W Rzymie pierwotnie wysłannik – osoba, której zwierzchnik powierzył jakąś misję do wykonania we własnym zastępstwie (np. poseł, przyboczny wodza naczelnego). W armii rzymskiej mianem legata (łac.legatus legionis) określano wysokiej rangi oficera wyznaczonego przez zwierzchników (wodza, namiestnika prowincji, konsula, senat, później cesarza) do dowodzenia pojedynczym legionem; wybierany przez wodza spośród senatorów, mógł także pod jego nieobecność dowodzić całą armią (legatus pro praetore). Symbolem władzy legata było trzech liktorów z rózgami oraz toporami. W wyjątkowych wypadkach przyznawano mu nawet najwyższe wyróżnienie – odbycie triumfu[1].
W administracji – wysłannik cesarski, pełniący zwierzchnią władzę administracyjno-wojskową nad większym obszarem i podległy bezpośrednio cesarzowi.
Urzędnik honorowy reprezentujący rzymskiego władcę (później także papieża) na soborach, synodach, uroczystościach czy podczas różnych wydarzeń politycznych.