Instytut Języka Polskiego
Polskiej Akademii Nauk
Data założenia
|
1 października 1973
|
Typ
|
badawczy
|
Państwo
|
Polska
|
Adres
|
al. Mickiewicza 31 31-120 Kraków
|
Dyrektor
|
prof. dr hab. Maciej Eder
|
Położenie na mapie Krakowa Instytut Języka Polskiego PAN
|
Położenie na mapie Polski Instytut Języka Polskiego PAN
|
Położenie na mapie województwa małopolskiego Instytut Języka Polskiego PAN
|
50°03′58,7″N 19°55′31,0″E/50,066306 19,925278
|
Strona internetowa
|
Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk (skrót: IJP PAN) – jedyna w Polsce placówka naukowo-badawcza zajmująca się badaniem języka polskiego we wszystkich jego aspektach i odmianach, założona w 1973 roku.
Dyrektorem Instytutu jest prof. dr hab. Maciej Eder[1], zastępcą dyrektora ds. naukowych jast dr hab. Michał Rzepiela, a przewodniczącą Rady Naukowej jest dr hab. Halszka Górny[2]. Instytut ma uprawnienia do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa. Prowadzi też Językoznawcze Studia Doktoranckie[3] oraz kształci doktorantów w ramach Szkoły Doktorskiej Anthropos Instytutów Polskiej Akademii Nauk[4].
Siedziba i struktura organizacyjna
Pierwszą siedzibą Instytutu Języka Polskiego był w latach 1973–1999 budynek przy ul. Straszewskiego 27 w Krakowie. Instytut posiadał w przeszłości zamiejscowe pracownie w Poznaniu i Sosnowcu[5].
Od 1999 roku główną siedzibą Instytutu jest gmach przy al. Mickiewicza 31 w Krakowie. Tu mieści się dyrekcja i administracja oraz siedem pracowni (2021)[6]:
- Pracownia Dialektologii Polskiej (kierownik dr hab. Renata Kucharzyk),
- Pracownia Etymologii i Geolingwistyki (kierownik prof. dr hab. Jadwiga Waniakowa),
- Pracownia Języka Staropolskiego (kierownik dr hab. Ewa Deptuchowa),
- Pracownia Łaciny Średniowiecznej (kierownik dr hab. Michał Rzepiela),
- Pracownia Metodologiczna (kierownik dr hab. Rafał L. Górski),
- Pracownia Onomastyki (kierownik dr hab. Urszula Bijak),
- Pracownia Wielkiego Słownika Języka Polskiego (kierownik prof. dr hab. Piotr Żmigrodzki).
W Warszawie (ul. Ratuszowa 11) działają dwie pracownie (2021)[6]:
- Pracownia Historii Języka Polskiego XVII–XVIII wieku (kierownik prof. dr hab. Włodzimierz Gruszczyński),
- Pracownia Polszczyzny Kresowej (kierownik dr hab. Ewa Dzięgiel),
W krakowskiej siedzibie Instytutu mieści się biuro Polskiego Towarzystwa Językoznawczego[7].
Dyrektorzy[5]
Słowniki tworzone i współtworzone w IJP PAN[8]
Słowniki opisujące historię języka polskiego
- Słownik staropolski
- Słownik pojęciowy języka staropolskiego
- Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego
- Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII wieku
- Słownik wileński
- Słownik Wyrazów Zapomnianych
Słowniki współczesnego języka polskiego
Słowniki odmian języka i prace geolingwistyczne
- Słownik gwar polskich
- Słownik gwar małopolskich
- Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur
- Słownik gwary Zakopanego
- Atlas Linguarum Europae
- Ogólnosłowiański atlas językowy
- Słownik polskich leksemów potocznych
Słowniki łaciny średniowiecznej
- Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce (Lexicon Mediae et Infimae Latinitatis Polonorum)
- Elektroniczny Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce
Słowniki onomastyczne
- Antroponimia Polski od XVI w. do końca XVIII w.
