Księstwo Holsztynu
Herzogtum Holstein
Hertugdømmet Holsten
1474–1864/1866
Flaga
 Herb Holsztynu
Flaga Herb
Położenie Holsztynu
Stolica

Glückstadt

Ustrój polityczny

monarchia

Głowa państwa

książę Chrystian IX

podniesienie do rangi księstwa

1474

Włączenie do Prus

1866

Mapa Holsztynu
Mapa Księstwa Holsztynu w 1848

Księstwo Holsztynu (niem. Herzogtum Holstein, duń. Hertugdømmet Holsten) – księstwo Świętego Cesarstwa Rzymskiego powstałe z podniesienia dotychczasowego hrabstwa Holsztyn-Rendsburg do rangi księstwa przez cesarza Fryderyka III. Pierwszym księciem został król Danii Chrystian I Oldenburg. Od 1386 było połączone z Księstwem Szlezwiku unią personalną, a następnie realną. W latach 1815–1866 należało do Związku Niemieckiego.

Historia

W przeszłości Szlezwik i Holsztyn były odrębnymi krainami, których granica przebiegała wzdłuż rzeki Eider. We wczesnym średniowieczu przebiegała tędy linia zwana Limes Saxoniae będąca granicą pomiędzy Sasami oraz Słowianami połabskimi z plemienia Obodrytów[1]. Zamieszkujący te tereny Słowianie ostatecznie zostali podbici przez Sasów dopiero w XII wieku[2].

Limes Saxoniae

W średniowieczu Szlezwik pozostawał lennem Danii, natomiast Holsztyn, dawne terytorium plemienne północnego odłamu Sasów (m.in. Holsatów, stąd nazwa), znajdował się w strefie wpływów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W XIII–XIV wieku wskutek osłabienia politycznego Danii księstwo Szlezwiku usamodzielniło się i nawiązało bliższe stosunki z Holsztynem. W 1386 oba kraje zostały zjednoczone pod rządami hrabiów Holsztynu z dynastii Schauenburgów. W 1460 obydwa księstwa po wygaśnięciu miejscowej linii książęcej przeszły we władanie dynastii Oldenburgów i zostały połączone unią personalną z Danią.

W 1544 Holsztyn został podzielony pomiędzy wnuków Chrystiana I: Chrystiana III i jego dwóch przyrodnich braci:

  • część senioralna (królewska) przypisana Christianowi III jako królowi Danii Od 1648 królewska część Holsztynu była administrowana z Glückstadt co spowodowało, że była nazywana Księstwem Holsztyn Glückstadt.
  • Księstwo Holsztyn-Haderslev – dla księcia Jana II. Jan nie miał potomstwa i po jego śmierci w 1580 terytorium księstwa podzielono pomiędzy dwóch pozostałych braci.
  • Księstwo Holsztyn-Gottorp – przypisane Adolfowi I. Istniało do 1773, kiedy zostało zjednoczone z resztą Holsztynu.

W 1640 do części królewskiej zostało włączone, po śmierci ostatniego władcy, hrabstwo Holsztyn-Pinneberg.

Po wejściu Holsztynu do Związku Niemieckiego (1815) zaostrzyły się antagonizmy duńsko-niemieckie. W latach 1848–1850 (I wojna o Szlezwik) i 1864 Austria i Prusy wystąpiły przeciwko Danii (II wojna o Szlezwik) dążącej do wcielenia Szlezwiku i zajęły całe terytorium Szlezwika-Holsztynu i Księstwa Saksonii-Lauenburga. Na mocy traktatu wiedeńskiego ustanowiono kondominium nad trzema księstwami. Już 14 sierpnia 1865 obydwa mocarstwa zawarły w Gastein umowę przyznającą Lauenburg Prusom w zamian za kwotę 2,5 mln koron duńskich. Zlikwidowano także kondominium przyznając Austrii zarząd nad Holsztynem, a nad Szlezwikiem Królestwu Prus. W 1866 wybuchła wojna austriacko-pruska, po której na mocy pokoju w Pradze Szlezwik-Holsztyn stał się prowincją Prus. Oznaczało to ostateczną likwidację obydwu księstw.

