Repliki polskich insygniów koronacyjnych wykonane w latach 2001–2003 w Nowym Sączu.
Repliki polskich insygniów koronacyjnych wykonane w latach 2001–2003 w Nowym Sączu.
Włócznia Świętego Maurycego uznawana za pierwszy symbol władzy królów Polski.

Król Polski (łac. rex Poloniae) – tytuł monarszy koronowanych władców Królestwa Polskiego, Korony Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej.

Historia

Pierwszym królem Polski był Bolesław I Chrobry, koronowany w 1025. Tytuł królewski był związany na stałe z osobą polskiego monarchy od koronacji Władysława I Łokietka (1320) do III rozbioru Polski i abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego (1795).

Od zawarcia unii lubelskiej (1569) każdy nowo koronowany król Polski zostawał władcą Litwy z urzędu i nigdy nie był podnoszony na Wielkie Księstwo Litewskie[1]. Ostatnim wielkim księciem litewskim był Zygmunt II August[2].

Koronacja

Koronacje królów Polski odbywały się do 1300 w archikatedrze Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie, od 1320 w katedrze św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie, w latach 1705 i 1764 odbyły się w kolegiacie św. Jana Chrzciciela w Warszawie.

 Osobny artykuł: Koronacja na króla Polski.

W 1795 polskie insygnia koronacyjne przechowywane w Skarbcu Koronnym na Wawelu zostały na rozkaz Fryderyka Wilhelma II Pruskiego zrabowane i potajemnie wywiezione do Berlina, skąd w 1809 na rozkaz Fryderyka Wilhelma III Pruskiego przewieziono je do Królewca, gdzie w 1811, w obawie przed rewindykacją, zostały rozbite i przetopione[3].

Od kongresu wiedeńskiego (1815) tytuł króla Polski nosili cesarze Rosji, będący zarazem królami Królestwa Polskiego; w 1831 Sejm przyjął uchwałę o detronizacji Mikołaja I Romanowa.

Królowie Polski

# Imię Urodzony Zmarł Początek panowania Koniec panowania Rodzice
Piastowie
1 Bolesław I Chrobry 967
17 czerwca 1025 18 kwietnia
1025
17 czerwca
1025
Mieszko I
Dobrawa Przemyślidka
2 Mieszko II Lambert 990
10/11 maja 1034 25 grudnia
1025

1031[4]
Bolesław I Chrobry
Emnilda słowiańska
Przemyślidzi
Wratysław II Czeski[5] ur. po 1032 14 stycznia 1092 15 czerwca
1085 lub 1086
14 stycznia
1092
Brzetysław I
Judyta ze Schweinfurtu
Piastowie
3 Bolesław II Szczodry ok. 1042
kwiecień 1081/82 25 grudnia
1076

1079[6]
Kazimierz I Odnowiciel
Dobroniega Maria
4 Przemysł II 14 października 1257
Poznań
8 lutego 1296
Rogoźno
26 czerwca
1295
8 lutego
1296
Przemysł I
Elżbieta wrocławska
Przemyślidzi
5 Wacław II 27 września 1271
Praga
21 czerwca 1305
Praga
sierpień
1300
21 czerwca
1305
Przemysł Ottokar II
Kunegunda Halicka
- Wacław III
Niekoronowany
6 października 1289
4 sierpnia 1306
Ołomuniec

1305
4 sierpnia
1306
Wacław II
Guta von Habsburg
Meinhardinowie
Henryk Karyncki
Niekoronowany król tytularny
ok. 1265
2 kwietnia 1335

1306
i
3/4 lipca 1307

1306
i
31 sierpnia 1310
Meinhard II Tyrolski
Elżbieta Bawarska
Habsburgowie
Rudolf
Niekoronowany król tytularny
1281
3/4 lipca 1307
Horažďovice

1306

3/4 lipca 1307
Albrecht I Habsburg
Elżbieta Tyrolska
Luksemburgowie
Jan
Niekoronowany król tytularny
10 sierpnia 1296
26 sierpnia 1346
pod Crécy

