Książę małżonek – stosowane powszechnie w epoce nowożytnej określenie małżonka panującej monarchini, który nie dysponuje żadną władzą polityczną, a pełni jedynie funkcję reprezentacyjną. Tradycja nadawania tytułu księcia mężom monarchiń, zamiast tytułu króla, narodziła się wskutek obawy o możliwe podważenie pozycji monarchini jako samodzielnej głowy państwa i uznanie pozycji obu małżonków za równoważną, np. przez zastosowanie średniowiecznego prawa (zasada iure uxoris), wedle której małżeństwo z dziedziczką korony dawało mężowi prawo do współrządzenia (koregent). Tak też było np. w przypadku Wilhelma III, króla Anglii, czy Władysława Jagiełły, króla Polski. Epoka nowożytna zna również wyjątki od omawianej praktyki np. w przypadku Filipa II Habsburga, męża królowej Anglii Marii I, oraz Franciszka Burbona męża królowej Hiszpanii Izabeli II, którym to nadano tytuł króla (pot. jako król małżonek). Pełna władza w tych wypadkach jednak spoczywała na ich małżonkach. Podobny przypadek miał mieć miejsce, gdy królowa brytyjska Wiktoria swojemu mężowi Albertowi chciała nadać tytuł króla, czemu sprzeciwił się brytyjski rząd.

Lista historycznych książąt i królów małżonków

Państwo Imię i tytuł oficjalny
Nazwisko i tytuł oryginalny
Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci Małżonka Czas rządów
Królestwo Anglii Guildford Dudley 1536 12 lutego 1554 Jane Grey 1553
Filip, król Anglii
Filip II, król Hiszpanii
21 maja 1527 13 września 1598 Maria I Tudor 1554–1558
Królestwo Szkocji Franciszek Walezjusz, król Szkocji
Franciszek II Walezjusz, Król Francji
19 stycznia 1544 5 grudnia 1560 Maria I Stuart 1558–1560
Henryk Stuart, król Szkocji, Książę Albany
Henryk Stuart, lord Darnley
7 grudnia 1545 10 lutego 1567 1565–1567
James Hepburn, książę Orkney ok. 1534 14 kwietnia 1578 1567
Królestwo Niderlandów Henryk, Książę Niderlandów
Henryk Mecklenburg-Schwerin
19 kwietnia 1876 3 lipca 1934 Wilhelmina 1901-1934
Bernhard, Książę Niderlandów
Bernhard Leopold zu Lippe-Biesterfeld
29 czerwca 1911 1 grudnia 2004 Juliana 1948-1980
Claus, Książę Niderlandów
Claus George van Amsberg
6 września 1926 6 października 2002 Beatrycze 1980-2002
Królestwo Hiszpanii Franciszek de Asís Burbon, król Hiszpanii
Francisco de Asís de Borbón y Borbón-Dos Sicilias, książę Kadyksu
13 maja 1822 17 kwietnia 1902 Izabela II 10 października 1846 -
30 września 1868
Królestwo Portugalii Piotr III, król Portugalii
Pedro Clemente de Bragança
5 lipca 1717 25 maja 1786 Maria I 1777–1786
Auguste de Beauharnais 9 grudnia 1810 28 marca 1835 Maria II 26 stycznia – 28 Marca 1835
Ferdynand II Koburg, król Portugalii[1]
Ferdinand von Sachsen-Coburg und Gotha
29 października 1816 15 grudnia 1885 9 kwietnia 1836 -
15 listopada 1853
Królestwo Wielkiej Brytanii Jerzy Duński, książę Cumberland
Jerzy Oldenburg, książę Danii i Norwegii
2 kwietnia 1653 28 października 1708 Anna w Anglii i Szkocji – 1702–1707
w Wielkiej Brytanii – 1707–1708
Albert, Książę Małżonek
Albert von Sachsen-Coburg-Gotha
26 sierpnia 1819 14 grudnia 1861 Wiktoria Hanowerska 1840–1861
Filip, książę Edynburga
Filip Mountbatten, książę Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, książę Edynburga, hrabia Merioneth, baron Greenwich
10 czerwca 1921 9 kwietnia 2021 Elżbieta II 1947–2021
Królestwo Hawajów John Owen Dominis, Książę Hawajów 10 marca 1832 27 sierpnia 1891 Lydia Liliʻuokalani 20 stycznia 1891 -
27 sierpnia 1891
Królestwo Szwecji Fryderyk, książę Szwecji
Fryderyk von Hessen-Kassel, Landgraf Hesji-Kassel
17 kwietnia 1676 25 marca 1751 Ulryka Eleonora Wittelsbach 1718-1720,
(Od 1720 król Szwecji, po abdykacji swojej żony, jako Fryderyk I.)
Wielkie Księstwo Luksemburga Feliks, książę Luksemburga
Feliks Burbon-Parmeński
28 października 1893 8 kwietnia 1970 Szarlotta 6 listopada 1919 -
12 listopada 1964
Królestwo Danii Henryk, książę-małżonek
Henri Marie Jean Andre de Laborde de Monpezat
11 czerwca 1934 13 lutego 2018 Małgorzata II 14 stycznia 1972 -
13 lutego 2018

Z tytułem księcia/króla małżonka nie należy więc utożsamiać przypadków, w których małżonkowie posiadają równorzędną pozycję i władzę polityczną. Przykłady:

Przypisy

  1. król od 16 września 1837, wcześniej bez tytułu (wedle prawa portugalskiego o tym, czy małżonek królowej panującej będzie królem decydował fakt posiadania syna przez małżonków)

Zobacz też

Bibliografia

  • Dynastie Europy, wyd. Ossolineum, Wrocław Warszawa Kraków 2003.
  • Morby John, Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się