Terytorium dawnego Księstwa Holsztynu wchodzi wraz z południowym Szlezwikiem (podzielonym po referendum z 1920) w skład dzisiejszego kraju związkowego Szlezwik-Holsztyn.

Książęta Holsztynu

 Osobny artykuł: Władcy Szlezwika-Holsztynu.

Namiestnicy

Królowie Danii dla administrowania podległymi sobie terytoriami Księstw Szlezwiku i Holsztynu mianowali namiestników (duń. statholder niem. Statthalter, łac. produx)

  • 1523/45–1550: Johan Rantzau
  • 1550–1556: hr. Bertram von Ahlefeldt
  • 1556–1598: Heinrich Rantzau
  • 1598–1600: wakat
  • 1600–1627: Geerd Rantzau (1558–1627)[3]
  • 1627–1647: wakat[3]
  • 1647–1648: Fryderyk Duński[3], późniejszy król Danii Fryderyk III
  • 1648–1663: Christian zu Rantzau
  • 1663–1685: Friedrich von Ahlefeldt, hrabia Langeland (1623–1686), zastępca namiestnika od 1660
  • 1685–1697: Detlev zu Rantzau (1644-1697)
  • 1697–1708: Friedrich von Ahlefeldt, hrabia Langeland (1662–1708), zastępca namiestnika od 1686
  • 1708–1722: Carl von Ahlefeldt, hrabia Langeland (1708–1722)
  • 1722–1730: (?)
  • 1730–1731: marg. Charles Augustus Brandenburg-Kulmbach (1663–1731)
  • 1731–1762: marg. Frederick Ernest Brandenburg-Kulmbach (1703–1762)
  • 1762–1768: hr. Friedrich Ludwig von Ahlefeldt-Dehn (1697–1771)
  • 1768–1836: ks. Karol Hessen-Kassell
  • 1836–1842: ks. Fryderyk Hessen-Kassell
  • 1842–1851: ks. Fryderyk Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg
  • 1851–1864: Christian zu Rantzau (?)

Przypisy

  1. ↑ Adam Turasiewicz: Dzieje polityczne Obodrzyców od IX wieku do utraty niepodległości w latach 1160–1164, Warszawa 2004, ISBN 83-88508-65-2.
  2. ↑ Jerzy Strzelczyk: Słowianie połabscy. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002. ISBN 83-7177-087-1. OCLC 830378923.
  3. ↑ a b c Dietrich Hermann Hegewisch, Schleswigs und Holsteins Geschichte unter dem Könige Christian IV und den Herzogen Friedrich II, Philipp, Johann Adolf und Friedrich III oder von 1588 bis 1648, Kiel: Neue Academische Buchhandlung, 1801 (=Wilhelm Ernst Christiani’s Königlich-Dänischen wirklichen Justizraths und ordentlichen Professors der Weltweisheit, Beredsamkeit und Geschichte auf der Königl. Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Geschichte der Herzogthümer Schleswig und Holstein unter dem Oldenburgischen Hause; part 3), p. XIV. No ISBN.

Bibliografia

  • Lauring, Palle, A History of Denmark, 3rd ed. Copenhagen: Høst, 1995
  • Jespersen, Knud J. V, A History of Denmark (Palgrave Essential Histories), 2004
Państwa członkowie Związku Niemieckiego (1815–1866)
Cesarstwa
Królestwa
Elektoraty
Wielkie księstwa
Księstwa (Herzogtum)
Księstwa (Fürstentum)
Landgrafostwa
Wolne miasta

Mapa Związku Niemieckiego

  1. ↑ a b W części terytorium poza związkiem.
  2. ↑ Od 1863.
  3. ↑ a b Połączone z Księstwem Anhalt od 1863.
  4. ↑ Do 1847.
  5. ↑ Od 1839.
  6. ↑ Od 1864 pod okupacją związku.
  7. ↑ a b Od 1826.
  8. ↑ a b c Do 1826.
  9. ↑ a b Do 1850.
  10. ↑ Od 1817.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się