1310

1333
Henryk VII Luksemburski
Małgorzata Brabancka
Piastowie
6 Władysław I Łokietek 1260/61
2 marca 1333
Kraków
20 stycznia
1320
2 marca
1333
Kazimierz I kujawski
Eufrozyna opolska
7 Kazimierz III Wielki 30 kwietnia 1310
Kowal
5 listopada 1370
Kraków
25 kwietnia
1333
5 listopada
1370
Władysław I Łokietek
Jadwiga Bolesławówna
Andegawenowie
8 Ludwik Węgierski 5 marca 1326
Wyszehrad
10 września 1382
Trnawa
17 listopada
1370
10 września
1382
Karol Robert
Elżbieta Łokietkówna
9 Jadwiga Andegaweńska 1373/74
Buda
17 lipca 1399
Kraków
16 października
1384
17 lipca
1399
Ludwik Węgierski
Elżbieta Bośniaczka
Jagiellonowie
10 Władysław II Jagiełło 1352-62
1 czerwca 1434
Gródek
4 marca
1386
1 czerwca
1434
Olgierd Giedyminowic
Julianna twerska
11 Władysław III Warneńczyk 31 października 1424
Kraków
10 listopada 1444
Warna
25 lipca
1434
10 listopada
1444
Władysław II Jagiełło
Zofia Holszańska
12 Kazimierz IV Jagiellończyk 30 listopada 1427
Kraków
7 czerwca 1492
Grodno
25 czerwca
1447
7 czerwca
1492
Władysław II Jagiełło
Zofia Holszańska
13 Jan I Olbracht 27 grudnia 1459
Kraków
17 czerwca 1501
Toruń
23 września
1492
17 czerwca
1501
Kazimierz IV Jagiellończyk
Elżbieta Rakuszanka
14 Aleksander Jagiellończyk 5 sierpnia 1461
Kraków
19 sierpnia 1506
Wilno
12 grudnia
1501
19 sierpnia
1506
Kazimierz IV Jagiellończyk
Elżbieta Rakuszanka
15 Zygmunt I Stary 1 stycznia 1467
Kozienice
1 kwietnia 1548
Kraków
24 stycznia
1507
1 kwietnia
1548
Kazimierz IV Jagiellończyk
Elżbieta Rakuszanka
16 Zygmunt II August 1 sierpnia 1520
Kraków
7 lipca 1572
Knyszyn
20 lutego
1530[7]
7 lipca
1572
Zygmunt I Stary
Bona Sforza
Królowie elekcyjni
Walezjusze
17 Henryk Walezy 19 września 1551
Fontainebleau
2 sierpnia 1589
Saint-Cloud
11 maja
1573
18 czerwca
1574
Henryk II Walezjusz
Katarzyna Medycejska
Jagiellonowie
18 Anna Jagiellonka 18 października 1523
Kraków
9 września 1596
Warszawa
13 grudnia
1575
9 września
1596
Zygmunt I Stary
Bona Sforza
Batory
19 Stefan Batory 27 września 1533
Șimleu Silvaniei
12 grudnia 1586
Grodno
1 maja
1576
12 grudnia
1586
Stefan
Katarzyna Telegdi
Wazowie
20 Zygmunt III Waza 20 czerwca 1566
Gripsholm
30 kwietnia 1632
Warszawa
19 sierpnia
1587
19 kwietnia
1632
Jan III Waza
Katarzyna Jagiellonka
21 Władysław IV Waza 9 czerwca 1595
Łobzów
20 maja 1648
Merecz
8 listopada
1632
20 maja
1648
Zygmunt III Waza
Anna Habsburżanka
22 Jan II Kazimierz Waza 22 marca 1609
Kraków
16 grudnia 1672
Nevers
20 listopada
1648
16 września
1668
Zygmunt III Waza
Konstancja Habsburżanka
Wiśniowieccy
23 Michał Korybut Wiśniowiecki 31 maja 1640
Biały Kamień
10 listopada 1673
Lwów
19 czerwca
1669
10 listopada
1673
Jeremi Wiśniowiecki
Gryzelda Zamoyska
Sobiescy
24 Jan III Sobieski 17 sierpnia 1629
Olesko
17 czerwca 1696
Wilanów
21 maja
1674
17 czerwca
1696
Jakub Sobieski
Zofia Teofila Daniłowiczówna
Wettynowie
25 August II Mocny 12 maja 1670
Drezno
1 lutego 1733
Warszawa
15 września 1697
i
20 października 1709
wrzesień
1706
i
1 lutego
1733
Jan Jerzy III Wettyn
Anna Zofia Oldenburg
Leszczyńscy
26 Stanisław Leszczyński 20 października 1677
Lwów
23 lutego 1766
Lunéville
12 lipca 1704
i
12 września 1733
4 października
1709
i
26 stycznia
1736
Rafał Leszczyński
Anna Leszczyńska
Wettynowie
27 August III Sas 17 października 1696
Drezno
5 października 1763
Drezno
5 października
1733
5 października
1763
August II Mocny
Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna
Poniatowscy
28 Stanisław August Poniatowski 17 stycznia 1732
Wołczyn
12 lutego 1798
Petersburg
7 września
1764
25 listopada
1795
Stanisław Poniatowski
Konstancja Czartoryska

