miasto i gmina | |||||
Zimowa panorama uzdrowiska | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Aglomeracja | |||||
Prawa miejskie |
1967 | ||||
Burmistrz |
Leszek Orpel | ||||
Powierzchnia |
17,44 km² | ||||
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 74 | ||||
Kod pocztowy |
58-330 | ||||
Tablice rejestracyjne |
DBA | ||||
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||
50°43′16″N 16°20′20″E/50,721111 16,338889 | |||||
TERC (TERYT) |
0221021 | ||||
SIMC |
0984025 | ||||
Urząd miejski ul. Poznańska 258-330 Jedlina-Zdrój | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Jedlina-Zdrój (niem. Bad Charlottenbrunn) – miasto uzdrowiskowe w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, historycznie na Dolnym Śląsku. W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Jedlina Zdrój.
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 4682 mieszkańców[1] (583. miejsce w kraju).
Położone pomiędzy pasmem Gór Wałbrzyskich i Gór Sowich. Z trzech stron otaczają miejscowość zalesione stoki Rzepiska, Mniszego Lasu, Kobieli Leśniaka i najwyższej góry Borowej (854 m n.p.m.). Dolina otwarta jest od południa i południowego wschodu, dzięki czemu osłonięta jest od ostrych wiatrów, ma łagodniejszy klimat i większe nasłonecznienie niż okoliczne miejscowości.
Według danych z 1 stycznia 2023 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,44 km²[1] (347. miejsce w kraju). Miasto stanowi 3,4% powierzchni powiatu.
Według danych z roku 2002 Jedlina-Zdrój miała obszar 17,47 km², w tym: użytki rolne 37%, użytki leśne 43%[2].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego.
Ta sekcja od 2008-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Najstarsze wzmianki o mieście pochodzą z XIII wieku, a nazwa wywodzi się od rosnących tu wówczas wspaniałych lasów jodłowych. Była to wtedy osada drwali należąca do Bolka I – księcia świdnicko-jaworskiego. W XVI wieku odkryto pierwsze źródła wody mineralnej, a w XVIII w. uznano je za lecznicze i zaczęto korzystać na większą skalę.
W 1723 roku osada stała się uzdrowiskiem. Źródło, od imienia Charlotty, żony Hansa Christophera barona von Seher-Thoss – właściciela Jedlinki, nazwano Charlottenbrunn. Nazwę tę przyjęła cała Jedlina i nosiła ją do 1945 roku. Miejscowość zaczęła się rozrastać. Rozwijało się tkactwo i sukiennictwo, od XVII wyrabiano płótno lniane. Powstał kurort znany na całym Śląsku. W 1740 roku Jedlina otrzymała przywilej targowy. Od 1813 nastąpił rozwój działalności leczniczej, wprowadzono kurację owczym i kozim mlekiem. W 1846 powstał park zdrojowy, mały ogród botaniczny i muzeum mineralogiczne. W 1884 uzdrowisko nabyła gmina i od tego czasu rozwój i działalność podporządkowano wspólnej gospodarce lokalnej.
W 1900 roku Jedlina-Zdrój miała pocztę z telegrafem, która do dnia dzisiejszego mieści się w tym samym budynku przy ulicy Warszawskiej 6. Domy posiadały instalację wodociągową, niektóre z naturalnie gazowaną wodą mineralną. W latach 1902–1903 położono nawierzchnie kamienne, zamontowano oświetlenie gazowe, a w uzdrowisku elektryczne. Miejscowość przeżywała swój okres świetności. Znana była na Śląsku jako uzdrowisko z szeroką działalnością kulturalną i rozrywkową. Funkcjonowały liczne hotele, pensjonaty i domy gościnne. Z najbardziej znanych należy wymienić „Szwajcarkę” z XIX w., która oferowała kurację mleczną, kasztany jadalne i odpoczynek wśród przepięknych drzew. Niestety w wyniku prac górniczych i intensywnego użytkowania źródła szczawy alkalicznej zanikły i wodę zaczęto dowozić ze Szczawna.
