| |
| Rodzaj aktu |
ustawa |
|---|---|
| Przedmiot regulacji |
sądowe prawo rzymskie |
| Status |
nigdy nieuchylona, nie obowiązuje |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Ustawa dwunastu tablic, prawo dwunastu tablic (łac. lex duodecim tabularum) – pierwsza kodyfikacja[1] prawa zwyczajowego rzymskiego dokonana w latach 451–449 p.n.e.. Formalnie obowiązywało aż do kodyfikacji justyniańskiej w VI w. n.e.
Do przyjęcia tej ustawy doszło na fali walk plebejuszy z patrycjuszami o wpływ na rządy państwem. Jednym z postulatów plebejuszy było spisanie prawa zwyczajowego. Jego znajomość i interpretacja zarezerwowane były dla pontyfików wywodzących się z patrycjuszy, co umacniało ich władzę.
Według tradycji rzymskiej w 451 r. p.n.e. zawieszono obowiązywanie prawa i wyznaczono dziesięciu patrycjuszy (Decemviri legibus scribundis – stąd zwanych decemwirami), mających spisać obowiązujące prawa. Komisja działała opieszale, co spowodowało tzw. II secesję plebejuszy. Z obawy o wybuch wojny domowej patrycjusze zgodzili się powołać drugą komisję, do której dopuszczono dwóch plebejuszy. Komisje wybrały się do Grecji, celem zaczerpnięcia z obowiązujących w miastach greckich praw elementów do tworzonej właśnie ustawy i w 449 r. p.n.e. spisana ustawa została uroczyście proklamowana przez konsulów. Tekst został wyryty na XII tablicach z brązu lub drewna i umieszczony na Forum Romanum, aby mógł być znany wszystkim obywatelom.
Według znanych rekonstrukcji ustawa XII tablic miała następujący porządek:
Oryginalne tablice dość szybko zaginęły, a do dzisiejszych czasów nie przetrwała również pierwotna treść prawa. Znane są jedynie z rekonstrukcji na podstawie rzymskiej literatury prawniczej i gramatycznej (gramatycy przytaczali fragmenty ustawy dla zobrazowania dawnych form wyrazów).
Znaczenie ustawy dwunastu tablic nie ograniczało się do politycznego zwycięstwa plebejuszy. Wprowadziło procedurę sądową (proces legisakcyjny). Zapoczątkowało dynamiczny rozwój prawa rzymskiego. Początkowo, do czasów Gnejusza Flawiusza, jego interpretacją zajmowało się kolegium pontyfików. Ustawa dwunastu tablic stała się jednym z podstawowych źródeł prawa rzymskiego. Tytus Liwiusz (3,34) określał ją jako fons omnis publici privatimque iuris (źródło wszelkiego prawa publicznego i prywatnego).
Pomimo faktu, że niektóre przepisy z czasem wychodziły z użycia, sama ustawa nigdy nie została uchylona. Justynian traktował ją jako wciąż obowiązującą, podział Kodeksu na 12 ksiąg nawiązywał do 12 tablic.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.