Okres zaborów

W latach 1795–1815 tytuł króla Polski nie był używany[8]. W latach 1815–1830 Królestwo Polskie pozostawało w unii personalnej z Imperium Rosyjskim, zaś cesarze Rosji nosili tytuł króla Polski i byli zobowiązani do koronacji w Warszawie:

Okres panowania Imię władcy Portret władcy Rodzice Data urodzin Data śmierci Informacje dodatkowe
1815–1825 Aleksander I Pawłowicz Paweł I Romanow
Maria Fiodorowna
23 grudnia 1777 1 grudnia 1825 Cesarz Rosji od 1801
1825–1855 Mikołaj I Pawłowicz Paweł I Romanow, Maria Fiodorowna 6 lipca 1796 2 marca 1855 ostatni koronowany król Polski, koronowany 24 maja 1829 roku Zdetronizowany w 1831 przez polski Sejm[a]
1855–1881 Aleksander II Mikołajewicz Mikołaj I, Aleksandra Fiodorowna 29 kwietnia 1818 13 marca 1881
1881–1894 Aleksander III Aleksandrowicz Aleksander II, Maria Aleksandrowna 26 lutego/10 marca 1845 20 października/1 listopada 1894
1894–1917 Mikołaj II Aleksandrowicz Aleksander III, Maria Fiodorowna 6 maja/18 maja 1868 16/17 lipca 1918 15 marca 1917 r. abdykował na rzecz brata
1917 Michał II Aleksandrowicz Aleksander III, Maria Fiodorowna 22 listopada 1878 13 czerwca 1918 Nie przyjął tytułu, 16 marca 1917 r. abdykował na rzecz Rządu Tymczasowego

Utworzona w 1917 roku Rada Regencyjna miała sprawować władzę tymczasową do czasu wprowadzenia na tron nowego władcy, co w istocie nigdy nie nastąpiło, gdyż w 1918 roku Polska przyjęła ustrój republikański.

Zobacz też

Uwagi

  1. Kwestia legalności aktu detronizacji z punktu widzenia ówczesnej Konstytucji jest sporna.

Przypisy

  1. Jerzy Ochmański: Historia Litwy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 128. ISBN 83-04-03107-8.
  2. Małgorzata Duczmal: Jagiellonowie: leksykon biograficzny. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, s. 525. ISBN 83-08-02577-3.
  3. Marian Kukiel: Dzieje Polski porozbiorowe (1795–1921). London: Puls Publications, 1993, s. 33–34. ISBN 1-85917-009-9.
  4. Zmuszony do zrzeknięcia się tytułu królewskiego. Rządził następnie jako książę.
  5. Informację o tytule króla Czech i Polski podaje Kronika Kosmasa, natomiast tytulatura ta była niegdyś kwestionowana przez część badaczy polskich (Antoni Gąsiorowski, Wratysław II, Słownik Starożytności Słowiańskich, 1977, t. 6 cz. 2, s. 599.). Obecnie większość historyków uznaje, że Wratysław II otrzymał dożywotni tytuł króla czeskiego i polskiego (Wacław Korta, Historia Śląska do 1763 roku, Wyd. DiG, Warszawa 2003).
  6. Pozbawiony władzy w kraju.
  7. Koregent do 1 kwietnia 1548.
  8. Tajny dodatek do konwencji zawartej 15/26 stycznia 1797 w Petersburgu między trzema zaborcami postanawiał o zniesieniu na zawsze nazwy Królestwa Polskiego. Les partages de la Pologne et la lutte pour l’indépendance, wyd. K. Lutosłański, Lozanna – Paryż 1918, t. 1, dokument nr 157, s. 229. Jan Kucharzewski, Od białego do czerwonego caratu, s. 142.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się