Księga Rodzaju [Rdz], Pierwsza Księga Mojżeszowa [1 Mojż] (hebr. בראשית Bereszit (od pierwszych słów Na początku), gr. Γένεσις Genesis[1]) – pierwsza księga Biblii, należąca do Starego Testamentu, zaliczana do Pięcioksięgu (Tory).
Spisanie Księgi Rodzaju tradycja żydowska i chrześcijańska przypisywała Mojżeszowi. Według teorii źródeł sformułowanej przez K.H. Grafa i J. Wellhausena, proponowanej przez wielu współczesnych biblistów, księga ta została zredagowana z kilku źródeł, stąd niektóre wydarzenia są opisane na kilka różnych sposobów (także sprzecznie, np. według 6,19 Noe miał zabrać na arkę po parze zwierząt każdego rodzaju, zaś 7,2 mówi o siedmiu parach zwierząt czystych i 1 parze nieczystych).
Zgodnie z inną hipotezą, przedstawioną przez Wisemana[2], zwaną teorią tabliczek, twórcą Księgi Rodzaju był prawdopodobnie jednak Mojżesz, który zestawił w niej zapisy z tabliczek glinianych pozostawionych przez bohaterów księgi. Podstawą do tego sformułowania był dowód w postaci analogicznych tabliczek znajdowanych masowo na terenie Mezopotamii. Hipoteza ta jest jednak odrzucana przez biblistów.
Według tradycyjnej teorii przyjmującej autorstwo Mojżesza księga została napisana w XIII-XII wieku p.n.e. Według teorii źródeł Księga Rodzaju kształtowała się między IX (tradycja jahwistyczna) i V wiekiem (tradycja kapłańska). Niemniej w wielu miejscach (np. opis wyprawy czterech królów w Rdz 14) wykorzystano znacznie starsze źródła ustne lub pisane.
Gatunek literacki
Księga Rodzaju jest księgą historyczną, to znaczy opisuje wydarzenia w sposób chronologiczny, ze związkami przyczynowo-skutkowymi. Na kanwie historii pierwotnej i historii patriarchów osadzone są opowiadania o charakterze ludowym, etiologicznym lub pouczającym. Według większości współczesnych biblistów nie relacjonują one dokładnie faktów, a jedynie zawierają echa pewnych faktów historycznych i doświadczeń dziejowych narodu żydowskiego[3]. Niektóre opowiadania (np. historia potopu, wieży Babel) mają tworzywo wspólne z kulturalnym dorobkiem starożytnego Wschodu, zostały jednak opracowane teologicznie.
Bibliści zauważają, że mimo ubóstwa języka hebrajskiego pod względem gramatyczno-leksykalnym, niektóre partie księgi są napisane bardzo pięknym stylem literackim[4].
Grecka nazwa księgi (genesis) wiąże się ze słowem „geneza", czyli „początek", staropolski rodzaj (czyli ród[5]).
Treść Księgi Rodzaju
Księga składa się z 50 rozdziałów i dzieli na dwie części.
Pierwsza część (rozdziały 1-11) opisuje historię pierwotną, odpowiada m.in. na pytania o początek ludzkości i źródło grzechu. Jest kompilacją dwóch źródeł: jahwistycznego (od Rdz 2,4b) i kapłańskiego (Rdz 1,1-2,4a), które wykorzystują częściowo materiały mitologiczne, jak babiloński enuma elisz (koniec II tysiąclecia p.n.e.) czy epos o Gilgameszu (2 poł. III tysiąclecia p.n.e. – tabliczka XI eposu mówi o wężu, który pokrzyżował plany człowieka)[6].
Druga część (rozdziały 12-50) poświęcona jest historii patriarchów: od Abrahama do Józefa, oraz ponawianego przymierza z Bogiem Jahwe. Do źródeł J i P dołączona jest tradycja elohistyczna (E).
Chamisze Chumsze Tora – Chumasz Pardes Lauder. Księga Pierwsza Bereszit, ISBN 83-916966-1-8, Kraków 2001. – przekład rabiniczny z hebrajskiego z komentarzami
Hebrajsko-polski Stary Testament. Księga Rodzaju: wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, transkrypcją oraz indeksem rdzeni, tłum. i oprac. A. Kuśmirek. Warszawa 2000. Kolejne wydania wchodziły w skład Hebrajsko-polskiego Pięcioksięgu.
Zobacz też
Zobacz w Wikiźródłach tekst Księgi Rodzaju
Zobacz kolekcję cytatówKsięga Rodzaju w Wikicytatach
Zobacz hasłoKsięga Rodzaju w Wikisłowniku
Zobacz multimedia związane z tematem: Księga Rodzaju
↑Ks. Michał Peter, Wykład Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu, wyd. drugie, poprawione i uzupełnione, Pallottinum 2005, Poznań.
↑Pierwotnie słowo rodzaj znaczyło: ród, pokolenie, potomstwo, Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1957.
↑Anna Świderkówna, Rozmowy o Biblii, s. 64. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Linki zewnętrzne
Księga Rodzaju w Biblii Tysiąclecia. nonpossumus.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-23)].
.jpg)
