Kosmologia (z gr. kósmos: porządek, wszechświat oraz lógos: słowo, nauka) – pierwotnie dział filozofii rozpatrujący świat materialny w świetle jego ostatecznych przyczyn.

Termin ten został wprowadzony przez Christiana Wolffa, jednak stał się potem rzadko stosowany, gdyż został wyparty przez zbliżony znaczeniem „filozofia przyrody[1]. Kosmologia zaczęła oznaczać głównie naukę empiryczną poszukującą odpowiedzi na pytanie o strukturę i ewolucję Wszechświata[2]. Natomiast pochodzenie Wszechświata, choć bywa przedstawiane jako ściśle związane z kosmologią, jest obszarem zainteresowania kosmogonii, a nie kosmologii[3].

Przed powstaniem nowożytnych nauk przyrodniczych, przy wyjaśnianiu zasad rządzących Wszechświatem łączono kwestie jego strony fizycznej z problemami natury metafizycznej (kosmologia religijna). Powstanie ogólnej teorii względności dało podstawę do tworzenia fizycznych modeli Wszechświata, a co za tym idzie do powstania kosmologii fizycznej, obejmującej kosmologię obserwacyjną i kosmologię teoretyczną[4][5].

Synonimem kosmologii była kosmografia, która oprócz informacji astronomicznych obejmowała też niektóre z innych nauk przyrodniczych, zwłaszcza nauk o Ziemi[6]. Termin ten oznaczał także podręcznik opisujący ten dział wiedzy[7].

Przypisy

  1. Podsiad 2000 ↓, s. 457.
  2. Kosmologia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-23].
  3. Cosmogony or Cosmology? [online], National Aeronautics and Space Administration (NASA) (ang.).
  4. Maślanka 1989 ↓, s. 77–80.
  5. Ellis 2008 ↓.
  6. kosmografia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-01-10].
  7. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać kosmografia [w:] Wielki słownik języka polskiego PAN [dostęp 2023-01-11]

Bibliografia

Literatura dodatkowa

Linki zewnętrzne

Polskojęzyczne
  • Wiadomości ogólne o kosmologii. [dostęp 2017-07-12].
  • Paradoksy kosmologiczne. [dostęp 2017-07-12].
  • Modele kosmologiczne. [dostęp 2017-07-12].
  • Testy kosmologiczne. [dostęp 2017-07-12].
Anglojęzyczne

publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-01-26]:

  • George Gale, Cosmology: Methodological Debates in the 1930s and 1940s, 4 czerwca 2015. (Kosmologia: debaty metodologiczne w latach 30. i 40. XX w.)
  • Hans Halvorson, Helge Kragh, Cosmology and Theology, 5 kwietnia 2017. (Kosmologia a teologia)



Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się