Język ogólnopolski
Obszar Polska
Pismo/alfabet łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Organ regulujący Rada Języka Polskiego
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ogólnopolski[a] – standardowa, kanoniczna odmiana języka polskiego, nauczana i promowana w szkołach oraz pełniąca funkcję języka administracji, mediów i literatury[3], zwłaszcza w kontaktach publicznych[4]. Używana jest na terenie całej Polski w szerokim spektrum domen życia publicznego i kulturalno-oświatowego[5]. Od dialektów i gwar lokalnych odróżnia ją szeroki zasięg geograficzny i wypracowanie funkcjonalne, a także istnienie formalnie prowadzonej kodyfikacji[7], zarówno w postaci normy użytkowej (potocznej), jak i wzorcowej[8]. Język ogólnopolski stoi w opozycji tak do dialektów terytorialnych, jak i do odmian wyodrębnionych socjalnie[5], ciesząc się większym prestiżem społecznym niż gwary wiejskie[9][10]. Popularnie bywa określany mianem „poprawnej” polszczyzny, nie jest natomiast postrzegany jako dialekt[11]. W potocznym rozumieniu uchodzi za „czystą” formę języka polskiego, pozbawioną naleciałości gwarowych[11] lub przeciwstawną wobec dialektów[12].

Polszczyzna standardowa nie jest bytem w pełni jednolitym, gdyż może przybierać różne formy ukształtowania stylistycznego, odpowiadające spełnianym przez nią funkcjom[7]. Ponadto w kodyfikacji języka ogólnopolskiego wyróżnia się dwa warianty fonetyczne polszczyzny, jakimi są wymowa warszawska oraz wymowa krakowsko-poznańska[3]. Standard ogólnopolski uformował się w wyniku długotrwałych procesów rozwojowych i świadomych działań, początkowo czerpiąc z zasobów gwarowych (najpierw wielkopolskiego i małopolskiego, później mazowieckiego i kresowego), ale ostatecznie wytwarzając również elementy niespotykane w dialektach lokalnych[7].

Współcześnie język ogólnopolski zdecydowanie dominuje w polskiej praktyce komunikacyjnej, będąc stosowanym we wszystkich kontekstach językowych na terenie Polski[13]. Wśród pokolenia młodego i średniego upowszechniły się formy polszczyzny zbliżone do języka standardowego, gwary tradycyjne zaś zachowały się w społeczeństwach wiejskich[11] i małomiasteczkowych[13]. Na ten szczególny stan języka polskiego wpłynęły masowe migracje ludności[14] i powojenne dążności do rugowania różnic dialektalnych, a także wprowadzenie polszczyzny standardowej jako języka nauczania, które przyczyniło się do jej ekspansji[13]. Ponadto, w związku z przeświadczeniem o zachodzącej degradacji mowy, w Polsce panują zadomowione postawy purystyczne i preskryptywistyczne, nastawione na homogenizację polszczyzny i lingwistyczną waloryzację języka standardowego[15][16]. Stanisław Dubisz sugeruje, że zachowane różnice regionalne będą ulegały zanikowi, a triada „język standardowy – kody mieszane – gwary ludowe” zostanie ostatecznie zastąpiona przez podział „język standardowy – kody mieszane”[10].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W polskim piśmiennictwie językoznawczym pojawiają się również określenia: „polszczyzna standardowa”[1], „polszczyzna ogólna”[2], „polszczyzna literacka”[2], „dialekt literacki”[1], „polszczyzna kulturalna”[3], „dialekt kulturalny”[4], przy czym termin „język literacki” pokrywa się z „językiem ogólnym” tylko przy szerszym rozumieniu tego pierwszego oznaczenia[5]. Również termin „język standardowy” bywał stosowany przez polskich językoznawców w innym znaczeniu[6].

Przypisy

  1. ↑ a b Bogusław Dunaj, De sermone polono Cracoviae exculto, Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1989, s. 134, ISBN 978-83-01-09410-2.
  2. ↑ a b Roczniki humanistyczne, t. 44, wyd. 6, 1999, s. 65.
  3. ↑ a b c Marcin Wągiel, Fonematyka języka polskiego w ujęciu funkcjonalizmu aksjomatycznego, Uniwersytet Palackiego w Ołomuńcu, 2016, s. 32, ISBN 978-80-244-4930-2.
  4. ↑ a b Eugeniusz Zwierzchowski, Z zagadnień współczesnych społeczeństw demokratycznych, Temida 2, 2006, s. 49, ISBN 978-83-89620-15-6.
  5. ↑ a b c Włodzimierz Appel, Literatura i nauka o języku, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995, s. 246.
  6. ↑ Ewa Siatkowska, Standaryzacja po kurpiowsku, „Polonica”, 37, 2017, s. 5, DOI: 10.17651/polon.37.12, ISSN 0137-9712.
  7. ↑ a b c Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna, [w:] Halina Karaś, Podstawy dialektologii, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-09-07].???
  8. ↑ Joanna Ginter, Rola internetowych poradni językowych w procesie normalizacji pisowni polskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2016, s. 17–28, ISBN 978-83-7865-454-4.
  9. ↑ „Język polski”, t. 88, Wydawnictwo Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 215.
  10. ↑ a b Guus Extra, Durk Gorter, Multilingual Europe: Facts and Policies, Walter de Gruyter, 2008, s. 114–115, ISBN 978-3-11-020835-1 (ang.).
  11. ↑ a b c Witold Tulasiewicz, Anthony Adams (red.), Teaching the Mother Tongue in a Multilingual Europe, A&C Black, 2005, s. 166, ISBN 978-0-8264-7027-0 (ang.).
  12. ↑ Krystyna Kułak, Linguistic Prescriptivism in Present-Day Poland: The Normative Attitudes of the Speakers of Polish, Stanley D. Brunn, Roland Kehrein (red.), Cham: Springer International Publishing, 2020, s. 2291–2309, DOI: 10.1007/978-3-030-02438-3_120, ISBN 978-3-030-02438-3 [dostęp 2020-05-26] (ang.).
  13. ↑ a b c Przegląd zachodni, t. 58, wyd. 3–4, Instytut Zachodni., 2002, s. 16.
  14. ↑ Oscar E. Swan: A grammar of contemporary Polish. Bloomington, Ind.: Slavica, 2002, s. 5. ISBN 0-89357-296-9. OCLC 50064627. (ang.)
  15. ↑ Ernst Håkon Jahr, Sociolinguistics in Norway, Mouton de Gruyter, 1995, s. 141 (ang.).
  16. ↑ Miklós Kontra (red.), Special issue book reviews, „Multilingua”, 19 (1–2), Language contact in East-Central Europe, Mouton Publishers, 2000, s. 193, ISSN 1613-3684 (ang.).???

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

szamba betonowe świdnica

Podziel się