ResponseEve, a responsive template by SiGa

Дулҕан

Obszar	Rosja (Kraj Krasnojarski)
Liczba mówiących	1050 (2010)[1]
Pismo/alfabet	cyrylica
Klasyfikacja genetyczna
Języki ałtajskie (?) Języki tureckie Języki północnosyberyjskie Język dołgański
Status oficjalny
UNESCO	3 zdecydowanie zagrożony↗
Ethnologue	6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3	dlg
IETF	dlg
Glottolog	dolg1241
Ethnologue	dlg
WALS	dol
Występowanie
język dołgański
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język dołgański (Дулҕан) – język z rodziny tureckiej, którym posługują się Dołganie. Jego użytkownicy zamieszkują południową część półwyspu Tajmyr w Rosji^[2]. Według danych z 2010 r. posługuje się nim 1050 osób^[1].

Bywa opisywany jako dialekt języka jakuckiego^[2][3]. Sama społeczność ma odrębną tożsamość etniczną^[4]. Nazwa „Dolgan” prawdopodobnie oznacza tyle, co „ludzie żyjący przy środkowym biegu rzeki”^[4][5].

Wyróżnia się silnymi wpływami języka ewenkijskiego^[2][4]. W użyciu jest także język rosyjski^[1].

Jest zdecydowanie zagrożony wymarciem, do czego przyczynia się dominacja rosyjskiego; dodatkowo posługuje się nim niewielka społeczność^[2]. Niemniej z danych Ethnologue (wyd. 22, 2019) wynika, że pozostaje w użyciu w sferze kontaktów rodzinnych i między znajomymi (choć nie jest w jednakowym stopniu znany wszystkim grupom wiekowym)^[1]. Wciąż bywa używany przez dzieci^[1][2], przy czym odnotowano, że zaczął być nauczany dopiero jako drugi język (w procesie edukacji szkolnej)^[6]. Wśród Nganasan również bywa znany jako drugi język^[1]; obie grupy utrzymują ze sobą bliskie kontakty (częste są małżeństwa mieszane)^[6], a w II poł. XX w. nganasański był częściowo wypierany przez dołgański^[7].

Historia

Język dołgański zaczął być zapisywany alfabetem łacińskim w początkach XX wieku. Z czasem alfabet łaciński zastąpiono alfabetem cyrylickim używanym także do zapisu języka jakuckiego. Wpływ języka ewenkijskiego na dołgański stanowi powód rozgraniczenia języka dołgańskiego od jakuckiego^[4]. Teksty w języku dołgańskim publikowano w gazetach, takich jak Tajmyr, natomiast w szkołach zaczęto używać języka dołgańskiego w latach 60. XX wieku^[5].

Alfabet

W 1933 r. wydano słownik w języku jakuckim, przystosowany do wykorzystania w dołgańskich szkołach. W 1961 r. nieliczne dołgańskie teksty publikowano w gazecie „Sowietskij Tajmyr”. W 1973 r. wydano pierwszą książkę w języku dołgańskim – kolekcję poezji Ogdy Aksjonowej. W tej kolekcji wykorzystani alfabet rosyjski z dodatkowymi grafemami Дь дь, Һ һ, Ҥ ҥ, Нь нь, Ө ө, Ү ү. W 1984 r. opublikowano pierwszy słownik języka dołgańskiego.

Alfabet pierwszych dołgańskich słowników przedstawiał się następująco: А а, Б б, В в, Г г, Д д, Дь дь, Е е, Ё ё, Ж ж, З з, И и, Иэ иэ, Й й, К к, Л л, М м, Н н, Ӈ ӈ, Нь нь, О о, Ө ө, П п, Р р, С с, Т т, У у, Уо уо, Ү ү, Үө үө, Ф ф, Х х, Һ һ, Ц ц, Ч ч, Ш ш, Щ щ, Ъ ъ, Ы ы, Ыа ыа, Ь ь, Э э, Ю ю, Я я^[8].

Współczesny alfabet dołgański^[9]

Fonologia

Źródło:^[10]

Samogłoski

Spółgłoski

Przypisy

Bibliografia

• TapaniT. Salminen TapaniT., Europe and North Asia, [w:] ChristopherCh. Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 211–282, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-7007-1197-0, ISBN 978-0-203-64565-9, OCLC 47983733  (ang.).
• John P.J.P. Ziker John P.J.P., Sharing, Subsistence, and Social Norms in Northern Siberia, [w:] JeanJ. Ensminger, JosephJ. Henrich (red.), Experimenting with Social Norms: Fairness and Punishment in Cross-Cultural Perspective, New York: Russell Sage Foundation, 2014, s. 337–356, ISBN 978-1-61044-840-6, ISBN 978-0-87154-500-8, OCLC 1162168465, JSTOR: 10.7758/9781610448406.17  (ang.).
• BeátaB. Wagner-Nagy BeátaB., Nganasan, [w:] DanielD. Abondolo, Riitta-LiisaR.L. Valijärvi (red.), The Uralic Languages, wyd. 2, Abingdon–New York: Routledge, 2023 (Routledge language family series), s. 753–792, DOI: 10.4324/9781315625096-17, ISBN 978-1-315-62509-6, ISBN 978-1-317-23097-7, ISBN 978-1-138-65084-8, ISBN 978-1-032-43656-2, OCLC 1343009189 [dostęp 2023-09-22]  (ang.).