Kagju (wymowa tybetańska kagjü, tyb.: བཀའ་བརྒྱུད་པ, wylie: bka’ brgyud pa, ZWPY: Gagyü-pa) – jedna z czterech głównych tradycji buddyzmu tybetańskiego. Dzieli się na kilka podszkół o wspólnym rodowodzie i zbliżonych naukach, z których największą stanowi obecnie karma kagju, na czele której stoją karmapowie.
Nazwa „kagju” jest skrótem tybetańskich słów „kabag shiji gju” (transliteracja Wyliego. bka' babs bzhi brgyud), które oznaczają „linię czterech przekazów instrukcji”[1].
„Linia czterech przekazów instrukcji” odnosi się to do głównych tantrycznych instrukcji zebranych przez mahasiddhę Tilopę[2]:
Ponadto Tilopa uzyskał „bezpośredni przekaz” od buddy Wadżradhary.
Mahasiddha Naropa instrukcje te w formie „Sześciu Dharm Naropy” przekazał mistrzowi tybetańskiemu Marpa (1012-1097), założycielowi kagju w Tybecie. Unikatowy „bezpośredni przekaz” Naropy od buddy Wadżrajogini zwany Naro Kacziö (tyb. ནཱ་རོ་མཁའ་སྤྱོད, wylie. na ro mkha' spyod) nie dotarł do Marpy lecz jest w sakja i gelug. Marpa odbył trzy podróże do Indii i otrzymał również przekaz mahamudry od mahasiddhy Maitripy (1007-1077) choć przekazy mahamudry od Maitripy do Tybetu dotarły głównie za sprawą mistrzów Dampa Kor Nirupa[3] (1062-1102; Tybetańczyk od praktyki purapraveśa wykonanej przez Nirupę - ucznia Maitripy), Vajrapaniego z Nepalu - innego ucznia Maitripy, który w 1074 nauczał w centralnym Tybecie oraz nepalskiego mistrza Asu, który nauczał Reczungpę (1084-1161). Kolejnym dzierżawcą przekazu kagju Marpy w Tybecie został sławny jogin i poeta Milarepa (1052-1135), a po nim mnich Gampopa, zwanym również „Lekarzem z Dagpo” (1079-1153), który połączył przekaz z naukami kadam oraz wprowadził monastycyzm. Od mistrza mają swój rodowód wszystkie podszkoły kagju, które określa się wspólną nazwą dakpo kagju, które są opisane poniżej[4]. Głównymi jidamami kagju tych mistrzów byli Guhjasamadża, Czakrasamwara, Hewadżra, i Wadżrawarahi Marpy, czy Gjalła Gjamtso Reczungpy.
Ponadto w ramach tradycji karma kagju istnieje przekaz tybetańskiego mahasiddhy Orgjen Rinchen Pal (Orgjenpa, 1230-1309), twórcy jednego spośród Ośmiu wielkich systemów praktyk buddyzmu tybetańskiego, systemu zwanego njendrub (tyb. Dorje Sumgyi Nyendrub, ang. the Approach and Accomplishment of the Three Vajras). Dzierżawcami tych nauk byli III Karmapa Rangdziung Dordże (1284-1339) i IV Karmapa Rolpe Dordże (1340-1383)[5].
