Kondycjonalizm (ang. conditionalism), warunkowa nieśmiertelność – doktryna chrześcijańska zakładającą, że dusza ludzka jest ze swej natury śmiertelna, a nieśmiertelność będzie udzielona przez Boga jako dar dopiero podczas zmartwychwstania. Nieśmiertelność uważana jest zatem za warunkową. Pogląd ten odrzuca większość chrześcijan, przyjmując tradycyjną koncepcję nieśmiertelnej duszy. Zwolennikami kondycjonalizmu są niektóre wyznania protestanckie, takie jak adwentyści, chrześcijanie dnia sobotniego, niektórzy zielonoświątkowcy czy bracia polscy. Wśród pozostałych chrześcijan warunkowa nieśmiertelność jest uznawana przez Badaczy Pisma Świętego, Świadków Jehowy[1][2][3][4] oraz chrystadelfian.
W teologii chrześcijańskiej jest to mniejszościowy pogląd, według którego dusza śpi nieświadoma między śmiercią ciała i zmartwychwstaniem w dniu Sądu Ostatecznego. W teologii mortalizm określany jest także greckim słowem psychopannychizm = czuwanie duszy. Termin ten jest też błędnie używany ze względu na tytuł broszury Jana Kalwina Psychopannychia (Czuwanie duszy) – Odrzucenie błędu tych, którzy uczą snu duszy 1534. Takie przekonanie jest obecnie znane jako mortalizm, do odróżnienia od anihilacjonizmu[5]. Zbliżonym poglądem jest tanatopsychizm = śmierć duszy, według którego dusza umiera wraz z ciałem i zmartwychwstaje wraz z ciałem w dniu Sądu Ostatecznego. W obu przypadkach zmarły nie doświadcza ani radości ani kary po śmierci, aż do dnia zmartwychwstania.
William Tyndale, Thomas Hobbes, John Locke, Isaac Newton i John Milton byli mortalistami.
Współcześnie mortalizm (kondycjonalizm) głoszą m.in. Świadkowie Jehowy[6][7] i Adwentyści Dnia Siódmego.
Katolicyzm i większość Kościołów protestanckich głoszą, że dusza po śmierci ciała jest sądzona i kierowana do nieba lub do piekła (lub do miejsca pośredniego, czyli czyśćca) w zależności od grzechów lub zasług (wiary). Prawosławie i judaizm głoszą, że dusza oczekuje dnia Sądu w „jasności” lub cierpi w „ciemności”. Ten pogląd podziela także Jan Kalwin w traktacie Sen dusz.
Historycznie współczesny kondycjonalizm wywodzi się z milleryzmu. Kondycjonaliści, powołując się na 2. rozdział Księgi Rodzaju i 22. rozdział Objawienia Jana, porównując do 3. rozdziału Księgi Rodzaju, doszli do wniosku, iż skoro źródłem nieśmiertelności ludzi w raju było Drzewo Życia, to wygnanie z raju i przekleństwo śmierci uczyniło człowieka śmiertelnym. Nieodłączną częścią tej doktryny jest pojmowanie śmierci jako snu, miejsca całkowitej nieświadomości i nieaktywności człowieka. Życie wieczne jest zatem całkowicie uzależnione od zmartwychwstania, do którego czasu zarówno ludzie usprawiedliwieni, jak i potępieni są nieprzytomni.
Nauka o warunkowej nieśmiertelności jest rozszerzeniem anihilacjonizmu, czyli nauki, że potępieni ludzie nie będą wiecznie cierpieć w piekle, lecz zostaną ostatecznie unicestwieni przez Boga. Należy jednak podkreślić, iż nie wszyscy anihilacjoniści są kondycjonalistami, anihilacjonizm bowiem odnosi się do losu potępionych po sądzie ostatecznym, zaś nauka o warunkowej nieśmiertelności dotyczy aktualnego stanu dusz ludzkich.
Kondycjonalizm w swych założeniach oparł się na interpretacji następujących ustępów Pisma Świętego:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.