Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Powstał w połowie XV w. w wyniku pierwszych kontaktów Portugalczyków i mieszkańców Zachodniej Afryki, kumulując afrykańskie struktury gramatyczne i portugalski zasób wyrazowy. Pidżyn ten stał się następnie wspólnym językiem, zrozumiałym dla niewolników afrykańskich pochodzących z różnych grup etnicznych, w następnych pokoleniach przekształcając się w język kreolski. Na poziomie struktury jest bliski językom kreolskim do dziś używanym na zachodnim wybrzeżu Afryki (Gwinea Bissau, Republika Zielonego Przylądka, Senegal i Gambia)[2].
Gramatyka
Zaimki
Zaimki osobowe: ja ami/mi; ty abo/bo; on/ona/ono e; my nos' wy boso; oni nan. Formy grzecznościowe tworzy się za pomocą meneer „Pan” i señora „Pani”, np. Ken meneer ta? „Kim Pan jest” i Ken señora ta? „Kim Pani jest?”.
Zaimki dzierżawcze: mój mi; twój bo; jego/jej su; nasz nos; wasz boso; ich nan, np. Mi tin mi auto „Mam swój samochód”, Nos tin nos pasashi „Mamy nasze bilety”. Zaimki akcentowane poprzedzone są przez di np. Esaki ta dimi. „To jest moje”.
Zaimki pytajne: Gdzie unda? : Unda bo ta bai? „Gdzie idziesz?”; Ile cuanto : Cuanto esaki ta? „Ile to kosztuje”.
Rzeczowniki
Rzeczowniki nie posiadają rodzaju gramatycznego. Jeżeli zachodzi taka konieczność, dodaje się po rzeczowniku wyraz precyzujący płeć machu dla rodzaju męskiego, i muhe dla żeńskiego. Przykłady: pushi machu „kocur”, mucha muhe „dziewczynka”.
Rzeczowniki nie zmieniają formy w liczbie mnogiej, jeżeli są określone co do liczby np. un homber „mężczyzna”, dos homber „dwóch mężczyzn”; hopi hende „wielu ludzi”[2]. W pozostałych przypadkach końcówka liczby mnogiej jest identyczna z zaimkiem nan „oni”, na przykład muchanan „dzieci”. Przymiotniki nie przyjmują końcówki liczby mnogiej: Mi casnan ta nobo „moje domy są nowe”.
Przymiotniki
Stopniowanie: lihé, mas lihé, di mas lihé „szybko, szybciej, najszybciej”, np. Pedro ta kuri mas lihé ku mi. „Pedro biega szybciej ode mnie”.
Czasowniki
Czasowniki nie odmieniają się przez osoby i liczby np. Ami/mi ta bai „Idę”, Nos ta bai „Idziemy”.
Czasy określane są przez partykuły stawiane przed czasownikiem, np. Mi ta bai „Idę”; Mi tabata bai „Szedłem”; Mi a bai „Poszedłem”; Mi lo bai „Pójdę”. Istnieją dwa czasy przeszłe: dokonany i niedokonany: Ora bo a yega mi tawata come pan „Kiedy przyszedłeś, jadłem chleb”. Formę progresywną (ang. be + -ing) można wyrazić na dwa sposoby: E ta skirbiendo = E ta skirbi „Ona właśnie pisze”.
Przeczenie tworzy się za pomocą partykuły „no” tuż przed czasownikiem, np. Mi no tin placa „Nie mam pieniędzy”. Dopuszcza się więcej przeczeń w zdaniu: E no a duna mi nada „On nic mi nie dał”.
Papiamentu posiada formy strony biernej, co jest rzeczą niezwykłą w językach kreolskich, np. Papiamentu ta wordu papiá na Aruba. „Papiamento jest używany na Arubie”.
Podstawowe zwroty
Danki – Dziękuję
Kon ta bai? – Jak się masz?
Unda mi por kome kuminda krioyo? – Gdzie mogę zjeść kreolskie jedzenie?
E pomp di gasolin ta habri awor? – Czy stacja benzynowa jest teraz otwarta?
Mi ke kome – Chcę jeść
Hopi bon – Bardzo dobry
Trankilo – Wszystko w porządku
Pakiko? – Po co?
Dikon – Dlaczego?
Awa – Woda
Tur cos – Wszystko
Sea ketu – Bądź cicho!
Tin hopi bientu – Jest silny wiatr.
Kiko a pasa? – Co się stało?
Kuant'or'tin? – Która godzina?
Status prawny
Od marca 2007 papiamento był uznany za język urzędowy na Antylach Holenderskich[3], do podziału terytorium w 2010. Obecnie Aruba[4] i Curaçao[5] używają go jako języka oficjalnego obok niderlandzkiego, zaś Bonaire przyznało mu status języka regionalnego i akceptuje jego używanie w administracji[6].
↑ abBonaire / Papiamentu Language [online], www.geographia.com [dostęp 2017-11-24].
↑Nieuwsbrief 070313 - Papiaments officieel erkend. [dostęp 2009-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-12)].
↑Bettina Migge, Isabelle Léglise, Angela Bartens: Creoles in Education: An Appraisal of Current Programs and Projects. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, 2010, s. 268. ISBN 978-90-272-5258-6. (ang.).
↑LANDSVERORDENING van de 28ste maart 2007 houdende vaststelling van de officiële talen (Landsverordening officiële talen). Government of the Netherlands. (niderl.).
↑Invoeringswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. wetten.nl. (niderl.).
Bibliografia
Atlas języków. Pochodzenie i rozwój języków świata, BernardB.Comrie (red.) i inni, Poznań: „Atena”, 1998, ISBN 83-85414-31-2, OCLC 749229608.brak strony (książka)
