| |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
5199 m n.p.m. |
| Wybitność |
3825 m |
| Pierwsze wejście | |
Położenie na mapie Kenii  | |
 0°09′22″N 37°19′05″E/0,156111 37,318056
| |
Kenia[1] (ang. Mount Kenya, suahili Mlima Kenya[1][a]) – masyw wulkaniczny w Kenii, wysokość 5199 m n.p.m. (szczyt Batian), najwyższy szczyt w Kenii i drugi szczyt w Afryce, po Kilimandżaro. Leży nieznacznie na południe od równika, około 150 km na północ od stolicy Kenii – Nairobi.
Góra jest ważnym źródłem wody dla dużej części populacji Kenii – swe źródła mają tu dwie największe rzeka Kenii – Tana i Ewaso Ng'iro.
W 1997 roku Park Narodowy Góry Kenia został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Jej południowe, nawietrzne stoki i pola uprawne są zamieszkane przez bantuski lud Embu.[2]
Pierwszym Europejczykiem, który odkrył Kenię, był w 1849 roku niemiecki misjonarz Johann Ludwig Krapf (1810–1881)[3], przebywający w regionie wraz z Johannesem Rebmannem (1820–1876) – odkrywcą Kilimandżaro[4]. Społeczność naukowa tamtych czasów nie chciała wierzyć w jego opowieści o śniegu i lodzie tak blisko równika[5]. Potwierdzenie tych faktów nastąpiło dopiero w 1883 roku, kiedy górę zobaczył Joseph Thomson (1858–1895)[5][6]. JAko pierwszy opisał wzniesienie pod względem geologicznym, uznając, że masyw to wygasły wulkan[6]. W 1887 roku Sámuel Teleki potwierdził istnienie krateru[6]. W 1893 roku ekspedycja pod kierownictwem Johna Waltera Gregory'ego osiągnęła lodowiec Lewis Glacier na wysokości 5000 m.[7] Najwyższy szczyt masywu (Batian – 5199 m n.p.m.) po raz pierwszy zdobył Halford John Mackinder (1861–1947) w 1899 roku[8]. Dziś na szczyt prowadzi wiele szlaków oraz tras wspinaczkowych, a najpopularniejsze to „Naro Moru”, „Chogoria” i „Sirimon”[9].
Kenia to masyw wulkaniczny leżący nieznacznie na południe od równika[10]. Dawny stratowulkan powstały w pliocenie[11], zbudowany jest z bazaltów, trachitów, fonolitów i kenitów[12].
Najwyższy szczyt masywu – Batian osiąga wysokość 5199 m n.p.m. – jest to najwyższy szczyt w Kenii i drugi – po Kilimandżaro – pod względem wysokości szczyt w Afryce[13]. Jego wybitność wynosi 3825 metrów[14].
Góra jest ważnym źródłem wody dla dużej części populacji Kenii – swe źródła mają tu dwie największe rzeka Kenii – Tana i Ewaso Ng'iro[15].
Lista podana za Balliett (2016)[16]:
Szczyt przez tysiące lat pokryty był lodowcem, co spowodowało daleko posuniętą erozję wierzchołka i zboczy. Przypuszczalnie pierwotna wysokość wulkanu wynosiła około 6000 m, czyli więcej niż Kilimandżaro[16]. Pozostałością po lodowcach górskich są U-kształtne doliny oraz moreny. Najniżej schodziły one do wysokości 3300 m. Obecnie lodowce nie schodzą niżej niż 4650 m.
W 2015 roku znajdowało się tam 9 małych lodowców[17]:
| Zdjęcie | Nazwa | Powierzchnia w 1947 (km²)[18] | Powierzchnia w 2015 (km²)[18] | Opis |
|---|---|---|---|---|
|
Krapf Glacier | 0.043 | 0.006 | |
|
Gregory Glacier | 0.094 | 0.000 | Lodowiec zanikł w latach 2006–2011[19]. |
| Cesar Glacier | 0.049 | 0.008 | ||
| Joseph Glacier | 0.034 | 0.000 | Lodowiec zanikł w latach 1993–2004[19]. | |
| Northey Glacier | 0.039 | 0.002 | ||
|
Lewis Glacier | 0.400 | 0.088 | W 2016 roku powierzchnia lodowca wynosiła 73 300 m², a lodowiec był największym w regionie[20]. |
| Mellhuish Glacier | 0.005 | 0.000 | Lodowiec zanikł w latach 1947−1987[19]. | |
| Darwin Glacier | 0.040 | 0.005 | ||
| Diamond Glacier | 0.007 | 0.001 | ||
| Forel Glacier | 0.037 | 0.011 | ||
| Heim Glacier | 0.025 | 0.004 | ||
| Tyndall Glacier | 0.101 | 0.024 | W 2016 roku powierzchnia lodowca wynosiła 38 000 m², a lodowiec był drugim największym w regionie[20]. |
Deglacjacja postępuje stopniowo od początku XX w.[19] W 1929 roku na górze odnotowano 17 lodowców, w 2004 rok – 10 a w 2016 – 9[21]. Według prognoz wszystkie lodowce mogą zaniknąć całkowicie do 2050 roku[22].
Do wysokości 1200 m górę porastają lasy równikowe, do 3200 m wilgotne lasy górskie i sawanny, wyżej łąki wysokogórskie a najwyższe partie pokrywają śnieg i lodowce[13].
Występuje tu 13 gatunków roślin endemicznych[23], m.in. Dendrosenecio i lobelie[24]. Do endemicznych gatunków zwierząt zalicza się m.in. Tachyoryctes rex i Surdisorex polulus[24].
Powyżej 3300 m góra objęta jest ochroną w ramach Parku Narodowego Góry Kenia (ang. Mount Kenya National Park)[13]. W 1932 roku ustanowiono tu rezerwat przyrody, a w 1949 roku – park narodowy o powierzchni 715 km²[25]. W 1978 roku park został ustanowiony rezerwatem biosfery UNESCO[24]. W 1997 roku Park Narodowy Góry Kenia został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[26].
Tradycyjne społeczności, m.in. Kikuju, Meru czy Embu uznają Kenię za świętą górę[25]. Śnieg na szczycie uznawany jest za boski[25]. Na górze znajduje się wiele świętych miejsc – wzniesień, jezior, jaskiń czy zagajników[25]. Porastający górę Ficus natalensis czczony jest jako święte drzewo[25].
Kikuju wierzą, że bóg, stwórca świata Ngai rezyduje na ziemi na górze Kenia[27]. Według mitu stworzenia, Ngai pokazał pierwszemu Kikuju stworzony przez siebie świat ze szczytu Kenii i zapowiedział, że jeśli kiedykolwiek będzie w potrzebie, to ma złożyć ofiarę i wznieść ręce w stronę góry[27]. Wszystkie najważniejsze obrzędy Kikuju – związane z poświeceniem domu, zawarciem związku małżeńskiego czy rozstrzyganiem sporów – wymagają zwrócenia się w stronę góry i prośby o błogosławieństwo Ngai[28]. Góra pełni ponadto centralną funkcję w inicjacji w wiek dorosły oraz w rytuałach sprowadzających deszcz[28].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