Z 1910 roku pochodzi stojąca do dziś drewniana remiza strażacka z dzwonnicą (przy ulicy Warszawskiej 9). Do dziś można podziwiać piękną Willę Sans-Souci (Chojnowska 3) należącą dawniej do lekarza uzdrowiska. Trudno nie wspomnieć o okazałym, choć zniszczonym Zespole Pałacowym, którego wejścia strzegą kamienne lwy. W dzielnicy Kamieńsk na wzgórzu stoi kościółek wybudowany w stylu budownictwa alpejskiego. W Jedlinie-Zdroju zachowały się także budowle w stylu neoklasycyzmu berlińskiego z misternymi ażurowymi balkonami.
W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Jedlina Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Charlottenbrunn[3]. Początkowo po II wojnie światowej był to ośrodek lecznictwa wojskowego, od 1961 letnisko, od 1962 ponownie uzdrowisko[4]. W latach 1954-66 osiedle[5], które 1 stycznia 1967 otrzymało prawa miejskie[6].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
Jedlina-Zdrój – Jedlinka
W Jedlinie-Zdroju leczy się: dychawicę oskrzelową, przewlekłe nieżyty dróg oddechowych, przewlekłe zapalenia zatok, pylica płuc, choroby stawów i stany wyczerpania[8]. W zakładzie przyrodoleczniczym wyposażonym w aparaturę zabiegową prowadzi się kąpiele mineralne i inhalacje dróg oddechowych[9].
W Jedlinie-Zdroju od 2006 roku odbywają się Letnie Warsztaty Gitarowe[10], a od 2014 roku Letni Festiwal Gitarowy[11]. Odbywa się tu też Dolnośląski Festiwal Zupy[12]i Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych[13].
W Jedlinie-Zdroju zarejestrowany jest aktywny klub sportowy pétanque – KSP Jedlina-Zdrój[14].
Miasto jest miejscem ogólnopolskich turniejów pétanque pod auspicjami Polskiej Federacji Pétanque[15].
Od 2005 roku na przełomie kwietnia i maja[16] w mieście organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Pétanque[17]. Od 2009 roku jest miejscem rozgrywek polskiej edycji cyklu środkowo-europejskich turniejów Centrope Cup[18][19]. Od 2010 organizowane jest w Jedlinie-Zdroju jedyne w Polsce zimowe grand prix w petanque[20].
W maju organizowany jest „Półmaraton Górski Jedlina-Zdrój”, który od początku spotkał się z dużym zainteresowaniem wśród biegaczy z całej Polski oraz Czech. Warto dodać, że trasa biegu poprowadzona została przez najdłuższy w Polsce tunel kolejowy (Tunel pod Małym Wołowcem) mierzący 1601 m. Strona biegu: www.biegajwjedlinie.pl
W mieście działa również klub piłkarski – KS Zdrój Jedlina-Zdrój. Więcej o drużynie piłkarskiej: www.zdroj.futbolowo.pl
Obiekty sportowe na terenie miasta:
Dane z 30 czerwca 2004[22]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 5155 | 100 | 2711 | 52,6 | 2444 | 47,4 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
295,1 | 155,2 | 139,9 |
Piramida wieku mieszkańców Jedliny-Zdroju w 2014 roku[23].
Jedlina-Zdrój ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Jedlina-Zdrój 15 radnych[24]. Organem wykonawczym samorządu jest burmistrz miasta.
W mieście znajdują się instytucje Centrum Obsługi Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych Nowe Siodło:
Po Jedlinie kursują autobusy komunikacji miejskiej z Wałbrzycha, łączące miasto z Wałbrzychem, Jedlinką i Głuszycą[27][28]. Przez miasto biegnie również czynna w ruchu pasażerskim linia kolejowa Kłodzko – Wałbrzych, obsługiwana autobusami szynowymi przez samorządowe Koleje Dolnośląskie.
Lista miast i gmin z którymi władze Jedliny-Zdroju podjęły współpracę:
Władze Jedliny-Zdroju od 2004 r. prowadzą także współpracę ze Stowarzyszeniem Gmin Mikroregionu Hustirzanka z Czech[32].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.