Kuratorium. kulturalna.warszawa.pl. [dostęp 2017-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-06)].
↑Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 17
↑Wręczono złote medale „Gloria Artis”. e-teatr.pl, 2005-09-10. [dostęp 2012-12-03].
↑AT: Abakany na Manhattanie. [w:] Nowy Dziennik Polish Daily News [on-line]. Outwater Media Group LLC, 15 czerwca 2012. [dostęp 2015-08-21].
↑Monika Małkowska: Niemiecki order dla Abakanowicz. Rzeczpospolita, 2010-03-14. [dostęp 2010-03-14].
Linki zewnętrzne
Nierozpoznani instalacja Magdaleny Abakanowicz (Poznań, Cytadela) – klip video
Prof. Magdalena Abakanowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2011-04-01].[martwy link]
Visiting the Studio of Magdalena Abakanowicz, the Godmother of Installation Art. Interview with Magdalena Grabowska and Marta Kowalewska at Contemporary Lynx Magazine
Magdalena Abakanowicz: the expressive power of art beyond limitations