miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Kałuszyn – zdjęcie lotnicze znad wschodniej części miasta w kierunku zachodnim | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | |||
Aglomeracja | |||
Prawa miejskie |
przed 1662 | ||
Burmistrz |
Arkadiusz Czyżewski | ||
Powierzchnia |
12,3[1] km² | ||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||
Strefa numeracyjna |
25 | ||
Kod pocztowy |
05-310 | ||
Tablice rejestracyjne |
WM | ||
Położenie na mapie gminy Kałuszyn | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||
Położenie na mapie powiatu mińskiego | |||
52°12′30″N 21°48′42″E/52,208333 21,811667 | |||
TERC (TERYT) |
1412094 | ||
SIMC |
0975380 | ||
Urząd miejski ul. Pocztowa 105-310 Kałuszyn | |||
Strona internetowa |
Kałuszyn – miasto w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kałuszyn.
Leży w dawnej ziemi liwskiej historycznego Mazowsza[2]. Kałuszyn uzyskał lokację miejską przed 1662 rokiem[3]. Do 1954 siedziba wiejskiej gminy Chrościce. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[4].
Miasto położone jest na Wysoczyźnie Kałuszyńskiej, w odległości 35 km na zachód od Siedlec i 50 km od Warszawy. Przez Kałuszyn przebiega droga krajowa nr 2.
Kałuszyn dzięki staraniom możnego rodu Opackich, otrzymał w 1718 prawa miejskie, nadane przez króla Augusta II Mocnego. W czasie kampanii napoleońskiej miasto zostało zniszczone. Podczas powstania listopadowego, trzykrotnie doszło do walk w mieście.
I bitwa pod Kałuszynem odbyła się 17 lutego 1831 podczas powstania listopadowego w okolicach Kałuszyna dywizja generała Franciszka Żymirskiego, licząca 7 baonów, 8 szwadronów i 14 dział, toczyła opóźniające walki odwrotowe z przeważającymi siłami rosyjskimi tworzącymi przednią straż armii rosyjskiej Iwana Dybicza. 2 kwietnia tego roku stoczono II bitwę pod Kałuszynem. III bitwa miała miejsce 10 lipca 1831 – kilka dni przed bojem spotkaniowym pod Mińskiem Mazowieckim przednia straż polskiego korpusu generała Wojciecha Chrzanowskiego stoczyła bój z tylną strażą rosyjskiego korpusu Jewgienija Aleksandrowicza Gołowina. Siłami polskimi liczącymi 5 baonów, 13 szwadronów i 8 dział dowodził generał Bonifacy Jagmin. Wojska polskie odniosły zdecydowane zwycięstwo biorąc do niewoli 1200 żołnierzy rosyjskich.
Kałuszynianie brali też czynny udział w powstaniu styczniowym.
W czasie kampanii wrześniowej w 1939, 1 Dywizja Piechoty Legionów im. Józefa Piłsudskiego podczas bitwy pod Kałuszynem stoczyła bój z 44. Infanterie-Regiment przyporządkowanym do SS-Regiment „Deutschland”, który należał organizacyjnie do Dywizji „Kempf”.
W 1991 Kałuszyn przystąpił do Stowarzyszenia Miast Pokoju.
Kałuszyn był ważnym obszarem osadnictwa żydowskiego. W XVII w. powstała samodzielna gmina żydowska, a pod koniec XVIII w. wzniesiono nową synagogę. W 1827 w mieście było 145 domów i 1826 mieszkańców[5]. Żydzi stanowili 80% ogółu mieszkańców. Trudnili się głównie rzemiosłem, wielu pracowało przy produkcji tałesów – żydowskich szali religijnych. Miasto było prężnym ośrodkiem ruchu chasydzkiego.
Tuż przed I wojną światową (1913) w Kałuszynie żyło 8257 Żydów oraz 1413 chrześcijan. Żydzi prowadzili w tym czasie 105 sklepów, a ich średnie miesięczne zarobki wynosiły 150 rubli[6]. 50% Żydów było wówczas analfabetami. W okresie międzywojennym (1921) w Kałuszynie mieszkało 5033 Żydów, co stanowiło 82% ludności miasteczka.
W czasie okupacji niemieckiej większość kałuszyńskich Żydów została zamordowana. We wrześniu 1941 utworzono getto w Kałuszynie[7]. Zlikwidowano je w grudniu 1942. Jego mieszkańców wywieziono w celu zamordowania w obozie zagłady w Treblince. W toku akcji deportacyjnych na miejscowym cmentarzu żydowskim Niemcy zabili około 1000 Żydów[8].
Burmistrzowie:
W mieście, od 1947 roku, działa klub piłki nożnej, Victoria Kałuszyn, grający w klasie okręgowej.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.