International Alphabet of Sanskrit Transliteration (IAST) (pol. Międzynarodowy Alfabet Transliteracji Sanskrytu) – powszechnie stosowana metoda transliteracji, która pozwala na jednoznaczne transliterowanie tekstów indyjskich, w Polsce zwana przez indologów „transliteracją naukową”.

Historia

IAST jest oparty na standardzie przyjętym przez Międzynarodowy Kongres Orientalistów w Atenach w 1912 r., wywodzącym się ze standardu przyjętego we wrześniu 1894 r. podczas Międzynarodowego Kongresu Orientalistów w Genewie. Pozwala na jednoznaczną transliterację pisma dewanagari oraz innych indyjskich alfabetów np: śarada, czyli konwersję grafemiczną. Jest zarazem wierną transkrypcją fonetyczną języków indyjskich - oddaje nie tylko fonemy sanskrytu, ale zasadniczo pozwala na fonetyczne przypisanie znaczeń każdej literze (np. visarga ḥ, która jest alofonem r i s).

Romanizacja Biblioteki Narodowej w Kalkucie, która zmierza do latynizacji wszystkich pism indyjskich, jest rozwinięciem IAST.

IAST jest najpopularniejszym systemem transliterowania sanskrytu i pali. Często używany w specjalistycznych publikacjach na temat języków i literatur starożytnych Indii (jak klasycznego sanskrytu), a także na temat większości języków średnioindyjskich (np. języka pali) i nowoindyjskich (np. języka hindi). Jest także stosowana publikacjach fachowych dotyczących indyjskich religii czy filozofii, klasycznej literatury itp. Szeroka dostępność czcionek Unicode wpływa na coraz częstsze używanie IAST w tekstach elektronicznych.

Na Zachodzie (Wielka Brytania i USA, Francja, Niemcy, Włochy) jest stosowana obecnie niemal powszechnie w publikacjach na temat literatury, kultury, sztuki, filozofii i religii Indii, nawet w przeznaczonych dla masowego odbiorcy. Niestety, w Polsce stosowana jest niemal wyłącznie w publikacjach specjalistycznych, a w publikacjach popularnych panuje wielki chaos – spowodowany trwającym od 1957 r. sporem indologów o tzw. „polską transkrypcję pism indyjskich” i istnieniem kilku „szkół” transkrypcji.

IAST – tabela konwersji znaków (sanskryt i hindi)

Wykaz znaków IAST (małe i duże litery - choć pismo devanagari nie rozróżnia małych i wielkich liter), ich odpowiedniki w devanagari i wartości fonetyczne w Międzynarodowym Alfabecie Fonetycznym. Uwaga: między sanskrytem a językiem hindi występują niewielkie różnice fonologiczne:

अ [ə]
a  A 		आ [ɑː]
ā  Ā 		इ [i]
i  I 		ई [iː]
ī  Ī 		उ [u]
u  U 		ऊ [uː]
ū  Ū 		ऋ [ɹ̩]
ṛ  Ṛ 		ॠ [ɹ̩ː]
ṝ  Ṝ 		ऌ [l̩]
ḷ  Ḷ 		ॡ [l̩ː]
ḹ  Ḹ 		samogłoski


ए [eː]
e  E 		ऐ [aːi]
ai  Ai 		ओ [oː]
o  O 		औ [aːu]
au  Au 		dwugłoski
अं [ⁿ]
ṃ  Ṃ 		anusvara
अः [h]
ḥ  Ḥ 		visarga
tylnojęzykowe podniebienne (palatalne) szczytowe (cerebralne) zębowe wargowe
क [k]
k  K 		च [c]
c  C 		ट [ʈ]
ṭ  Ṭ 		त [t̪]
t  T 		प [p]
p  P 		bezdźwięczne
ख [kʰ]
kh  Kh 		छ [cʰ]
ch  Ch 		ठ [ʈʰ]
ṭh  Ṭh 		थ [t̪ʰ]
th  Th 		फ [pʰ]
ph  Ph 		bezdźwięczne przydechowe
ग [ɡ]
g  G 		ज [ɟ]
j  J 		ड [ɖ]
ḍ  Ḍ 		द [d̪]
d  D 		ब [b]
b  B 		dźwięczne
घ [gʰ]
gh  Gh 		झ [ɟʰ]
jh  Jh 		ढ [ɖʰ]
ḍh  Ḍh 		ध [d̪ʰ]
dh  Dh 		भ [bʰ]
bh  Bh 		dźwięczne przydechowe
ङ [ŋ]
ṅ  Ṅ 		ञ [ɲ]
ñ  Ñ 		ण [ɳ]
ṇ  Ṇ 		न [n]
n  N 		म [m]
m  M 		spółgłoski nosowe
  य [j]
y  Y 		र [r]
r  R 		ल [l]
l  L 		व [v]
v  V 		półsamogłoski
  श [ɕ]
ś  Ś 		ष [ʂ]
ṣ  Ṣ 		स [s]
s  S 		  spółgłoski szczelinowe
ह [ɦ]
h  H 		        spółgłoska szczelinowa dźwięczna

Porównanie z ISO 15919

IAST jest częścią ISO 15919. Istnieje pięć wyjątków, w których standard ISO używa innych znaków niż IAST ze względu na to, że obejmuje też współczesne języki indyjskie.

Devanāgarī IAST ISO 15919 Uwagi
(hindi) ए/ े e ē ISO e oznacza (hindi) ऎ/ ॆ
(hindi) ओ/ो o ō ISO o oznacza (hindi) ऒ/ॊ
(sanskryt)  ं ṃ ṁ ISO ṃ oznacza znak "tippi" pisma gurmukhi (pendż.)  ੰ
(hindi) ऋ/ ृ ṛ r̥ ISO ṛ oznacza ड़ /ɽ/
(hindi) ॠ/ ॄ ṝ r̥̄ dla zgodności z r̥

Zobacz też

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się