- Słownik staropolskich nazw osobowych
- Elektroniczny słownik hydronimów Polski
- Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany
- Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych
- Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych
- Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny
- Internetowy słownik nazwisk w Polsce
- Słownik imion współcześnie w Polsce używanych
- Lexikon der Familienamen polnischer Herkunft im Ruhrgebiet
Słowniki opisujące gramatykę języka polskiego
- Słownik syntaktyczno-generatywny czasowników polskich
Wydawnictwa Instytutu (wybór)
Czasopisma[9]
- „Onomastica” (ISSN 0078-4648, e-ISSN 2658-2783), założone 1955, redaktor naczelny Urszula Bijak[10],
- „Polonica” (ISSN 0137-9712, e-ISSN 2545-045X), założone 1975, redaktor naczelny Rafał L. Górski[11],
- „Socjolingwistyka” (ISSN 0208-6808, e-ISSN 2545-0468), założone 1977, redaktor naczelny Katarzyna Skowronek[12].
Serie i podserie wydawnicze[13]
- Prace Instytutu Języka Polskiego PAN (ISSN 0208-4074)
- Studia dialektologiczne
- Studia gramatyczne
- Studia historyczno-językowe
- Nowe Studia Leksykograficzne
- Polskie Słownictwo Kresowe
Materiały źródłowe
- Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego[14]
Podręczniki akademickie
IJP PAN opracował trzytomowy podręcznik Gramatyka współczesnego języka polskiego (tzw. „żółtą gramatykę”[5]), red. nauk. Stanisław Urbańczyk[15][16]:
- Tom 1: Stanisław Karolak, Maciej Grochowski i Zuzanna Topolińska: Składnia (PWN, 1984, ISBN 83-01-03602-8)
- Tom 2: Renata Grzegorczykowa, Krystyna Kallas, Krystyna Kowalik, Roman Laskowski, Alicja Orzechowska, Jadwiga Puzynina i Henryk Wróbel: Morfologia (PWN, wyd. 1 1984, ISBN 83-01-03603-6; wyd. 2 zm. 1998, ISBN 83-01-12386-9; wyd. 3 popr. 1999, ISBN 83-01-12829-1),
- Tom 3: Leokadia Dukiewicz i Irena Sawicka: Fonetyka i fonologia (Wydawnictwo IJP PAN, 1995, ISBN 83-85579-37-0).
Przypisy
- ↑ Dyrekcja – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Rada Naukowa – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Studia doktoranckie – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ O nas. Szkoła Doktorska Anthropos IPAN [online], anthropos.edu.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ a b c Historia – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ a b Pracownie – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Polskie Towarzystwo Językoznawcze [online], ptj.civ.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Słowniki – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Czasopisma – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Onomastica. O czasopiśmie [online], onomastica.ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Polonica. O czasopiśmie [online], polonica.ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Socjolingwistyka. Informacje o czasopiśmie [online], socjolingwistyka.ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] (pol.).
- ↑ Publikacje – Instytut Języka Polskiego PAN [online], ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] .
- ↑ Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego [online], sklep.ijp.pan.pl [dostęp 2021-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-21] .
- ↑ Wstęp, [w:] RenataR. Grzegorczykowa RenataR. i inni, Morfologia, wyd. 3, PWN, 1999 (seria Gramatyka współczesnego języka polskiego, tom 2), s. 19 .
- ↑ Gramatyka współczesnego języka polskiego [online], Katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2024-04-02] .
Bibliografia
- BarbaraB. Czopek-Kopciuch BarbaraB., Instytut Języka Polskiego PAN i jego dyrektorzy, [w:] BarbaraB. Czopek-Kopciuch, PiotrP. Żmigrodzki (red.), Język polski wczoraj – dziś – jutro, Kraków: Lexis, 2010, s. 61–66, ISBN 978-83-89425-61-4 .
- WładysławW. Lubaś WładysławW., Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie w latach 1973–1991, „Polonica”, 16, 1994, s. 252–267, ISSN 0137-9712 .
Linki zewnętrzne
- Instytut Języka Polskiego PAN – oficjalna strona internetowa Instytutu
- Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).
- Polska Akademia Nauk
- Katalog księgozbioru Instytutu Języka Polskiego PAN. biblioteka.ijp-pan.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
- Narodowy Korpus Języka Polskiego
- Polskie Towarzystwo Językoznawcze