| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
lodoicja |
| Gatunek |
lodoicja seszelska |
| Nazwa systematyczna | |
| Lodoicea maldivica J. F. Gmelin Syn. pl. 2(2):630. 1807 (ex H. Wendl. in O. C. E. M. G. de Kerchove de Denterghem, Palmiers 250. 1878 | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Lodoicja seszelska (Lodoicea maldivica J. F. Gmelin), nazywana także palmą seszelską oraz kokosem morskim (coco de mer) – gatunek rośliny z rodziny arekowatych (Arecaceae) z monotypowego rodzaju lodoicja Lodoicea. W naturze rośnie tylko w archipelagu Seszeli. Owoce tej palmy były znane od dawna, były przenoszone przez prądy morskie i wyrzucane na brzegi mórz, ale nie znano jednak ich pochodzenia[4]. Naukowa nazwa gatunkowa pochodzi od Malediwów, gdzie znaleziono owoce, na podstawie których opisano gatunek, odkryty później na Seszelach w 1743[5]. Nasiono wypełniające dwupłatowy owoc jest największym w świecie roślin[6]. Ze względu na jego podobieństwo do kobiecych bioder, nasiono uważane było (przed znalezieniem źródła jego pochodzenia) za dzieło szatana, a uznający je za dzieło natury wierzyli przynajmniej w to, że działa jak afrodyzjak[7].
Lodoicja jest rośliną zagrożoną wyginięciem, gdyż występuje na niewielkim tylko obszarze, z dostępnymi siedliskami silnie zredukowanymi z powodu działalności człowieka, a jego populacja ulega zmniejszeniu[3]. Pozyskiwanie owoców praktycznie wstrzymało naturalne odnawianie się gatunku[8]. Ograniczone zasoby zagrożone są przez pożary i rośliny inwazyjne[6], bardzo dużym potencjalnym zagrożeniem jest introdukcja patogenu[3].
Lodoicja widnieje na herbie Seszeli. Wnętrze nasion jest jadalne i uchodzi za przysmak – ma kremową barwę i galaretowatą konsystencję[6]. Jadalny jest także wierzchołek wzrostu (serce palmy)[8]. Zdrewniała część owocni wykorzystywana jest do wyrobu naczyń i mis, dawniej wykańczanych także metalami szlachetnymi[7]. Nasiona wykorzystywane są jako lecznicze w Ajurwedzie i tradycyjnej medycynie chińskiej. Syropami i zupami z nich leczy się kaszel, przeziębienie, katar i przewlekłe zapalenie oskrzeli. Owocom tradycyjnie przypisuje się także moc ochronną wobec trucizn[8]. Liście wykorzystywane są do krycia chat, wyplatania koszy i kapeluszy, młodymi wypełnia się poduszki. Z pni sporządza się meble[8].
Gatunek rośnie w naturze wyłącznie na Seszelach. Mimo że owoce znajdowane bywają na plażach Oceanu Indyjskiego – nigdzie indziej na jego brzegach palma ta nie występuje ponieważ fale przenoszą tylko puste owoce (te zawierające prawidłowo rozwinięte nasiono mają ciężar właściwy 1,2 kg/dm3 i toną w wodzie)[5]. Gatunek rośnie w kilku lokalizacjach na dwóch wyspach archipelagu – Praslin i Curieuse[3]. Populacje w obu lokalizacjach chronione są w parkach narodowych – Praslin i Curieuse[6]. W przeszłości gatunek występował także na trzech innych wysepkach w pobliżu Praslin: Round, St. Pierre i Chauve-Souris[3].
Handel nasionami znajduje się pod ścisłą kontrolą rządu Seszeli od 1995. Poza tymi wyspami palma ta uprawiana jest sporadycznie w pojedynczych ogrodach botanicznych, m.in. w Królewskim Ogrodzie Botanicznym w Edynburgu, Ogrodzie Botanicznym Foster na Hawajach i w Królewskim Ogrodzie Botanicznym w Peradeniya w Sri Lance[6].
Są to palmy żyjące 200–350 lat[7]. Nasiona dojrzewają przez 4–8 lat[5]. Kiełkują i rosną najlepiej w wilgotnej, ciężkiej i żyznej glebie o odczynie obojętnym lub kwaśnym. Korzeń z kiełkującego nasiona osiąga głębokość 4 m, zanim zaczyna się rozgałęziać. Rośliny te wymagają dużej wilgotności powietrza[6], są wrażliwe na zimno[8]. Rosną powoli przez kilka pierwszych lat tylko w postaci liści odziomkowych – bez tworzenia pnia[8]. Dojrzałość osiągają (zaczynają kwitnąć) po 25–50 latach wzrostu. Nasiona powstają na okazach żeńskich tylko wtedy, gdy w ich bliskim sąsiedztwie znajdują się okazy męskie[6].
Na wyspach palmy te występują w różnych siedliskach – na terenach skalistych, na klifach, stokach wzniesień i w dolinach, gdzie rosną najlepiej na głębokich, przepuszczalnych glebach, często tworząc niemal jednogatunkowe skupienia. Do gatunków częściej im towarzyszących należą Deckenia nobilis i Pandanus hornei. Częste są na lodoicji epifity – porosty i paprocie, natomiast runa pod tymi palmami praktycznie nie ma ze względu na pokrycie gleby warstwą opadłych liści. Ze skupiskami tych palm związane są takie gatunki ptaków jak papuzica seszelska i szczeciak grubodzioby oraz gekonowate: Phelsuma sunbergi, Phelsuma asiatica i Ailuronyx sechellensis[3].
Borassus sonneratii Giseke, Cocos maldivica J. F. Gmel., Lodoicea callypige Comm. ex J. St.-Hil., Lodoicea sechellarum Labill., Lodoicea sonneratii (Giseke) Baill.
Gatunek z monotypowego rodzaju lodoicja Lodoicea Labillardière in A. P. de Candolle, Bull. Sci. Soc. Philom. Paris 2: 171. 21 Dec 1800-20 Jan 1801[10]. Należy do rodziny arekowatych (Arecaceae), a w obrębie rodziny do podrodziny Coryphoideae, plemienia Borasseae i podplemienia Lataniinae[9].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
