|
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Jodła
|
Zasięg występowania poszczególnych gatunków jodły w Europie Jodła (Abies Mill.) – rodzaj zimozielonych drzew z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.). Obejmuje co najmniej 48 gatunków[3] występujących na półkuli północnej – najczęściej we wschodniej Azji oraz Ameryce Północnej. W Polsce naturalnie rośnie jodła pospolita (Abies alba Mill.). W Górach Świętokrzyskich, Karpatach oraz na Roztoczu rosną bory jodłowe[4].
Morfologia
- Pokrój
- Wysokie drzewo (do 100 metrów w przypadku jodły olbrzymiej). Korona najczęściej ma stożkowaty kształt. Kora zwykle jest cienka i gładka w popielatym lub szarym kolorze[4].
- Drewno
- Bezżywiczne, jasne i lekkie.
- Liście
- Igły spłaszczone, u podstawy przewężone i skręcone. Są krótkie – mają 1–3 cm długości. Osadzone one są na stopkach. Najczęściej ułożone są wzdłuż pędów – równolegle po obu stronach (u jodły hiszpańskiej lub jodły numidyjskiej igły ułożone są dookoła pędów). Spód igieł jest jaśniejszy z dwoma paskami (rzadko cały spód jest pokryty woskowym nalotem)[4].
- Kwiaty
- Charakterystyczne, wzniesione pionowo szyszki o cylindrycznym kształcie. Gdy dojrzeją rozsypują się na drzewie, uwalniając tym samym nasiona[4].
Biologia i ekologia
Roślina jednopienna[4].
Zastosowanie
- Drewno znajduje zastosowanie w stolarstwie, w budownictwie wodnym, górnictwie, do produkcji papieru, do wyrobu skrzynek, zabawek, instrumentów muzycznych.
- Starożytni Grecy z drewna jodłowego wyrabiali wiosła, gdyż jest ono lekkie i bardzo trwałe w wodzie.
- Starożytni Rzymianie używali do pisania tabliczek z drewna jodły, ponieważ jest ono miękkie.
- Z drewna jodłowego miano zbudować konia trojańskiego, a Dedal zbudował z niego kreteńską "krowę" królowej Pazyfae.
- Król Salomon miał wyłożyć tarcicami jodłowymi podłogę w Świątyni Jerozolimskiej[5].
Systematyka
Gatunkiem typowym jest Abies alba Mill.[6].
- Synonimy taksonomiczne[6]
Picea D. Don ex Loudon
- Podział rodzaju[potrzebny przypis]
- sekcja: Abies Miller
- sekcja: Piceaster Spach em. Farjon et Rushforth
- sekcja: Bracteata Engelm em. Sargent
- sekcja: Momi Franco
- podsekcja: Homolepoides (Franco) Farjon et Rushforth
- Abies homolepis – jodła nikko, jodła nikkońska
- Abies recurvata
- podsekcja: Firmae (Franco) Farjon et Rushforth
- Abies beshanzuensis
- Abies firma – jodła japońska
- podsekcja: Halophyllae Farjon et Rushforth
- Abies chensiennsis
- Abies holophylla – jodła mandżurska
- Abies pindrow – jodła nepalska
- Abies ziyuanensis
- sekcja: Amabilis (Matzenko) Farjon et Rushforth
- sekcja: Pseudopicea Hockel em. Farjon et Rushforth
- podsekcja: Delavayianae Farjon et Rushforth
- Abies chengii
- Abies delavayi – jodła Delaveya
- Abies densa
- Abies fabri
- Abies fargesii
- Abies fanjingsbanensis
- Abies forrestii
- Abies spectabilis
- Abies yuanbaoshanensis
- podsekcja: Squamatae E. Murray
- Abies squamata
- sekcja: Balsamea Engelm. em. Farjon et Rushforth
- sekcja: Grandis Engelm. em. Farjon et Rushforth
- sekcja: Oiamel Franco
- podsekcja: Religiosae (Matzenko) Farjon et Rushforth
- Abies religiosa
- Abies vejarii
- podsekcja: Hickelianae Farjon et Rushforth
- sekcja: Nobilis Engelm.
Gatunki flory Polski
Na podstawie Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski[7]
- Gatunki występujące naturalnie
- Gatunki uprawiane
Przypisy
- ↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website – PINACEAE. 2001–.
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-08-14].
- ↑ Abies (ang.). The Plant List. [dostęp 4 grudnia 2014].
- ↑ a b c d e Część II. W: Adam Marosz: Drzewa i krzewy iglaste. Kraków: Officina Botanica, 2006, s. 35. ISBN 978-83-922115-2-5. (pol.)
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Jodła – dumne drzewo, "AURA", nr 2/1995 r.
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Bibliografia
- PeterP. Schütt PeterP., Tannenarten Europas und Kleinasiens, Landsberg am Lech: Ecomed, 1994, ISBN 3-609-69890-X, OCLC 231588164 .
Linki zewnętrzne
- Gymnosperm Database – Abies (en)
- Arboretum de Villardebelle cone photos: Images of cones of selected species (en)
.jpg){kind=link}
