Karaimizm wyodrębnił się z judaizmu ok. VIII w. na terenie Mezopotamii, a następnie rozszerzył się na tereny Bizancjum, Egiptu i Imperium osmańskiego. Wyznawcy nazywani są karaimami. Pojęcie „karaimizm” pochodzi od hebrajskiegoקרא (kar’a) – czytać, recytować. Za głównego kodyfikatora religii karaimskiej uznawany jest Anan, syn Dawida z Basry (urodzony ok. 754–755).
Karaimizm przyjęły oprócz Żydów niektóre ludy tureckie, których potomkowie zamieszkują w Rosji i na Ukrainie. Kultywują oni nieco odmienne, niż karaimi orientalni, obrządki religijne karaimizmu.
Nauka Anana
W swoim mniemaniu Anan nie był założycielem nowej religii, ale reformatorem i odnowicielem zasad wiary. Istota jego działalności polegała na propagowaniu powrotu do czystej nauki Mojżesza i proroków. Anan wystąpił przeciwko nauczaniu talmudystów. Skupił wokół siebie ludzi niezadowolonych z wprowadzenia porządku talmudycznego. Sedno nauki Anana można streścić w zdaniu: „Szukajcie dokładnie w Biblii i nie polegajcie na własnym zdaniu”.
Nawiązania
Karaimizm przejął pewne tendencje od innych grup religijnych:
od saduceuszy niechęć do tradycji niemającej wyraźnych podstaw w Torze,
od esseńczyków skłonność do ascetycznego sposobu życia.
Religia
Podstawowymi źródłami Karaimizmu są:
Pięcioksiąg – szczególnie Dekalog, z zasadą i obowiązkiem samodzielnej interpretacji, oraz późniejsza tradycja nietalmudyczna o ile nie jest sprzeczna z Torą i tradycją,
prośba o wybaczenie grzechów oraz o dobrodziejstwo na przyszłość.
Podstawą liturgii są psalmy.
Spowiedź jest powszechna, ale grzechy nie są wyjawiane przed innymi, także przed duchownymi.
Dalsze losy
W XIII i XIV w. powstały większe społeczności karaimskie w Haliczu oraz we Lwowie. W okresie rządów wielkiego księcia Witolda (1392–1430) Karaimi zostali osadzeni w obrębie pasa obronnego jako obrona przed Krzyżakami. Obecnie żyją w Izraelu, na Litwie, Ukrainie, Turcji, Egipcie oraz Polsce.
Karaism (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].