Współcześnie tradycje kagju zawierają również przekazy ningma, takie jak jidamy Wadżrakilaja i Hajagriwa, dzogczen od III Karmapy Rangdziung Dordże przekazu karma nintik, ucznia Kumaradzy oraz Longczenpy, czy dzogczen tertona z drikung kagju Gjalłang Rinczen Phuntsog (1509-1557), twórcy unikatowego systemu Jang Zab „Praktyk Bardzo Dogłębnych Wizji”, czy tertona Karma Czagme (1613-1678) odkrywcy przekazów sadhan oraz praktyki poła „przeniesienia świadomości” zebranych w systemie Namcie (transliteracja Wyliego. gnam-chos). W linii taklung kagju przekazy dzogczen pochodzą od tertona Czokgjur Deczen Lingpa (1829-1870), współzałożyciela ruchu rime, który odkrył termy zebrane w zbiorze Chokling Tersar np. unikatowy przekaz dzogczen kategorii longde w termie Dzogchen Desum. Ponadto w kagju istnieją inne przekazy sarma, takie jak Kalaczakra z tradycji dzionang, nauki kadam, Biały Mahakala szkoły szangpa kagju. Terton Drogon Tsangpa Gyare (1161–1211)) z drukpa kagju odkrył unikatowy przekaz mahamudry „Sześciu Wskazówek Jedynego Smaku” ukryty przez Reczungpę (1083-1161), ucznia Milarepy, który również podczas wizyt w Indiach uzyskał unikatowe przekazy od tamtejszych mahasiddhów.
Instrukcje kagju (bka' babs bzhi brgyud) związane z mahasiddhą Tilopa w buddyzmie tybetańskim dzieli na dwa odrębne linie przekazów: od Marpy Tłumacza (transliteracja Wyliego. mar pa, mar pa chos kyi blo gros; 1012-1097) i od Khjungpo Naldzior (transliteracja Wyliego. khyung po rnal 'byor; 1050-1140 lub 990-1139). Khjungpo Naldzior był joginem przekazów Niguma (którą była partnerką Naropy i mahasiddhinią przekazu kagju Tilopy) oraz dodatkowo przekazów mahasidhini Sukhasiddhi (którą była partnerką mahasiddhy Wirupa) oraz innych mahasiddhów, takich jak Maitripa, Rahula i Wadżrasanapa. Przekaz kagju od Khjungpo Naldzior zachował się do czasów obecnych głównie w szkole szangpa kagju. Przekazy od Marpy Tłumacza zwie się umowną nazwą „marpa kagju”. Milarepa przekazał nauki Marpy dwóm głównym uczniom: Gampopie i Reczungpie. Przekazy od Reczungpy zwane są „reczung kagju”. Szkoły kagju pochodzące od mistrza Gampopy zwane są dagpo kagju. Dagpo kagju historycznie podzieliło się na „cztery główne szkoły” oraz „osiem pomniejszych podszkół” wymienionych poniżej[6].
Jedynymi dzisiaj istniejącymi szkołami dagpo kagju, które znacząco wpływają na obecny buddyzm są karma oraz drukpa, drikung, taklung, martsang i barom (przekaz pozostałych podszkół pagdru kagju został wchłonięty głównie przez tradycję ningma i gelug lub zanik z powodu najazdów mongolskich lub pobudek politycznych[8]).
Tradycja kagju posiada wiele unikatowych i kompletnych dzieł nad studiami buddyjskich doktryn filozoficznych. Znaczące jest to, że głównymi autorami tych dzieł byli karmapowie. W szczególności VIII karmapa Mikjo Dordże (1507-1554) jest autorem obowiązującej wykładni madhjamaki w tej tradycji. W swym głównym dziele „Pojazd Siddhów Dagpo Kagju” definiuje madhjamakę jako wolną od wszelkich skrajności, takich jak nihilizm czy eternalizm. Poddaje przy tym analizie dzieła Nagardżuny a krytyce poglądy zarówno nie-buddyjskie jak i buddyjskie, np. takich mistrzów jak Tsongkhapa, Dolpopa Sherab Gyaltsen (1292-1361), Gorampa Sonam Senge (1429-1489). Podział madhjamaki na poglądy swatantrika oraz prasangika określa jako jedynie dydaktyczny (w stopniowych etapach medytacji na siunjatę) i udowadnia, że wolność od wszelkich skrajności oraz punktów odniesienia (ang. reference points) madhjamików nie stoi im w sprzeczności z przekazem jogaczara nauk o naturze buddy, choć przekaz ten był w Tybecie niewłaściwie porównywany z czittamatrą, doktryną „Tylko Umysłu”[9].
Główne dzieła karmapów studiów buddyjskich:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.