Państwo | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||
Wyznanie | |||||||||
Kościół | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Gruzji | |||||||||
41°23′20″N 44°30′45″E/41,388889 44,512500 |
Katedra Sioni w Bolnisi (gr. ბოლნისის სიონი) – kamienna bazylika z V wieku wzniesiona w Bolnisi (Dolna Kartlia), znana z najstarszych na terenie Gruzji inskrypcji w języku gruzińskim.
Świątynia została zbudowana w latach 478–493[1] (według innego źródła kościół zbudowano w latach 462–477[2]). Nosi znamiona stylu bizantyjskiego z elementami wpływu sztuki perskiej z czasów Sasanidów[3]. Jest to trójnawowa bazylika z pięcioma parami filarów i absydą, nakryta dwuspadowym dachem[1].
Ściany katedry zdobią charakterystyczne kamienne krzyże, które stały się symbolem Gruzji i zostały umieszczone na fladze państwowej[4].
W katedrze zachowały się najstarsze inskrypcje w języku gruzińskim znalezione na terenie Gruzji, z których najstarsza pochodzi z 494 roku[5]. Kamienne inskrypcje wykonane są pismem asomtawruli[6].
Wykuta w kamieniu inskrypcja – osiem linii tekstu – znajduje się na zewnętrznej, wschodniej ścianie kościoła[7]. Napis „otacza” relief przedstawiający krzyż Bolnisi wpisany w dekoracyjny, podwójny okrąg – linie 3–6 inskrypcji są „przerwane” reliefem[7]. Lewy dolny róg napisu odpadł, a prawy górny jest lekko uszkodzony[7]. Przyjmuje się, że inskrypcja ta pochodzi z tego samo okresu, co inskrypcja informująca u fundacji kościoła[7].
Tekst biegnie nieprzerwanie – poszczególne słowa nie są od siebie oddzielone[7].
ႵႤႣႧႤႮႨႱႩႭႮႭႱႨႩႰႤႡႭ
ჃႪႨႧႭჃႰႧႣႠႠႫႠႱႤႩ
ႪႤႱႨႠႱႠ krzyż Bolnisi ႸႨႬႠႸႤႬႣ
ႠႫႨႫႠ krzyż Bolnisi ႰႧႧႠჃ
ႷႠႬႨႱႫ krzyż Bolnisi ႺႤႫႤႪ
ႬႨႸႤႨႼႷ krzyż Bolnisi ႠႪႤႬႣႠ
ႫႸႰႭႫႤႪႧႠႠႫႠႱႤႩႪႤ
ႱႨႠႱႠႸႨႬႠႸႤႾႤႼႨႤ ႨႨ
Co w wolnym tłumaczeniu na język polski brzmi:
„Chryste, zlituj się nad biskupem Dawidem i społecznością,
i tymi którzy Tobie oddają cześć w tym kościele,
i pomóż tym, którzy w tym kościele pracują.”[a][8].
Wykuty w kamieniu napis – cztery linijki tekstu – upamiętniający fundację kościoła znajduje się na fasadzie świątyni[9]. Inskrypcja została odkryta w 1937 roku podczas prac inwentaryzacyjnych[9].
Odczytanie napisu jest utrudnione poprzez zły stan inskrypcji, która jest w części nieczytelna – brakuje jej lewej części, a koniec pierwszej linijki uległ uszkodzeniu[9]. Ponadto tekst biegnie nieprzerwanie – poszczególne słowa nie są od siebie oddzielone i niektóre słowa zapisano w formie skróconej[9]. Na przestrzeni lat podjęto wiele prób uzupełnienia tekstu[9].
Inskrypcja zawiera czytelny wyraz Peroz, a za nim słowo mep, co początkowo zostało zinterpretowane jako odniesienie do imienia władcy z dynastii Sasanidów Peroza I (459–484)[10]. Tekst podaje datę rozpoczęcia budowy kościoła w dwudziestym roku panowania Peroza, a jej zakończenie 15 lat później, co miało oznaczać, że świątynię wzniesiono w latach 478–493[10]. Kolejne próby odczytania tekstu, przyniosły inną interpretację postaci Peroza – V-wiecznego lokalnego władcy, który przyjął chrześcijaństwo oraz umiejscowiły budowę kościoła na V wiek[11].
ႨႱႠႱႠႫႤႡႨႱ ႠჂႧႠႭႺ ႼႪႨႱႠႮႤႰႭႦႫႤႴ
ႠႫႨႱႤႩ ႪႤႱႨႠჂႱႠჂ ႣႠႠႧႾႭჃႧႫႤႲႼႪႨႱ
ႬႠႵႠႸႨႬႠႧႠჃႷႠႬႨႱႾႺႤႱႶႬႸႤႨႼႷႠႪႤႬႣႠႥႨႬႠ
ႮႨႱႩႭႮႭႱႱႠႾႭჃႪႭႺႭႱႨႢႨႺႠႶႬႸႤႨႼႷႠႪႤ
Co w wolnym tłumaczeniu na język polski brzmi:
„[Z pomocą Święt]ej Trójcy [została] w roku 20. król[a] Peroza
[rozpoczęta budowa] tego kościoła, i w roku 15. [potem]
[ukończona]. Kto będzie tu oddawał cześć, niech się nad nim Bóg zlituje, i kto za biskupa [tego kościoła],
[Dawida], modlił się będzie, niech nad nim Bóg tez się zlituje. [Amen]”[b][c]
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.