Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
odkrywca, żołnierz, pisarz |
John Smith (ur. prawdopodobnie 7 stycznia 1580 w Willoughby, zm. 21 czerwca 1631 w Londynie) – angielski żołnierz, kolonizator, gubernator Wirginii, badacz wybrzeży Ameryki Północnej.
Będąc dzieckiem, zarabiał na swoje utrzymanie, pracując jako pomocnik kupiecki w King’s Lynn. W roku 1596 opuścił Anglię i udał się do Francji, gdzie zaciągnął się do armii walczącej z Hiszpanią na terenie dzisiejszej Belgii. Po zawarciu traktatu pokojowego w Vervins w roku 1598 stracił zajęcie, wyjechał więc do Austrii, która walczyła w Siedmiogrodzie z Turkami. Według jego własnych relacji za pokonanie w pojedynkach trzech tureckich żołnierzy otrzymał od księcia siedmiogrodzkiego Zygmunta Batorego herb przedstawiający trzy tureckie głowy[1].
Podczas bitwy na przełęczy Rotenthurn Smith został wzięty do niewoli przez Tatarów i sprzedany w niewolę tureckiemu paszy. Wpływowej tureckiej kobiecie zawdzięczał ocalenie: kazała wysłać go nad Don, skąd przez Rosję i Skandynawię wrócił podobno w roku 1604 do Anglii.
Przybywszy do Londynu, Smith wykupił pakiet akcji[3] powstałej właśnie Kompanii Wirginijskiej (ang. Virginia Company of London), związku kupców, którzy uzyskali zgodę królewską na założenie stałej kolonii w Ameryce Północnej. Jako zawodowy wojskowy wziął w grudniu 1606 roku udział w wyprawie dowodzonej przez Christophera Newporta.
Po przybyciu do Wirginii Smith pomógł wiosną 1607 roku w założeniu osady Jamestown nad rzeką James, a następnie zajął się badaniem zatoki Chesapeake oraz rzek Potomak i Rappahannock w nadziei znalezienia złota i drogi żeglownej na Pacyfik.
Od września 1608 roku Smith został pierwszym przywódcą („admirałem”) osady, pokonując w wyborach kontrkandydata, Ratcliffe’a. W październiku tego samego roku dotarł do osady statek z zaopatrzeniem „Mary and Margaret”, na pokładzie którego znajdowało się 70 dalszych osadników (w jęz. oryginału „seaventie”), głównie „Holendrów, Niemców i Polaków”[4], wyspecjalizowanych w produkcji szkła, smoły, potażu. Już po miesiącu uruchomiono takie manufaktury, a w grudniu wysłano do Anglii próbki produktów: „tryals of Pitch, Tarre, Glasse, Frankincense, Sope Ashes with Clapboard and Waynscot”[5]. Polscy koloniści zorganizowali też pierwszy w kolonii strajk.
Osada od początku miała kłopoty z powodu konfliktów z miejscowymi plemionami indiańskimi z federacji Powatanów. Po raz pierwszy do zatargu doszło już w dwa tygodnie po objęciu funkcji przywódczej, gdy Smith poprowadził grupę osadników w górę rzeki Chickahominy celem zdobycia pożywienia; w pewnym momencie oddziałek został otoczony przez Powatanów i wybity niemal do nogi, a sam Smith – schwytany i skazany na śmierć – został w ostatniej chwili uratowany za wstawiennictwem wodzowskiej córki o imieniu Matoaka, ale w dziejach wczesnego osadnictwa lepiej znanej pod imieniem Pocahontas. W roku 1609 zraniony przypadkowo Smith[6], wyjechał do Anglii, gdzie napisał książkę Generall Historie of Virginia będącą pierwszym opisem kolonii.
Smith, jako przyjaciel Henry’ego Hudsona, wyposażył tego badacza północy w mapy i informacje niezbędne przy wyprawie do Ameryki.
W roku 1614 Smith podjął drugą wyprawę do Ameryki Północnej, kreśląc mapy wybrzeża od przylądka Cape Cod po ujście rzeki Penobscot, który to region nazwał Nową Anglią[7]. Po kilku miesiącach, gdy uzbierał spory zapas futer i solonej ryby, wrócił do Anglii. Próbował powtórzyć operację w roku następnym, ale jego statek rozbił się na wybrzeżu francuskim i ekspedycja skończyła się niczym.
W 1616 roku Pocahontas i jej mąż John Rolfe, kolonista z Jamestown, odwiedzili Smitha w Anglii. Z tego zrodził się pomysł jeszcze jednej wyprawy, ale na przeszkodzie stanęła niesprzyjająca pogoda.
W późniejszych latach Smith nie wypływał już w morze poświęcając się pisaniu książek, w tym podręcznika żeglarskiego A Sea Grammar (1627).
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.