Języki mieszane[1][2] – języki kształtujące się w sytuacji kontaktu językowego, łączące elementy dwóch lub kilku języków. Ich status z perspektywy językoznawstwa historyczno-porównawczego nie został dobrze ustalony[3].

Na płaszczyźnie strukturalnej i słownikowej języki mieszane dają się sprowadzić do języków źródłowych (przeważnie dwóch), czym różnią się od innych typów języków kontaktowych: pidżynowych i kreolskich[4]. Morfosyntaktyka pochodzi z jednego języka, słownictwo zaś z drugiego[5]. U genezy języków pidżynowych i kreolskich najczęściej stoi szereg różnych języków, i choć korzenie słownictwa są łatwe do ustalenia, to ich struktura gramatyczna ma zwykle niejasne, trudne do określenia podłoże[4][6]. Formy te odróżniają także okoliczności powstawania oraz sposób funkcjonowania w przestrzeni społecznej. O ile języki kreolskie powstają z potrzeby porozumienia się między różnymi grupami ludności, to języki mieszane kształtują się w grupach, które dzielą wspólny język[4][7]. Język mieszany zwykle współistnieje z pokrewnymi mu językami źródłowymi i nie musi być używany jako język ojczysty, natomiast języki kreolskie są przyjmowane jako prymarne języki etniczne[4]. Języki mieszane służą wyrażaniu nowej tożsamości społecznej[4] lub podtrzymywaniu tożsamości etnicznej w nowym środowisku językowym[7].

W innym ujęciu języki pidżynowe i kreolskie rozpatruje się jako typy języków mieszanych[3][8][9]. Językami mieszanymi zajmuje się subdyscyplina językoznawstwa – kreolingwistyka[10].

Pewien stopień wymieszania wykazują wszystkie języki świata, czego świadectwem jest występowanie zapożyczeń słownikowych. Rozróżnienie między językami mieszanymi a językami podlegającymi zjawiskom socjolingwistycznym (kontakt językowy, code switching, zapożyczanie) nie zostało dobrze wypracowane na gruncie lingwistyki[11]. Niektórzy językoznawcy wskazują jednak na istnienie zjawiska mieszania (hybrydyzacji) języków, a języki mieszane uznają za odrębną warstwę języków, skutecznie wymykającą się tradycyjnym teoriom lingwistycznym[3][12]. Przykładowo V. Velupillai (2015) omawia języki mieszane jako samodzielne i pełnoprawne systemy językowe, stwierdzając, że nie chodzi o prostą modyfikację języków źródłowych czy też jednostkowy code switching. Ich użycie trzyma się bowiem spójnych wzorców (zarówno na poziomie jednostki, jak i zbiorowości), a zmiany następujące w językach źródłowych niekoniecznie znajdują odzwierciedlenie w języku mieszanym[4].

Do języków mieszanych zalicza się m.in. następujące języki: miszif (Ameryka Północna; mieszanka języka kri i kanadyjskiej odmiany języka francuskiego), Media Lengua(inne języki) (Ekwador; łączący gramatykę keczua z leksyką hiszpańską), ma’a/mbugu (Tanzania; łączący elementy bantu z kuszyckimi)[13], malajski makasarski (Indonezja; łączący leksykę malajską z elementami gramatyki makasarskiej)[14].

Pod pojęciem języków mieszanych rozumie się też takie odmiany językowe, w których jednocześnie występują składniki języka standardowego (ogólnego) i elementy dialektalne. Kody mieszane wykształciły się chociażby w Polsce, łącząc elementy języka ogólnopolskiego i gwar wiejskich[15].

Zobacz też

Przypisy

  1. Henryk Ułaszyn, Język złodziejski, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1951, s. 23, OCLC 3373045 [dostęp 2022-07-27] (pol.).
  2. Agnieszka Doczekalska, Język prawny w tworzeniu i transpozycji prawa Unii Europejskiej. Procesy hybrydyzacji, Warszawa: Wolters Kluwer, 2021, s. 109, ISBN 978-83-8223-912-6, ISBN 978-83-8223-209-7, OCLC 1332824383 [dostęp 2022-07-27].
  3. a b c Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 181, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  4. a b c d e f Viveka Velupillai, Pidgins, Creoles and Mixed Languages: An Introduction, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2015 (Creole Language Library 48), s. 69–70, DOI: 10.1075/cll.48, ISBN 978-90-272-6884-6, OCLC 900333013 (ang.).
  5. Peter Bakker, Pieter Muysken, Mixed languages and language intertwining, [w:] Jacques Arends, Pieter Muysken, Norval Smith, Pidgins and Creoles: An introduction, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 1994 (Creole Language Library 15), s. 41–52, DOI: 10.1075/cll.15.08bak, ISBN 978-90-272-9950-5, OCLC 705531391 (ang.).
  6. Peter Bakker, A Language of Our Own: The Genesis of Michif, the Mixed Cree-French Language of the Canadian Metis, New York–Oxford: Oxford University Press, USA, 1997 (Oxford Studies in Anthropological Linguistics 10), s. 195, ISBN 0-19-509711-4, ISBN 978-0-19-802575-7, OCLC 469632450 (ang.).
  7. a b Jan Pokorný, Lingvistická antropologie: jazyk, mysl a kultura, Praha: Grada Publishing, 2010, s. 149, ISBN 978-80-247-2843-8 (cz.).
  8. Barbara Hlibowicka-Węglarz, O „cudownych formacjach”, czyli rzecz o językach kreolskich, „LingVaria”, 13 (25), 2018, s. 21–36, DOI: 10.12797/lv.13.2017.25.02, ISSN 2392-1226.
  9. Jiří Černý, Malé dějiny lingvistiky, Praha: Portál, 2005, s. 209, ISBN 978-80-7178-908-6, OCLC 892051404 (cz.).
  10. Aleksandra R. Knapik, Piotr P. Chruszczewski, Kreolingwistyka w zarysie. Językowo-kulturowe mechanizmy przetrwania, rozwoju i dezintegracji., Æ Academic Publishing, 2023 (Beyond Language 8), ISBN 978-1-68346-166-1, ISSN 2642-6951 (pol. • ang.).
  11. Yaron Matras, Mixed languages: a functional–communicative approach, „Bilingualism: Language and Cognition”, 3 (2), 2000, s. 79–99, DOI: 10.1017/S1366728900000213 [zarchiwizowane z adresu 2020-06-03] (ang.).
  12. Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 497, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
  13. Robert Lawrence Trask, The Dictionary of Historical and Comparative Linguistics, Chicago: Fitzroy Dearborn, 2000, s. 214–215, ISBN 1-57958-218-4, OCLC 1101226560 (ang.).
  14. K. Alexander Adelaar i inni, Malay: its history, role and spread, [w:] Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996 (Trends in Linguistics. Documentation 13), s. 673–693, DOI: 10.1515/9783110819724.2.673, ISBN 978-3-11-081972-4, OCLC 1013949454 (ang.), patrz s. 682.
  15. Zygmunt Zagórski, Kilka uwag o formalno-funkcjonalnym zróżnicowaniu współczesnego języka polskiego, [w:] Stanisław Kania, Wokół społecznego zróżnicowania języka, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1996 (Uniwersytet Szczeciński. Materiały. Konferencje 13), s. 161–167, OCLC 39261719 (pol.), patrz s. 163.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się